تاریخ امیرالمؤمنین علیه‌السلام

تاریخ امیر المومنین علیه السلام
پدیدآوران	صفایی حائری، عباس (نويسنده) واحد تحقیقات مسجد مقدس جمکران (محقق)
عنوان‌های دیگر	تاریخ امیر المومنین علیه السلام ** زندگی امام علی (ع) در زمان خلفاء
ناشر	مسجد مقدس جمکران
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1386ش
چاپ	7
شابک	‎-
موضوع	اسلام - تاریخ - از آغاز تا 41ق. - علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت - علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - سرگذشت نامه
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‎‏/‎‏ص‎‏7‎‏ت‎‏2 37/35 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تاریخ امام امیرالمؤمنین(ع)، اثر آیت‌الله شیخ عباس صفایی حائری(متولد 1322ق) فقیه و عالم دینی که به بررسی زندگی امام علی(ع) در دوران خلفا و حوادث تاریخی پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) می‌پردازد و جایگاه و مواضع ایشان را در آن دوره تبیین می‌کند.

انگیزه نگارش

انگیزه اصلی نویسنده از تألیف این اثر، پرداختن به "قصه پرغصه مظلومیت مولا علی(ع)" و تشریح موضوع "خانه‌نشینی" ایشان و "غربت ایمان و قرآن" پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) است. نویسنده قصد دارد به این ابهام تاریخی پاسخ دهد که چرا امام علی(ع) از حق خود صرف‌نظر کرد و چرا خداوند برای رفع این "مظلومیت" دخالت نکرد. هدف دیگر این کتاب، روشن ساختن این نکته است که تمام اصحاب پیامبر(ص) عادل نبودند و عملکرد برخی از آنان در مسئله خلافت ابوبکر قابل‌توجیه نیست. همچنین، نویسنده تلاش می‌کند تلاش‌های صورت‌گرفته برای پنهان‌کردن فضائل امام علی(ع) و تحریف تاریخ را آشکار سازد.

ساختار

مطالب کتاب در دو جلد ارائه شده است. جلد اول، به یک مقدمه کلی و سه "مقدمه" تفصیلی تقسیم شده است که شامل مقدمه اول، مقدمه دوم، و مقدمه سوم می‌شود و سپس محتوای اصلی در سه "مقصد"(مقصد اول، مقصد دوم، مقصد سوم) ارائه شده که هر مقصد نیز دارای زیربخش‌های متعددی است.

سبک نگارش

ویژگی‌های اصلی شیوه نگارش کتاب عبارت‌اند از:

1. تحلیلی و تبیینی: نویسنده صرفاً به نقل وقایع نمی‌پردازد، بلکه به تحلیل عمیق رویدادها، تبیین علل و معلول‌ها، و روشنگری درباره انگیزه‌ها و پیامدهای آن‌ها می‌کوشد.
2. انتقادی نسبت به روایات رایج: کتاب رویکردی انتقادی نسبت به برخی از روایات و دیدگاه‌های سنتی، به‌ویژه در مورد عدالت همه صحابه و نحوه جانشینی پیامبر(ص)، اتخاذ می‌کند.
3. مستندسازی جامع: نویسنده برای اثبات مدعاهای خود به منابع گسترده‌ای از هر دو جریان اصلی اسلامی(شیعه و سنی) استناد می‌کند؛ از جمله "نهج‌البلاغه"، "صحیح بخاری"، "صحیح مسلم"، و آثار ابن ابی‌الحدید.

• رویکرد الهیاتی و اعتقادی: بحث‌ها در چارچوب یک بینش اعتقادی و الهیاتی، با تأکید بر جایگاه امامت و اهمیت حفظ دین، صورت می‌گیرد که تفسیر حوادث تاریخی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

1. تمرکز بر فضائل و حقوق امام علی(ع): در سراسر کتاب، بر فضائل بی‌شمار امام علی(ع)، علم ایشان، و حقانیت ایشان در خلافت تأکید شده و تناقض آن با عملکرد مخالفان موردبررسی قرار می‌گیرد.

