ترجمه تفسير طبری (خالصی)

ترجمه تفسير طبری
پدیدآوران	طبری، محمد بن جریر بن یزید (نويسنده) خالصی، محمدباقر (مترجم)
عنوان‌های دیگر	ترجمه و تفسیر طبری ** جامع البیان فی تفسیر القرآن. فارسی
ناشر	دار العلم
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1364ش - 1370ش
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	تفاسیر اهل سنت - قرن 4ق. - تفاسیر ماثوره - اهل سنت
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	2041ج 2ط 93/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ترجمه تفسیر طبری، اثر محمدباقر خالصی (1321-1388ش)، ترجمه فارسی سلیس و روانی است از کتاب «جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)».

تفسیر طبری، امتیازاتی بر سایر تفسیرهای اهل سنت دارد که موجب شده است در قالب اثر حاضر، ترجمه و در اختیار خوانندگان قرار گیرد که مترجم در مقدمه کتاب، به‌صورت مفصل به آنها، اشاره نموده است.

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های ترجمه حاضر، به شرح زیر می‌باشد:

1. طبری در هرجا که از پیامبر(ص) و یا یکی از مفسرین، حدیثی نقل کرده، سلسله سند آن حدیث را از خود تا پیامبر(ص) و یا آن مفسر، ذکر نموده است، ولی مترجم، به دلیل اختصار و نیز به‌خاطر اینکه ذکر سندهای آنها، چندان برای اکثر خوانندگان فارسی، فایده‌ای در بر ندارد، آن سندها را حذف نموده و تنها مصدر اصلی آن حدیث را که پیامبر(ص) و یا یکی از مفسرین است، نقل کرده است؛ به‌عنوان مثال: «از عبدالله بن مسعود نقل شده که وی گفته:...».
2. مترجم ضرورتا از ذکر اشعاری که طبری برای معانی آیات به آنها استشهاد کرده، چاره‌ای ندیده وناگزیر عین الفاظ عربی آن را نقل کرده و سپس، معنی و موارد استشهاد آن اشعار را طبق عبارت شعر در اصل کتاب، ترجمه نموده است.
3. هرجا که مصنف برطبق مذهب خود و مخالف مذهب شیعه، مطالبی آورده و عقایدی را در رابطه با مسائل حساس مذهبی بیان داشته، مترجم نظریه مذهب شیعه را اگر آن مطلب در میان علمای شیعه اتفاقی باشد و یا نظریه شخصی خود را اگر آن مطلب مورد اختلاف آنان باشد، در پاورقی، به‌صورت اشاره و اجمال، ذکر کرده است.
4. گاهی مصنف یک روایت را به چندین طریق نقل کرده که از نظر لفظ و معنی، هیچ فرقی ندارند و همگی با یکدیگر، متحدند و چون مترجم در ذکر تمام نقل‌های مصنف، فایده‌ای برای خوانندگان پارسی‌زبان ندیده، لذا تنها به یک نقل از نقل‌های چنین روایتی، اکتفا کرده است.

مترجم، سعی نموده است تا ترجمه کتاب، روان، سلیس و مورد پسند خواننده فارسی‌زبان و با ادبیات روز باشد، لذا بیش از حد خود را مقید به عبارت‌پردازی‌های عربی نکرده و تا حدی، ترجمه‌ای آزاد از متن ارائه داده است؛ به‌عنوان مثال، به بخشی از ترجمه اشاره می‌شود:

متن:

«قال أبوجعفر: إن سألنا سائل فقال: إنك ذكرت أنه غير جائز أن يخاطب الله أحدا من خلقه إلا بما يفهمه و أن يرسل إليه رسالة إلا باللسان الذي يفقهه فما أنت قائل في ما حدثكم به محمد بن حميد الرازي... عن أبوموسی: ««يؤتكم كفلين من رحمته»؛ قال: الكفلان، ضعفان من الأجر بلسان الحبشة...».

ترجمه:

«پرسش: شما قبلا به‌طور مشروح بیان کردید که خداوند نمی‌تواند با کسی سخن بگوید، مگر به زبان خودش و نمی‌تواند پیغمبری برای مردم بفرستد، مگر به زبانی که می‌فهمند و می‌شناسند و اگر این مطلب صحیح و ثابت است، پس احادیثی را که صریحا دلالت بر وجود الفاظ غیر عربی در زبان عربی دارد، چگونه توجیه می‌کنید و اینک آن روایات:

1. از ابی‌موسی نقل شده که وی گفت: کلمه «كفلين» در آیه «يؤتكم كفلين من رحمته»؛ «به شما دوچندان اجر و ثواب خواهد داد»، لغت حبشه است...».

منابع مقاله

1. پیشگفتار مترجم و متن کتاب.
2. طبری، ابوجعفر محمد، «جامع البيان في تفسير القرآن»، دارالمعرفة، بیروت، چاپ اول، 1412ق.