۱۴۴٬۵۹۹
ویرایش
ادیب نیشابوری، عبدالجواد: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'شرح قطر الندی و بل الصدی' به 'شرح قطر الندي و بل الصدي') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{کاربردهای دیگر|ادیب نیشابوری (ابهامزدایی)}} | |||
{{جعبه اطلاعات زندگینامه | {{جعبه اطلاعات زندگینامه | ||
| عنوان = | | عنوان = ادیب نیشابوری، عبدالجواد | ||
| تصویر = NUR82585.jpg | |||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام کامل = | | نام کامل = میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری | ||
| نامهای دیگر = | | نامهای دیگر = عبدالجواد بجنگردی | ||
| لقب = ادیب | | لقب = ادیب اول | ||
| تخلص = | | تخلص = ادیب | ||
| نسب = | | نسب = نیشابوری | ||
| نام پدر = ملا | | نام پدر = ملا عباس (کربلایی حسین بجنگردی) | ||
| ولادت = | | ولادت = ۱۲۸۱ق | ||
| محل تولد = روستای بجنگرد (بیژنگُرد) از توابع | | محل تولد = روستای بجنگرد (بیژنگُرد) از توابع نیشابور | ||
| کشور تولد = | | کشور تولد = ایران | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = ایران | ||
| رحلت = | | رحلت = ۱۳۴۴ق | ||
| شهادت = | | شهادت = | ||
| مدفن = | | مدفن = حرم امام رضا(ع)، نزدیک دارالحفاظ | ||
| طول عمر = | | طول عمر = 63 سال | ||
| نام همسر = | | نام همسر = | ||
| فرزندان = | | فرزندان = | ||
| خویشاوندان = | | خویشاوندان = | ||
| دین = | | دین = اسلام | ||
| مذهب = | | مذهب = شیعه | ||
| پیشه = شاعر، | | پیشه = شاعر، ادیب، مدرس، محقق | ||
| منصب = | | درجه علمی = شاعر، ادیب، مدرس، محقق | ||
| پس از = | | دانشگاه = | ||
| پیش از = | | علایق پژوهشی = | ||
| اساتید = | | منصب = | ||
| مشایخ = | | پس از = | ||
| پیش از = | |||
| شاگردان = | | اساتید = {{فهرست جعبه عمودی | [[صیدعلیخان درگزی]]}} | ||
| مشایخ = | |||
| معاصرین = {{فهرست جعبه عمودی | [[میرزا حبیب خراسانی]] | [[صفای اصفهانی]] | [[ایرج میرزا]]}} | |||
| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی | [[ملکالشعرا بهار]] | [[بدیعالزمان فروزانفر]] | [[محمدتقی مدرس رضوی]] | [[محمدپروین گنابادی]] | [[ادیب طوسی]] | [[سید محمدباقر عربشاهی سبزواری]]}} | |||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| | | آثار = {{فهرست جعبه عمودی | [[لآلی مکنون]] | [[دیوان محمد جمالالدین اصفهانی]]}} | ||
| | | سبک نوشتاری = | ||
| | | وبگاه = | ||
| امضا = | |||
| سبک نوشتاری = | |||
| وبگاه = | |||
| امضا = | |||
| کد مؤلف = AUTHORCODE82585AUTHORCODE | | کد مؤلف = AUTHORCODE82585AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
'''عبدالجواد | '''عبدالجواد ادیب نیشابوری''' (۱۲۸۱-۱۳۴۴ق)، ادیب، مدرس و شاعر نامدار دوره مشروطیت که در بسیاری از علوم از سرآمدان عصر خویش بود. وی به دو زبان فارسی و عربی شعر میسرود و بیش از ۴۰ سال در حوزه علمیه مشهد به تدریس پرداخت. از شاگردان برجسته او میتوان به ملکالشعرا بهار، بدیعالزمان فروزانفر و محمدپروین گنابادی اشاره کرد. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری در سال ۱۲۸۱ قمری در روستای بجنگرد (بیژنگُرد) از بلوک درب قاضی از توابع نیشابور زاده شد. پدرش ملاحسین (کربلایی حسین بجنگردی) کشاورزی تنگدست بود. عبدالجواد در ۴ سالگی به بیماری آبله مبتلا شد و بینایی یک چشم خود را کاملاً از دست داد و برای چشم دیگرش نیز بینایی اندکی باقی ماند. | |||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
عبدالجواد پس از فراگیری خواندن و نوشتن و آموختن مقدمات زبان عربی در زادگاه خود، رهسپار نیشابور شد و در مدرسۀ گلشن دروس مقدماتی عربی را ادامه داد و به فراگیری منطق نیز پرداخت. سپس برای تكمیل آموختههای خویش در حدود سال 1297ق راهی مشهد شد و در مدارس خیراتخان، فاضل خان و نواب مسكن گزید. | |||
