ديوان مهيار الديلمي: تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''دیوان مهیار الدیلمی'''، مشتمل بر اشعار و سرودههای [[مهیار بن مرزویه]] (367 – 428ق) است که با شرح و توضیح احمد نسیم به زبان عربی در چهار مجلد منتشر شده است. | '''دیوان مهیار الدیلمی'''، مشتمل بر اشعار و سرودههای [[مهیار دیلمی، مهیار بن مرزوبه|مهیار بن مرزویه]] (367 – 428ق) است که با شرح و توضیح [[نسیم، احمد|احمد نسیم]] به زبان عربی در چهار مجلد منتشر شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
احمد نسیم در آغاز هر قصیده، ضمن اعرابگذاری برخی کلمات، | احمد نسیم در آغاز هر قصیده، ضمن اعرابگذاری برخی کلمات، توضیحات کوتاهی درباره مناسبت و موضوع قصیده آورده است؛ قصاید به ترتیب حروف الفبا مرتب شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مهیار دیلمی که به دست، فقیه و ادیب بزرگ شیعه [[شریف رضی، محمد بن حسین|سیدرضی]] مسلمان شده بود. <ref>ر.ک: مقدمه، ص5</ref> | [[مهیار دیلمی، مهیار بن مرزوبه|مهیار دیلمی]] که به دست، فقیه و ادیب بزرگ شیعه [[شریف رضی، محمد بن حسین|سیدرضی]] مسلمان شده بود. <ref>ر.ک: مقدمه، ص5</ref> اشعار بسیاری در مدح اهلبیت(ع) و مرثیه [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] سروده است. هر چند برخی بر این باورند کـه وی قبل از مسلمان شدنش در ستایش اهلبیت(ع) شعر سروده است. او از بزرگان شعرای شیعه بود که شعرش در نهایت خوبی بود. | ||
اشعار بسیاری در مدح اهلبیت(ع) و مرثیه امام حسین(ع) سروده است. هر چند برخی بر این | |||
نویسندگان و تاریخنویسان معاصر چون جرجی زیدان نیز به شرححالی از زندگی، بررسی شعر و | نویسندگان و تاریخنویسان معاصر چون [[زیدان، جرجی|جرجی زیدان]] نیز به شرححالی از زندگی، بررسی شعر و جایگاه ادبی مهیار دیلمی در آثار خود اشاره کردهاند. [[مهیار دیلمی، مهیار بن مرزوبه|مهیار]]، متعلق به ملوک بویه و وزیران آنها بود و قسمت اعظم این مدایح را در تهنیت نوروز و مهرگان سرود؛ کمی هم در اعیاد دینی چون عید فطر سروده است. اشعار وی، علاوه بر مدیحهها و تغزلات، مـتضمن مسائل کلامی شیعه اسـت. [[مهیار دیلمی، مهیار بن مرزوبه|مهیار]] اگرچه از مصیبتهایی کـه بر شیعه بعد از حادثه کربلا رخ داد، سخن نگفت؛ اما صریحاً میگوید که سقیفه و غصب حق حضرت [[امام علی علیهالسلام|علی(ع)]]، تندباد کربلا را بـرپا کرد. <ref>ر.ک: نجاریان، محمدرضا؛ شاهین، فردین، ص291-290 </ref> | ||
[[باخرزی، علی بن حسن| ابوالحسن باخرزی]] (متوفی 467ق) در کتاب «دمیة القصر (و عصره اهل العصر)» چنین گفته است: «او شاعری است که مناسک فضیلت در اشعارش محسوس است و نویسندهای است که در زیر هر کلمه از کلماتش، یک برجستگی و شکوهی قرار دارد. و در قصاید او، بیتی یافت نمیشود که با کلماتی چون «لو» (اگر) یا «لیت» (ای کاش) مورد ایراد یا نقد قرار گیرد؛ و قصاید او در قالبهای دلها فروریخته شده است، و با مانند آن قصاید است که گناهکار از گناهان خود عذرخواهی میکند.» <ref>ر.ک: زراقط، عبدالمجید؛ ص252</ref> | [[باخرزی، علی بن حسن| ابوالحسن باخرزی]] (متوفی 467ق) در کتاب «دمیة القصر (و عصره اهل العصر)» چنین گفته است: «او شاعری است که مناسک فضیلت در اشعارش محسوس است و نویسندهای است که در زیر هر کلمه از کلماتش، یک برجستگی و شکوهی قرار دارد. و در قصاید او، بیتی یافت نمیشود که با کلماتی چون «لو» (اگر) یا «لیت» (ای کاش) مورد ایراد یا نقد قرار گیرد؛ و قصاید او در قالبهای دلها فروریخته شده است، و با مانند آن قصاید است که گناهکار از گناهان خود عذرخواهی میکند.» <ref>ر.ک: زراقط، عبدالمجید؛ ص252</ref> | ||
