۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
فارابی، محمد بن محمد: تفاوت میان نسخهها
←وابستهها
جز (جایگزینی متن - 'نصوص الکلم علی کتاب فصوص الحکم' به 'نصوص الكلم علی كتاب فصول الحكم') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR00407.jpg|بندانگشتی|فارابی، محمد بن محمد]] | [[پرونده:NUR00407.jpg|بندانگشتی|فارابی، محمد بن محمد]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |فارابی، محمد بن محمد | ||
|- | |- | ||
|نامهای دیگر | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | ابونصر فارابی | ||
فارابی، ابونصر | فارابی، ابونصر | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |محمد | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |257/259ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |روستاى وسيج فاراب، خراسان بزرگ (ایران)، قزاقستان (امروزی) | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |339 ق-دمشق، سوریه | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |متى بن يونس، يوحنا بن حيلان | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[التنبیه علی سبیل السعاده]] | ||
[[الألفاظ المستعملة في المنطق]] | [[الألفاظ المستعملة في المنطق]] | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00407AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''ابونصر محمد بن طرخان'''، معروف به | '''ابونصر محمد بن محمد بن طرخان''' (257-339ق)، معروف به فارابى، معلم ثانی، مؤسس فلسفه اسلامی و انتقال دهنده منطق صوری یونانی به جهان اسلام | ||
== ولادت == | |||
در حدود سال 257/259ق در روستاى وسيج فاراب كه همان انزار امروز از بلاد تركستان است، متولد شد. | |||
با اطلاعات مختصرى كه درباره خانواده و كودكى و جوانى او در دست است، گمان مىرود كه او دراصل ترك بوده و به خاندانى سرشناس تعلق داشته است. پدرش شغل سپهسالارى داشته و خود وى مدتى به عنوان قاضى كار مىكرده است. | با اطلاعات مختصرى كه درباره خانواده و كودكى و جوانى او در دست است، گمان مىرود كه او دراصل ترك بوده و به خاندانى سرشناس تعلق داشته است. پدرش شغل سپهسالارى داشته و خود وى مدتى به عنوان قاضى كار مىكرده است. | ||
== | ==تحصیلات== | ||
آنچه بهتر معلوم است، نهضت فرهنگى و فكرى است كه در آغاز قرن سوم هجرى و با ورود اسلام در فاراب رونق و گسترش يافته است و اين كه الجواهرى، لغتشناس معروف و مؤلف «الصحاح» يكى از معاصران برجسته او بوده است. وى فقه و حديث و تفسير قرآن را تحصيل كرد و زبان عربى و تركى و فارسى را فراگرفت. فارابى از مطالعات عقلى مانند رياضيات و فلسفه كه در عصر وى رايج بود، غافل نماند و هنگامى كه به اين مطالعات عقلى راغب شد، به آنچه در موطن خود آموخته بود، قناعت نكرد، بلكه خانه و كاشانه خويش را ترك گفت و در جستوجوى دانش بيشتر، راه ديار غربت در پيش گرفت. نمىدانيم چه وقت اين سفر را آغاز كرد؛ ولى گويا سن او از چهل گذشته بود. | آنچه بهتر معلوم است، نهضت فرهنگى و فكرى است كه در آغاز قرن سوم هجرى و با ورود اسلام در فاراب رونق و گسترش يافته است و اين كه الجواهرى، لغتشناس معروف و مؤلف «الصحاح» يكى از معاصران برجسته او بوده است. وى