عبدالجواد پس از فراگیری خواندن و نوشتن و آموختن مقدمات زبان عربی در زادگاه خود، رهسپار نیشابور شد و در مدرسۀ گلشن دروس مقدماتی عربی را ادامه داد و به فراگیری منطق نیز پرداخت. سپس برای تكمیل آموختههای خویش در حدود سال 1297ق راهی مشهد شد و در مدارس خیراتخان، فاضل خان و نواب مسكن گزید. | |||
ادیب در مشهد، برخی از متون عربی مانند [[شرح قطر الندي و بل الصدي|شرح قطر الندى]] اثر [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]]، [[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك|شرح سیوطی بر الفیۀ ابن مالك]] و [[شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو|شرح جامی بر كافیۀ ابن حاجب]] را نزد چند تن از استادان آموخت، اما پس از آن دیگر نزد استادی نرفت و سطح عالی ادبیات عرب و كتابهایی چون [[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب|مغنی اللبیب]] [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]]، [[المطول|مطوّل تفتازانی]]، مقامات بدیعی و مقامات حریری را با مطالعه و ممارست خویش فرا میگرفت و در همان حال در سطوح پایینتر بهتدریس میپرداخت. | ادیب در مشهد، برخی از متون عربی مانند [[شرح قطر الندي و بل الصدي|شرح قطر الندى]] اثر [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]]، [[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك|شرح سیوطی بر الفیۀ ابن مالك]] و [[شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو|شرح جامی بر كافیۀ ابن حاجب]] را نزد چند تن از استادان آموخت، اما پس از آن دیگر نزد استادی نرفت و سطح عالی ادبیات عرب و كتابهایی چون [[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب|مغنی اللبیب]] [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]]، [[المطول|مطوّل تفتازانی]]، مقامات بدیعی و مقامات حریری را با مطالعه و ممارست خویش فرا میگرفت و در همان حال در سطوح پایینتر بهتدریس میپرداخت. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۰: | ||
ادیب در علوم عقلی و نقلی چون فلسفه، نجوم، ریاضیات، طب، موسیقی نظری، فقه، اصول، رجال و تاریخ دستی داشت. شیوۀ تدریس او خطابی بود و شاگرد اجازۀ بحث و پرسش نداشت. وی بر آن بود كه با این روش درس را بهگونهای تقریر میكند كه هیچ اشكالی حتى برای شاگردی با پایینترین سطح استعداد، برجای نمیماند. | ادیب در علوم عقلی و نقلی چون فلسفه، نجوم، ریاضیات، طب، موسیقی نظری، فقه، اصول، رجال و تاریخ دستی داشت. شیوۀ تدریس او خطابی بود و شاگرد اجازۀ بحث و پرسش نداشت. وی بر آن بود كه با این روش درس را بهگونهای تقریر میكند كه هیچ اشكالی حتى برای شاگردی با پایینترین سطح استعداد، برجای نمیماند. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
ادیب به لفظِ قلم سخن میگفت و به یاری حافظهای نیرومند، تمامی دانستههای خویش را به طوری منسجم به شاگردان القا میكرد و همین امر حلقههای درس او را چنان جذاب و شیرین ساخته بود كه گاه بیش از 300 طالب علم در آن حضور مییافتند. ازاینرو، وی بیش از شاعری ارزشمند، مدرّسی توانا بود و در مكتب او ادبا و فضلای بسیاری پرورش یافتند و به دست دانش آموختگان مكتب او نخستین دانشكدههای ادبیات در ایران تأسیس شد. | ادیب به لفظِ قلم سخن میگفت و به یاری حافظهای نیرومند، تمامی دانستههای خویش را به طوری منسجم به شاگردان القا میكرد و همین امر حلقههای درس او را چنان جذاب و شیرین ساخته بود كه گاه بیش از 300 طالب علم در آن حضور مییافتند. ازاینرو، وی بیش از شاعری ارزشمند، مدرّسی توانا بود و در مكتب او ادبا و فضلای بسیاری پرورش یافتند و به دست دانش آموختگان مكتب او نخستین دانشكدههای ادبیات در ایران تأسیس شد. | ||
| خط ۷۵: | خط ۶۹: | ||
گفتهاند كه عشق ادیب، عشق به «مظهری از مظاهر جمال» و عشقی صوفیانه و برخاسته از معنویت و دستآویزی برای شكوفایی ذوق غزلسرایی او بوده است. | گفتهاند كه عشق ادیب، عشق به «مظهری از مظاهر جمال» و عشقی صوفیانه و برخاسته از معنویت و دستآویزی برای شكوفایی ذوق غزلسرایی او بوده است. | ||
==ویژگیهای اخلاقی== | ==ویژگیهای اخلاقی== | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۰: | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
ادیب نیشابوری در ۱۵ ذیالقعده سال ۱۳۴۴ق برابر با ۶ خرداد سال ۱۳۰۵ش در مشهد درگذشت و در یکی از رواقهای حرم امام رضا(ع) نزدیک دارالحفاظ به خاک سپرده شد. در مجلس بزرگداشت وی که در انجمن ادبی خراسان برپا شد، دوستان و شاگردان او خطابهها و مرثیهها سرودند. | |||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۲۱: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
از ادیب به سبب ضعف بینایی آثار اندكی برجای مانده است. | از ادیب به سبب ضعف بینایی آثار اندكی برجای مانده است. | ||
بخشی از ابتدای 1- شرح معلقات سبع، چند بخش در تلخیص 2- شرح خطیب تبریزی بر حماسۀ ابوتمام و 3- رسالهای در جمع مابین عروض فارسی و عربی. | بخشی از ابتدای 1- شرح معلقات سبع، چند بخش در تلخیص 2- شرح خطیب تبریزی بر حماسۀ ابوتمام و 3- رسالهای در جمع مابین عروض فارسی و عربی. | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۲۹: | ||
4- «تاریخچۀ گرگان» نخستینبار در نشریۀ دبستان، و نیز نكاتی دربارۀ شعر و شاعری در دانشوران خراسان به چاپ رسیده است. | 4- «تاریخچۀ گرگان» نخستینبار در نشریۀ دبستان، و نیز نكاتی دربارۀ شعر و شاعری در دانشوران خراسان به چاپ رسیده است. | ||
دیوان كاملی از اشعار او در دست نیست. شاگرد وی اشراق، دیوان استاد را بالغ بر 6 هزار بیت از اشعار پارسی گرد آورد كه مفقود است. | دیوان كاملی از اشعار او در دست نیست. شاگرد وی اشراق، دیوان استاد را بالغ بر 6 هزار بیت از اشعار پارسی گرد آورد كه مفقود است. | ||
طبسی بجز اشعار پراكنده از 3 هزار بیت شعر ادیب یاد كرده است كه هیچگاه به چاپ نرسید. | طبسی بجز اشعار پراكنده از 3 هزار بیت شعر ادیب یاد كرده است كه هیچگاه به چاپ نرسید. | ||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۳۷: | ||
5- لآلی مكنون، | 5- لآلی مكنون، | ||
در 1333ش در مشهد منتشر ساخت كه حدود هزار بیت از اشعار پارسی ادیب را در برمیگیرد و از اشعار عربی تنها دو بیت در پایان این مجموعه آمده است. | در 1333ش در مشهد منتشر ساخت كه حدود هزار بیت از اشعار پارسی ادیب را در برمیگیرد و از اشعار عربی تنها دو بیت در پایان این مجموعه آمده است. | ||
مرزآبادی در رسالۀ دكتری خود به تصحیح اشعار لآلی مكنون دست یازیده، و 61 بیت فارسی و 9 بیت عربی بر آن افزوده است. | مرزآبادی در رسالۀ دكتری خود به تصحیح اشعار لآلی مكنون دست یازیده، و 61 بیت فارسی و 9 بیت عربی بر آن افزوده است. | ||
نقل قولهای شفاهی مؤلف از شاگردان ادیب كه در منابع دیگر یافت نمیشود، بر ارزش رساله میافزاید. آخرین تصحیح انتقادی از دیوان همراه زندگینامۀ ادیب به كوشش [[جلالی پندری]] بهچاپ رسیده است. مؤلف با كاوش فراوان در مآخذ توانسته است ابیات دیوان را به 189‘1برساند. | نقل قولهای شفاهی مؤلف از شاگردان ادیب كه در منابع دیگر یافت نمیشود، بر ارزش رساله میافزاید. آخرین تصحیح انتقادی از دیوان همراه زندگینامۀ ادیب به كوشش [[جلالی پندری]] بهچاپ رسیده است. مؤلف با كاوش فراوان در مآخذ توانسته است ابیات دیوان را به 189‘1برساند. | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۵۵: | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[زندگی و اشعار ادیب نیشابوری]] | |||
[[دیوان محمد | [[دیوان محمد جمالالدین اصفهانی]] | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 اسفند 1402]] | [[رده:مقالات بازبینی شده2 اسفند 1402]] | ||
[[رده:بازنگری شده(آبان)]] | |||