از دیگر مختصههای شعر مهیار دیلمی، توجه بـه | از دیگر مختصههای شعر مهیار دیلمی، توجه بـه اعیاد ایرانی و تفاخر او نسبت به مذهب تشیع و سـرزمین ایران است. [[مهیار دیلمی، مهیار بن مرزوبه|مهیار دیلمی]] در اشعارش به کاربرد اسطورههای ایران باستان، اخوانیات و دلتنگی برای وطنش، دیلم و فارس و اعیاد ملی همچون نوروز، سده و مهرگان پرداخته و با این موضوعات بخشهای مهمی از فرهنگ ایرانی را بـه نسلهای آینده معرفی نموده است. | ||
از | از [[مهیار دیلمی، مهیار بن مرزوبه|مهیار دیلمی]] یک دیوان بزرگ چهارجلدی (طبع موردبحث) در حدود بیست هزار بیت و یک «قصیده لامیه» موجود است که ابن طاووس حلی شرحی به نام «الازهـار» بـر آن نـوشت. احمد نسیم، دیوان مهیار دیلمی را در چهار جلد تـصحیح کـرده اسـت. در این تـصحیح، مـقدمۀ کـوتاهی از زندگی و شعر مهیار که آن هم از کتابهای «وفیات الأعیان» [[ابن خلکان]] و «المنتظم، فی تواریخ الملوک و الأمم» [[ابن جوزی]] نقل شده است. | ||
غالب اشعار مهیار دیلمی، مدح و ستایش ممدوحانی است؛ چون ابوطالب محمد بن ایوب، وزیر خلفای عباسی و ابونصر سـابور و ابـومنصور بن مزرع. بخشی دیگر از این قصاید در مدح و مرثیه اهلبیت(ع) است؛ از جمله قصیدهای در رثای امام علی(ع) و امام حسین(ع) دارد که در محرم ٣٩٢ق سروده است. مهیار، اشعاری در چیستان و لغز هـم سـروده است<ref>ر.ک: نجاریان، محمدرضا؛؛اهین، فردین، ص 292-291</ref> | غالب اشعار مهیار دیلمی، مدح و ستایش ممدوحانی است؛ چون ابوطالب محمد بن ایوب، وزیر خلفای عباسی و ابونصر سـابور و ابـومنصور بن مزرع. بخشی دیگر از این قصاید در مدح و مرثیه اهلبیت(ع) است؛ از جمله قصیدهای در رثای امام علی(ع) و امام حسین(ع) دارد که در محرم ٣٩٢ق سروده است. مهیار، اشعاری در چیستان و لغز هـم سـروده است<ref>ر.ک: نجاریان، محمدرضا؛؛اهین، فردین، ص 292-291</ref> | ||
نسخهٔ ۲۹ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۹
| ديوان مهيار الديلمي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مهیار دیلمی، مهیار بن مرزوبه (نويسنده) نسیم، احمد (مصحح) |
| عنوانهای دیگر | دیوان |
| ناشر | مؤسسة الأعلمي للمطبوعات |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1379ش - 1420ق - 1999م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر عربی - قرن 5ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | 1379 9د 3997 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دیوان مهیار الدیلمی، مشتمل بر اشعار و سرودههای مهیار بن مرزویه (367 – 428ق) است که با شرح و توضیح احمد نسیم به زبان عربی در چهار مجلد منتشر شده است.
ساختار
احمد نسیم در آغاز هر قصیده، ضمن اعرابگذاری برخی کلمات، توضیحات کوتاهی درباره مناسبت و موضوع قصیده آورده است؛ قصاید به ترتیب حروف الفبا مرتب شده است.
گزارش محتوا
مهیار دیلمی که به دست، فقیه و ادیب بزرگ شیعه سیدرضی مسلمان شده بود. [۱] اشعار بسیاری در مدح اهلبیت(ع) و مرثیه امام حسین(ع) سروده است. هر چند برخی بر این باورند کـه وی قبل از مسلمان شدنش در ستایش اهلبیت(ع) شعر سروده است. او از بزرگان شعرای شیعه بود که شعرش در نهایت خوبی بود.