فقه و حديث و تفسير قرآن را تحصيل كرد و زبان عربى و تركى و فارسى را فراگرفت. فارابى از مطالعات عقلى مانند رياضيات و فلسفه كه در عصر وى رايج بود، غافل نماند و هنگامى كه به اين مطالعات عقلى راغب شد، به آنچه در موطن خود آموخته بود، قناعت نكرد، بلكه خانه و كاشانه خويش را ترك گفت و در جستوجوى دانش بيشتر، راه ديار غربت در پيش گرفت. نمىدانيم چه وقت اين سفر را آغاز كرد؛ ولى گويا سن او از چهل گذشته بود. | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۰: | ||
وى از ماوراءالنهر به قصد تحصيل علوم به بغداد رفت و در حلقه درس متى بن يونس حضور يافت و چندى بعد از بغداد به حران رفت و از يوحنا بن حيلان، قسمتى از منطق را آموخت و باز به بغداد برگشت و علوم فلسفى را از آنجا فراگرفت. بر همه كتب [[ارسطو]] و منسوب به [[ارسطو]] دست يافت و بر مشكلات و نكات غامض آنها فائق آمد، ليكن اهميت او در كوششى است كه براى آشتى دادن دو روش مشايى و اشراقى در حكمت و با دين اسلام، به ويژه اصول مذهب شيعه، به خرج داده است. | وى از ماوراءالنهر به قصد تحصيل علوم به بغداد رفت و در حلقه درس متى بن يونس حضور يافت و چندى بعد از بغداد به حران رفت و از يوحنا بن حيلان، قسمتى از منطق را آموخت و باز به بغداد برگشت و علوم فلسفى را از آنجا فراگرفت. بر همه كتب [[ارسطو]] و منسوب به [[ارسطو]] دست يافت و بر مشكلات و نكات غامض آنها فائق آمد، ليكن اهميت او در كوششى است كه براى آشتى دادن دو روش مشايى و اشراقى در حكمت و با دين اسلام، به ويژه اصول مذهب شيعه، به خرج داده است. | ||
توقف فارابى در بغداد مدتى طول كشيد و غالب كتب فلسفى خود را در اين شهر تأليف كرد و سپس از بغداد به دمشق و از آنجا به مصر رفت و آنگاه به خدمت سيفالدوله تغلبى (333- 356ق) درآمد و نزد او تا آخر عمر در حلب و دمشق به تأليف و تعليم مشغول بود. زندگانى پرزرق و برق و با شكوه جلال دربار، هيچ گاه او را اغواء نكرد، بلكه در كسوت درويشى، همّ خود را مصروف كار طاقتفرساى تحقيق و تعليم كرد. مورخان اسلام متفقاند كه فارابى زهد پيشه و عزلتگزين و اهل تأمل بود. [[ابن خلکان، احمد بن محمد| | توقف فارابى در بغداد مدتى طول كشيد و غالب كتب فلسفى خود را در اين شهر تأليف كرد و سپس از بغداد به دمشق و از آنجا به مصر رفت و آنگاه به خدمت سيفالدوله تغلبى (333- 356ق) درآمد و نزد او تا آخر عمر در حلب و دمشق به تأليف و تعليم مشغول بود. زندگانى پرزرق و برق و با شكوه جلال دربار، هيچ گاه او را اغواء نكرد، بلكه در كسوت درويشى، همّ خود را مصروف كار طاقتفرساى تحقيق و تعليم كرد. مورخان اسلام متفقاند كه فارابى زهد پيشه و عزلتگزين و اهل تأمل بود. [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] مىگويد: «زندگى او، زندگى فلاسفه پيشين را به ياد مىآورد». | ||
فارابى در انواع علوم بىهمتا بود، چنانكه در هر علمى از علوم زمان خويش استاد شد و كتابى نوشت. از كتابهاى او كه به ما رسيده، يا از ميان رفته و فقط نامى از آنها در كتب تاريخ و فلسفه باقى مانده، معلوم مىشود كه در علوم مدنى و رياضيات و كيميا و هيئت وعلوم نظامى و موسيقى و طبیعیات و الاهيات و علوم مدنى و فقه و منطق، دستى قوى داشته است. | فارابى در انواع علوم بىهمتا بود، چنانكه در هر علمى از علوم زمان خويش استاد شد و كتابى نوشت. از كتابهاى او كه به ما رسيده، يا از ميان رفته و فقط نامى از آنها در كتب تاريخ و فلسفه باقى مانده، معلوم مىشود كه در علوم مدنى و رياضيات و كيميا و هيئت وعلوم نظامى و موسيقى و طبیعیات و الاهيات و علوم مدنى و فقه و منطق، دستى قوى داشته است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۴: | ||
