جامعه‌شناسی تاریخی

جامعه شناسی تاریخی
پدیدآوران	آش‍ت‍ی‍ان‍ی‌، م‍ن‍وچ‍ه‍ر (نويسنده)
ناشر	پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1391ش
چاپ	1
موضوع	جامعه شناسی تاریخی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

جامعه‌شناسی تاریخی، از آثار جامعه‌شناس مارکسیست ایرانی و عضو سابق حزب توده ایران، دکتر منوچهر آشتیانی (1309- 1399ش) به رابطه پیچیده میان تاریخ و جامعه‌شناسی می‌پردازد و مفاهیم و مبانی «جامعه‌شناسی تاریخی» را بررسی می‌کند و دیدگاه‌های متفکران مختلف را در این زمینه ارائه می‌دهد و سعی دارد چگونگی شکل‌گیری و تکامل جوامع در طول تاریخ را تحلیل کند.

هدف و روش

• نویسنده گفتار حاضر از راهبردهای اصلی در جامعه شناسی تار یخی، یعنی از «كاربرد الگوی نظری واحد برای تشریح موارد مختلف (كاربست)»، و از «پی‌جویی و استنباط مفاهیم برای یافتن بهترین تفسیرها (تحلیل)»، و از «کشف نظم‌های علّی توضیح‌دهنده فرایندهای معین (كارکرد)»، بیشتر به سوی «تحلیل» متمایل بوده است؛ زیرا، معتقد است كه تحلیل‌ها هم به ایجاد تعادل مناسبتری بین بعد تاریخی و بعد فرهنگی می‌رسند، و هم دیدگاه‌ها و نگرش‌های فلسفی و جهان‌بینانه دوران تاریخی جدید را برای تفهم و تفهیم تاریخ دسترس‌تر می‌سازند. در این صورت تبیین‌های ما گاه ولو ناخودآگاه، بین «نظریه‌پردازی‌های كلی جهان‌شمول» و «تاریخ‌نگاری اندیشه‌ای خاص» حركت می‌كنند.

ساختار و محتوا

• این اثر از 9 فصل به ترتیب ذیل تشکیل شده است:
• فصل نخست: «کلیات و تعاریف مقدماتی» به تعریف جامعه‌شناسی تاریخی، مفاهیم بنیادی و دیدگاه تاریخ‌نگاران اولیه چون هرودوت و پولیبیوس می‌پردازد.
• فصل دوم: «مبانی فلسفی جامعه‌شناسی تاریخی» نقش هستی‌شناسی و معرفت‌شناختی، پرسش‌های اصلی و دیدگاه دکارت، کانت، هگل و نقد کالینگوود را بررسی می‌کند.
• فصول سوم تا پنجم: «تاریخ جامعه‌شناسی تاریخی» سیر تاریخی این رشته را از دوران باستان و قرون وسطی تا رنسانس، روشنگری و اندیشه‌های ویکو پیگیری می‌کند.
• فصول ششم تا هشتم: به دیدگاه متفکرانی چون مارکس، دورکیم و ماکس وبر اختصاص دارد.
• فصل نهم «پس‌گفتار»: مروری بر اصول، نسبت جامعه‌شناسی و تاریخ و روش تحقیق را ارائه می‌دهد.

نمونه مباحث

• «تاریخیت تاریخ» دارای عناصر متشكله‌ای است كه در زیر به اهم آنها اشاره‌ای فهرستوار می‌شود: نخست، كار تولیدی اجتماعی و تاریخی مادی و معنوی انسانها، كه به حیات اجتماعی و تاریخی آدمیان نظم، عقلانیت و قانونمندی می‌بخشد. به قول هگل در اثر كار انسانی امور اتفاقی و ناگهانی و رفتارهای تصادفی افراد بشر تبدیل به اقدامات هدفمند می‌گردند، و به روایت ماركس، كار و داد و ستد اجتماعی بین انسانها به حیات آنها مفهوم می‌دهد. ...

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.