گزارش محتوا

مقدمه اول: این بخش با طرح پرسش اساسی درباره عدالت تمامی اصحاب پیامبر(ص) آغاز می‌شود و با استناد به آیات قرآن و سنت نبوی، به بررسی این موضوع می‌پردازد. سپس به مسائل تاریخی مانند اعتراضات اصحاب بر پیامبر(ص)، انکار سهم "ذوی‌القربی" توسط ابوبکر و همچنین دلایل نهفته در خطبه حضرت فاطمه(س) می‌پردازد.

مقدمه دوم: این بخش به‌تفصیل درباره موضوع امامت و احتجاج امت بر امام(ع) بحث می‌کند. داستان "و انذر عشیرتک الاقربین"(خویشان نزدیکت را بیم ده) و عقیده شیعه درباره تعیین پیامبر(ص) برای امامت موردبررسی قرار می‌گیرد. همچنین، موقعیت امام علی(ع) در دوران خلفا و لزوم معرفت امام و تعداد آن‌ها تشریح شده و به رویدادهایی مانند فرستادن لشکر اسامه، نمازخواندن ابوبکر، محاصره پیامبر(ص)، و قصه صحیفه و دوات پرداخته می‌شود. این بخش همچنین وصایت حضرت علی(ع)، بحث درباره محل فوت پیامبر(ص)، و نامه‌های محمد بن ابی‌بکر به معاویه، لزوم معرفت امام و تعیین حضرت علی(ع) را در بر می‌گیرد.

مقدمه سوم: در این بخش، مطالبی تکمیل‌کننده از مباحث پیشین ارائه می‌شود. ادامه مبحث اعزام لشکر اسامه، قضیه صحیفه و دوات، و بررسی حدیث ساختگی عایشه درباره خلافت ابوبکر و انکار عایشه نسبت به وصایت امیرالمؤمنین(ع) از جمله مهم‌ترین مطالب این قسمت است.

مقصد اول: این مقصد به حوادث پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) اختصاص دارد. در این بخش، تجهیز پیغمبر(ص) به‌وسیله علی(ع)، وقایع اجتماع مهاجرین و انصار در سقیفه، انکار عمر نسبت به مرگ پیامبر(ص) و بیعت ناگهانی با ابوبکر بررسی می‌شود. همچنین، حمله‌ی عمر به خانه حضرت فاطمه(س)، ناله حضرت زهرا(س)، احتجاج امام علی(ع) با ابوبکر و بحث‌های مربوط به فدک و ارث حضرت زهرا(س)، سخنان ابن ابی‌الحدید در مورد خلافت و رضایت حضرت علی(ع) از خلفا و پاسخ به آنها به‌تفصیل آمده است.

مقصد دوم: این بخش به موضوع "شورا" و نقش آن در تعیین امیرالمؤمنین می‌پردازد. نحوه شکل‌گیری شورا در زمان عمر، چگونگی بیعت با عثمان و حدود اختیارات عبدالرحمن بن عوف در این فرایند موردبررسی قرار می‌گیرد.

مقصد سوم: این بخش به رویدادهای پس از بیعت با عثمان می‌پردازد. وضعیت عمومی در دوران خلافت عثمان، علل شورش علیه وی و چگونگی محاصره و کشته‌شدن او تشریح می‌شود. مطاعن عثمان، بازگشت ابوذر و مقایسه بین ابوبکر و عمر و عثمان نیز در این قسمت بررسی شده و دلایل عدم دفاع عثمان از خود و عدم یاری معاویه به او تحلیل می‌گردد.

مطالب جلد دوم، در دو بخش ارائه شده است. در بخش اول، به وقایع مربوط به جنگ جمل پرداخته شده است و بخش دوم، به حوادث و موضوعات مربوط به جنگ صفین، اختصاص‌یافته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.