===فلسفه=== | ===فلسفه=== | ||
فارابى معتقد بود كه ميان فلسفه و دين فرق هست. به نظر او فلسفه وصول به حقيقت از راه نظر و برهان بوده و دين، وصول به حقيقت از راه تمثيل و رمز است. درست است كه كندى؛ نخستين فيلسوف عرب است كه راه را گشوده؛ ولى او نتوانست مكتبى فلسفى تأسيس كند و ميان مسائلى كه مورد بحث قرار داد، وحدتى ايجاد كند؛ اما فارابى، كه به قول [[ابن خلکان، احمد بن محمد| | فارابى معتقد بود كه ميان فلسفه و دين فرق هست. به نظر او فلسفه وصول به حقيقت از راه نظر و برهان بوده و دين، وصول به حقيقت از راه تمثيل و رمز است. درست است كه كندى؛ نخستين فيلسوف عرب است كه راه را گشوده؛ ولى او نتوانست مكتبى فلسفى تأسيس كند و ميان مسائلى كه مورد بحث قرار داد، وحدتى ايجاد كند؛ اما فارابى، كه به قول [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] «بزرگترين فلاسفه اسلام است علىالاطلاق» توانست مكتبى كامل تأسيس كند. او در عالم اسلام همان نقشى را داشت كه فلوطين در فلسفه غرب. ابن سينا او را استاد خود شمرد و ابن رشد و ديگر حكماى اسلام و عرب شاگرد او بودند و به حق او را بعد از [[ارسطو]]، كه ملقب به «معلم اول» بود، «معلم ثانى» لقب دادند. | ||
===نبوت=== | ===نبوت=== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۶: | ||
در منابع جز اساتيد فوقالذكر به ديگر اساتيد فارابى اشاره نشده است؛ البته وى به آثار ابوالوفاى بوزجانى توجه داشته است و نيز شرحهايى بر آثار دانشمندان قديم يونان و روم از جمله بطليموس و اقليدس نگاشته است. | در منابع جز اساتيد فوقالذكر به ديگر اساتيد فارابى اشاره نشده است؛ البته وى به آثار ابوالوفاى بوزجانى توجه داشته است و نيز شرحهايى بر آثار دانشمندان قديم يونان و روم از جمله بطليموس و اقليدس نگاشته است. | ||
درباره شاگردان او نيز مطالب اندكى مىدانيم. از ميان شاگردان او، به نام فيلسوف مشهور نصرانى يحيى بن عدى اشاره شده است. [[ | درباره شاگردان او نيز مطالب اندكى مىدانيم. از ميان شاگردان او، به نام فيلسوف مشهور نصرانى يحيى بن عدى اشاره شده است. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] نيز كه هم عصر فارابى بوده آثار وى را مورد مطالعه قرار داده و گاه آنان را راهگشاى مىيافته است. وى شرح المجسطى فارابى را خلاصه كرده است. | ||
==آثار و تأليفات== | ==آثار و تأليفات== | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۴: | ||
آثار فارابى در قرن چهارم و پنجم قرن دهم و يازدهم در شرق به طور وسيعى نشر يافت و احتمالاً به غرب رسيد و برخى از علماى اندلسى پيرو او شدند. برخى از نوشتههاى وى نيز به زبان عبرى و لاتينى ترجمه شد و در فلسفه اهل مدرسه (اسكولاستيك) يهودى و مسيحى تأثير گذاشت. آثار مزبور در دهههاى آخر قرن نوزدهم ميلادى منتشر و به زبانهاى زنده اروپايى ترجمه شد. | آثار فارابى در قرن چهارم و پنجم قرن دهم و يازدهم در شرق به طور وسيعى نشر يافت و احتمالاً به غرب رسيد و برخى از علماى اندلسى پيرو او شدند. برخى از نوشتههاى وى نيز به زبان عبرى و لاتينى ترجمه شد و در فلسفه اهل مدرسه (اسكولاستيك) يهودى و مسيحى تأثير گذاشت. آثار مزبور در دهههاى آخر قرن نوزدهم ميلادى منتشر و به زبانهاى زنده اروپايى ترجمه شد. | ||
