صد غزل انتقادی حافظ

صد غزل انتقادی حافظ
پدیدآوران	مسیح، هیوا (نویسنده) خرمشاهی، بهاءالدین (محقق)
ناشر	مثلث
مکان نشر	تهران
سال نشر	1396
شابک	‎978-964-8496-78-9
موضوع	حافظ، غزل فارسی، نقد ادبی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PIR 5424/م5ص41391

صد غزل انتقادی حافظ تألیف هیوا مسیح با یادداشتی از بهاءالدین خرمشاهی؛ این کتاب با بررسی غزل‌های انتقادی حافظ و ارائهٔ آنها در قالب نوین «زیرهم‌نویسی نیمایی»، او را مصلحی اجتماعی می‌داند که شعرش الهام‌بخش جنبش‌های ادبی بعدی شد و با شکستن ساختار سنتی، آن را برای نسل امروز جذاب‌تر کرده است.

ساختار

این کتاب شامل گزیده‌ای از صد غزل انتقادی حافظ با رویکردی نوین در ارائه و تقطیع اشعار است.

گزارش کتاب

حافظ با همۀ جلالت قدر نه صدیق است نه قدیس، رندی است که سرش به «دنیی و عقبی» فرو نمی‌آید، رند حافظ، همان حافظ رند است. حاصل انقلاب حافظ در غزل، نظم پریشان «پاشان» است که غزلی چندآوایی اما هماهنگ پدید آورده است. حافظ از شعر، از شراب، از حقیقت، از زهد، از وعظ، از شریعت، از طریقت، از عشق، از راستی، از مستی، از احکام شرع و شهر، از ارباب دین و دنیا، از محتسب، از خانقاه و ..... حرف می‌زند؛ اما هر یک را با نگاهی تازه و دیگرگونه و انتقادی.

به نظر نگارندۀ این کتاب انتقادگری حافظ نخستین رکن از ارکان دیوان و شخصیت و رسالت اوست. گویی همۀ دیوان حافظ بر این شالودۀ اصلی، مهم و همیشه تازه تنیده و بافته شده است. از انتقادهای دینی، عرفانی، اخلاقی و اجتماعی گرفته تا انتقاد بر طرز غزل پیش از خود و بنیاد نوعی دیگر و تازه‌تر دیدن و سرودن غزل که در زمان خود بزرگ‌ترین جنبش ادبی بر علیه شعر گذشته و معاصر حافظ است.

این کتاب گزینه‌‌ای مشتمل بر صد غزل انتقادی حافظ به روایت هیوا مسیح است. آنچه در این کتاب اهمیت و تازگی دارد، تقطیع نیمایی شعر حافظ است و زیرهم‌نویسی روشمند آنها که می‌تواند معیاری برای نیمایی‌نویسی هرگونه شعر اعم از کهن و نو باشد. شکل نوشتاری جدید شعر حافظ ثابت می‌کند که شعر راستین در هر شکلی حقیقت جوهری خود را کاملاً حفظ می‌کند.

مبنای انتخاب غزلیات در این کتاب به این صورت بوده است:

1. افزون بر توجه به برخی غزل‌های مشهور حافظ، انتخاب غزل‌های با شهرت کمتر یا بدون شهرت نیز مطمح نظر بوده است.

2. غزل‌هایی انتخاب شده که به دلیل نوع بحر و وزن قابلیت مانور بیشتری در زیرهم‌نویسی دارند.

3. زیرهم‌نویسی یا تدوین هر غزل بر مبنای لحن و وزن، اهمیت قافیه و ردیف انجام شده است.

4. در شیوۀ تدوین، نظام مصراع و بیت به هم می‌ریزد؛ اما وزن سر جای خود است.

5. رعایت نکردن شیوۀ الفبایی

6. منبع این گزینه، حافظ تصحیح استاد بهاءالدین خرمشاهی و استاد هوشنگ ابتهاج است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات