شیخ طوسی و کتاب الفهرست: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
جز (جایگزینی متن - ' ، ' به '، ')
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
خط ۳۰: خط ۳۰:
کتاب «[[فهرست كتب الشيعة و أصولهم و أسماء المصنفين و أصحاب الأصول|فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ الطائفة محمد بن حسن طوسی]] (متوفای 460) یکی از چهار کتاب کهن شیعه در فن فهرست و رجال‌نویسی است. مباحث مختلفی دربارۀ کتاب «[[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] قابل طرح و بررسی است؛ اما در این کتاب تنها از یک نکته دربارۀ این کتاب سخن گفته شده است و آن مسئلۀ چگونگی تألیف کتاب «الفهرست» است.
کتاب «[[فهرست كتب الشيعة و أصولهم و أسماء المصنفين و أصحاب الأصول|فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ الطائفة محمد بن حسن طوسی]] (متوفای 460) یکی از چهار کتاب کهن شیعه در فن فهرست و رجال‌نویسی است. مباحث مختلفی دربارۀ کتاب «[[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] قابل طرح و بررسی است؛ اما در این کتاب تنها از یک نکته دربارۀ این کتاب سخن گفته شده است و آن مسئلۀ چگونگی تألیف کتاب «الفهرست» است.


این کتاب درصدد مدلل‌کردن مطلب استاد [[مدرسی طباطبایی، سید حسین|سید حسین مدرسی طباطبایی]] در خصوص «[[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] است که به گفتۀ ایشان [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] فهرست کهن‌تری را روزآمد و کامل کرده است. ایشان در اشاره به مدعای خویش نوشته‌اند: «کتاب فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] .... به‌روشنی، تحریری از یک فهرست کهن‌تر شیعی است که بر جای نمانده، اما در دسترس نجاشی بوده و او اشتباهات آن را در موارد متعدد دریافته و به تصحیح آن همت گماشته است» و در توضیح بیشتری شیوۀ [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] در روزآمدکردن فهرست کهن‌تر اساس کار خود را چنین توضیح داده‌اند: «[[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] گهگاه از منابع اندک دیگر و اطلاعات شخصی خود مطالبی بر آن اثر افزوده است. وی جملات کوتاه اندکی هم در اینجا و آنجا افزوده (برای نمونه، فهرست: 126 که وی در آنجا نظر مخالف خودش را دربارۀ عبارت بیان کرده، بدون آنکه عبارت اصلی را عوض کند) و اسامی مشایخ خود را جایگزین کرده و طرق خود را که بالقوه طرق روایت او به آثار حدیثی ذکرشده در آن فهرست بودند، در هر مورد گنجانیده است».
این کتاب درصدد مدلل‌کردن مطلب استاد [[مدرسی طباطبایی، سید حسین|سید حسین مدرسی طباطبایی]] در خصوص «[[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] است که به گفتۀ ایشان [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] فهرست کهن‌تری را روزآمد و کامل کرده است. ایشان در اشاره به مدعای خویش نوشته‌اند: «کتاب فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]].... به‌روشنی، تحریری از یک فهرست کهن‌تر شیعی است که بر جای نمانده، اما در دسترس نجاشی بوده و او اشتباهات آن را در موارد متعدد دریافته و به تصحیح آن همت گماشته است» و در توضیح بیشتری شیوۀ [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] در روزآمدکردن فهرست کهن‌تر اساس کار خود را چنین توضیح داده‌اند: «[[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] گهگاه از منابع اندک دیگر و اطلاعات شخصی خود مطالبی بر آن اثر افزوده است. وی جملات کوتاه اندکی هم در اینجا و آنجا افزوده (برای نمونه، فهرست: 126 که وی در آنجا نظر مخالف خودش را دربارۀ عبارت بیان کرده، بدون آنکه عبارت اصلی را عوض کند) و اسامی مشایخ خود را جایگزین کرده و طرق خود را که بالقوه طرق روایت او به آثار حدیثی ذکرشده در آن فهرست بودند، در هر مورد گنجانیده است».


موارد مشابه دیگری را نیز می‌توان در کتاب «[[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] یافت که به‌روشنی نشان نقل یک متن کهن‌تر و روزآمدشدن آن توسط [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] دارد. [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] ضمن تغییر و افزودن مطالبی به متن اصلی، سیاق عبارت اصلی را حفظ کرده و در آن تغییری نداده که در مواردی این خود اسباب اشکالاتی شده است؛ برای مثال می‌توان این‌گونه تصرف شیخ طوسی را در شرح‌حال استادش سیدمرتضی دید.
موارد مشابه دیگری را نیز می‌توان در کتاب «[[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] یافت که به‌روشنی نشان نقل یک متن کهن‌تر و روزآمدشدن آن توسط [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] دارد. [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] ضمن تغییر و افزودن مطالبی به متن اصلی، سیاق عبارت اصلی را حفظ کرده و در آن تغییری نداده که در مواردی این خود اسباب اشکالاتی شده است؛ برای مثال می‌توان این‌گونه تصرف شیخ طوسی را در شرح‌حال استادش سیدمرتضی دید.