==وفات== | |||
وفات فارابى به اصح اقوال در سال 339ق بوده است. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
مشهورترين كتابهاى فارابى عبارتند از: | مشهورترين كتابهاى فارابى عبارتند از: | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# مقالة فى اغراض مابعداطبيعة | # مقالة فى اغراض مابعداطبيعة | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۱۰: | ||
# رسالة فيما ينبغى ان يقدم قبل تعلم الفلسفة | # رسالة فيما ينبغى ان يقدم قبل تعلم الفلسفة | ||
# مايصح و مالا يصح من احكام النجوم | # مايصح و مالا يصح من احكام النجوم | ||
{{پایان}} | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# دائرةالمعارف تشيع، جلد دوازدهم، مدخل فارابى | # دائرةالمعارف تشيع، جلد دوازدهم، مدخل فارابى | ||
# زندگى و انديشه فارابى، فرشته آذرشب، كيهان فرهنگى، آبان 1384، شماره 229، ص 46-51 | #[[:noormags:80063|زندگى و انديشه فارابى، فرشته آذرشب، كيهان فرهنگى، آبان 1384، شماره 229، ص 46-51]]. | ||
# آشنايى با دانشمندان مسلمان، | #[[:noormags:279031|آشنايى با دانشمندان مسلمان، ابونصر فارابى، سعيد آرزمى، تربيت، شماره سوم، آذرماه 1369، ص 26-27]]. | ||
{{فارابی}} | |||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[كتاب الحروف]] | [[كتاب الحروف]] | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۳۳: | ||
[[المنطقيات]] | [[المنطقيات]] | ||
[[كتاب في المنطق العبارة]] | |||
[[تحصيل السعادة]] | |||
[[كتاب السياسة المدنية]] | [[كتاب السياسة المدنية]] | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۴۳: | ||
[[فصول منتزعة]] | [[فصول منتزعة]] | ||
[[فصول منتزعه فارابی (ترجمه ملکشاهی)]] | |||
[[كتاب الواحد و الوحدة]] | [[كتاب الواحد و الوحدة]] | ||
| خط ۱۴۵: | خط ۱۵۵: | ||
[[فصوص الحکم (فارابی)]] | [[فصوص الحکم (فارابی)]] | ||
[[رسائل فلسفی فارابی]] | [[رسائل فلسفی فارابی]] | ||
| خط ۱۵۸: | خط ۱۶۶: | ||
[[التنبیه علی سبیل السعاده]] | [[التنبیه علی سبیل السعاده]] | ||
[[سياست مدنيه]] | [[سياست مدنيه]] | ||
[[کتاب في المنطق الخطابة]] | |||
[[کتاب الحروف(يبحث في معاني الحروف في اللغة العربية و...)]] | [[کتاب الحروف(يبحث في معاني الحروف في اللغة العربية و...)]] | ||
[[ | [[موسيقی کبير فارابی]] | ||
[[کتاب المباحث و الشکوک (نخستین تعلیقه بر الاشارات و التنبیهات)]] | [[کتاب المباحث و الشکوک (نخستین تعلیقه بر الاشارات و التنبیهات)]] | ||
[[ | [[تلخيص نواميس أفلاطون]] | ||
[[التنبیه علی سبیل السعادة]] | [[التنبیه علی سبیل السعادة]] | ||
[[كتاب الملة و نصوص أخری]] | |||
[[المدينة الفاضلة للفارابي]] | |||
[[رسالههای شعری فیلسوفان مسلمان]] | |||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||