نویسندگان و تاریخنویسان معاصر چون جرجی زیدان نیز به شرححالی از زندگی، بررسی شعر و جایگاه ادبی مهیار دیلمی در آثار خود اشاره کردهاند. مهیار، متعلق به ملوک بویه و وزیران آنها بود و قسمت اعظم این مدایح را در تهنیت نوروز و مهرگان سرود؛ کمی هم در اعیاد دینی چون عید فطر سروده است. اشعار وی، علاوه بر مدیحهها و تغزلات، مـتضمن مسائل کلامی شیعه اسـت. مهیار اگرچه از مصیبتهایی کـه بر شیعه بعد از حادثه کربلا رخ داد، سخن نگفت؛ اما صریحاً میگوید که سقیفه و غصب حق حضرت علی(ع)، تندباد کربلا را بـرپا کرد. [۲]
ابوالحسن باخرزی (متوفی 467ق) در کتاب «دمیة القصر (و عصره اهل العصر)» چنین گفته است: «او شاعری است که مناسک فضیلت در اشعارش محسوس است و نویسندهای است که در زیر هر کلمه از کلماتش، یک برجستگی و شکوهی قرار دارد. و در قصاید او، بیتی یافت نمیشود که با کلماتی چون «لو» (اگر) یا «لیت» (ای کاش) مورد ایراد یا نقد قرار گیرد؛ و قصاید او در قالبهای دلها فروریخته شده است، و با مانند آن قصاید است که گناهکار از گناهان خود عذرخواهی میکند.» [۳]
از دیگر مختصههای شعر مهیار دیلمی، توجه بـه اعیاد ایرانی و تفاخر او نسبت به مذهب تشیع و سـرزمین ایران است. مهیار دیلمی در اشعارش به کاربرد اسطورههای ایران باستان، اخوانیات و دلتنگی برای وطنش، دیلم و فارس و اعیاد ملی همچون نوروز، سده و مهرگان پرداخته و با این موضوعات بخشهای مهمی از فرهنگ ایرانی را بـه نسلهای آینده معرفی نموده است.
از مهیار دیلمی یک دیوان بزرگ چهارجلدی (طبع موردبحث) در حدود بیست هزار بیت و یک «قصیده لامیه» موجود است که ابن طاووس حلی شرحی به نام «الازهـار» بـر آن نـوشت. احمد نسیم، دیوان مهیار دیلمی را در چهار جلد تـصحیح کـرده اسـت. در این تـصحیح، مـقدمۀ کـوتاهی از زندگی و شعر مهیار که آن هم از کتابهای «وفیات الأعیان» ابن خلکان و «المنتظم، فی تواریخ الملوک و الأمم» ابن جوزی نقل شده است. غالب اشعار مهیار دیلمی، مدح و ستایش ممدوحانی است؛ چون ابوطالب محمد بن ایوب، وزیر خلفای عباسی و ابونصر سـابور و ابـومنصور بن مزرع. بخشی دیگر از این قصاید در مدح و مرثیه اهلبیت(ع) است؛ از جمله قصیدهای در رثای امام علی(ع) و امام حسین(ع) دارد که در محرم ٣٩٢ق سروده است. مهیار، اشعاری در چیستان و لغز هـم سـروده است[۴]
نکته قابلتوجهی که باید به آن اشاره کرد آن است که آنگونه که در مقدمه احمد نسیم بر دیوان آمده، ظاهراً مهیار هیچیک از خلفای عباسی را مدح نکرده است. عجیب بودن این مطلب ازآنجهت است که بیشتر شاعرانی که مدح میکردند، مدایح خود را منحصر به خلفا میکردند.[۵] گرچه شاعر خلفا را مدح نکرده است؛ اما بنا به تعبیر برخی محققان، مدح وزرا در غالب اشعار مهیار دیلمی وجود دارد. [۶]
میتوان گفت به دلیل تاثیر عمیق تربیت شیعی، رنگ تشیع و گرایشهای دینی، بیش از هر چیز در اشعارش موج میزند. او در جایجای سرودههای خود از قرآن و مضامین دینی بهره جسته و دیوانش را بهواسطهی آن آراسته و غنی ساخته است و بدینوسیله موجب ماندگاری و عمق معانی آن گشته است. [۷]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب.
- نجاریان، محمدرضا؛ شاهین، فردین؛ «رثای حسینی در اشعار حسان و مهیار دیلمی»، ادبیات پایداری، بهار و تابستان 1395، شماره 14، ص 285 تا 306.
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1127061
- زراقط، عبدالمجید؛ «قراءة فی دیوان مهیار الدیلمی»، الثقافة الاسلامیة، ربیع الأول و ربیع الثانی 1408، ص 250 تا 272.
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/388697
- جهان بخت لیلی، امید، همایش بین المللی میراث مشترک ایران و عراق، مجموعه مقالات اولین همایش بینالمللی میراث مشترک ایران و عراق - جلد 14 رتبه: بین المللی(24 صفحه - از 53 تا 76)
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1715135/