۱۱٬۳۳۵
ویرایش
جوالیقی، موهوب بن احمد: تفاوت میان نسخهها
جز
added Category:واژهشناسان using HotCat
(غنی سازی متن) |
جز (added Category:واژهشناسان using HotCat) |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| data-type="authorCode" | | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00631AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''ابومنصور موهوب بن احمد''' | '''ابومنصور موهوب بن احمد بن محمد بن خضر'''، مكنى به ابومنصور و مشهور به '''جواليقى''' (465-539ق)، ادیب، لغوی و نحوی، بغدادی در قرن ششم. | ||
== ولادت == | == ولادت == | ||
وی در ذیحجه | وی در ذیحجه ۴۶۵ یا 466ق، متولد شد. هر دو تاریخ از خود او نقل شده است. | ||
وی به | وی به ابن جوالیقی نیز مشهور است. | ||
واژه جوالیقی، منسوب به جَوالیق، جمعِ جُوالِق، است. | واژه جوالیقی، منسوب به جَوالیق، جمعِ جُوالِق، است. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
به گفته خود او، جُوالق (و جُوال) مُعرَّب گُواله (کیسه بزرگ) است. گویا یکی از نیاکان وی، جوالدوز یا جوالفروش بوده است. | به گفته خود او، جُوالق (و جُوال) مُعرَّب گُواله (کیسه بزرگ) است. گویا یکی از نیاکان وی، جوالدوز یا جوالفروش بوده است. | ||
در عربی، | در عربی، غالباً ً صفت نسبی با واژه مفرد ساخته میشود؛ ازاینرو، ساخته شدن صفت نسبی با جوالیق، که جمع است، نادر میباشد. | ||
در این باره مناظرهای نیز میان جوالیقی و هروی نحوی (متوفی ۵۳۶) در بغداد درگرفت. | در این باره مناظرهای نیز میان جوالیقی و هروی نحوی (متوفی ۵۳۶) در بغداد درگرفت. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
جوالیقی از نوجوانی به دانشاندوزی و سماع از استادان روی آورد. | جوالیقی از نوجوانی به دانشاندوزی و سماع از استادان روی آورد. | ||
== اساتید == | |||
مشهورترین استاد | مشهورترین استاد او [[خطیب تبریزی، یحیی بن علی|خطیب تبریزی]] (متوفی ۵۰۲)، مدرّس نظامیه بغداد، بود که جوالیقی هفده سال در محضر وی دانش اندوخت و ملازم اوگشت. | ||
پس | پس از فوت [[خطیب تبریزی، یحیی بن علی|خطیب تبریزی]]، ابوالحسن علیبنمحمد فَصیحی (متوفی ۵۱۰) در نظامیه بغداد جانشین وی شد، ولی چون شیعه بود اخراج گردید و جوالیقی در آنجا به تدریس پرداخت. | ||
== شاگردان == | |||
جمع کثیری در محضر جوالیقی دانش اندوختند که خود نیز به آن تصریحکردهاند، از جمله عبدالکریم سمعانی (متوفی ۵۶۲)، ابوالبرکات | جمع کثیری در محضر جوالیقی دانش اندوختند که خود نیز به آن تصریحکردهاند، از جمله عبدالکریم سمعانی (متوفی ۵۶۲)، ابوالبرکات ابن انباری (متوفی ۵۷۷) و عبدالرحمان ابن جوزی (متوفی ۵۹۷). | ||
مُقْتَفی لاَمراللّه عباسی (۵۳۰ ـ ۵۵۵ ه.ق) در دوره خلافت، نمازهایش را به امامت جوالیقی برگزار میکرد و مدتی نیز نزد او دانش اندوخت که اثر آن در توقیعات خلیفه آشکار گشت. | مُقْتَفی لاَمراللّه عباسی (۵۳۰ ـ ۵۵۵ ه.ق) در دوره خلافت، نمازهایش را به امامت جوالیقی برگزار میکرد و مدتی نیز نزد او دانش اندوخت که اثر آن در توقیعات خلیفه آشکار گشت. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
در بسیاری از منابع به پارسایی، دانایی، خردمندی و حافظه قوی جوالیقی اشاره شده است. جوالیقی کم و سنجیده سخن میگفت و اگر در باره چیزی که نمیدانست از وی پرسشی میشد، ناآگاهی خود را بر زبان میآورد. | در بسیاری از منابع به پارسایی، دانایی، خردمندی و حافظه قوی جوالیقی اشاره شده است. جوالیقی کم و سنجیده سخن میگفت و اگر در باره چیزی که نمیدانست از وی پرسشی میشد، ناآگاهی خود را بر زبان میآورد. | ||
وی بسیاری از | وی بسیاری از کتابهای ادب و حدیث را کتابت کرده بود و خطش چنان خوش بود که مردم برای به دست آوردن دستخطی از او پول فراوان میپرداختند. | ||
جوالیقی را امام در لغت، نحو، ادب و یگانه دوران معرفی کردهاند. از وی روایت نیز نقل شده است. ابیات اندکی نیز به او منسوب است. | جوالیقی را امام در لغت، نحو، ادب و یگانه دوران معرفی کردهاند. از وی روایت نیز نقل شده است. ابیات اندکی نیز به او منسوب است. | ||
ابن انباری نوشته است که جوالیقی، آرای غریبی درباره برخی مسائل نحوی ابراز میداشت و از اینرو، جایگاه او در لغت، بلندمرتبه تر از نحو بود؛ البته ممکن است ابراز چنین آرایی بیانگر استقلال و وسعت اندیشه جوالیقی باشد. قفطی جوالیقی را یکی از چهار پیشوای نحو در بغداد معرفی کرده است. | |||
جوالیقی، با وجود فضل و دانش، از طعن هجوگویان در امان نمانده و ابیاتی در مذمتش سروده شده است. | جوالیقی، با وجود فضل و دانش، از طعن هجوگویان در امان نمانده و ابیاتی در مذمتش سروده شده است. | ||
ابن عماد جوالیقی را حنبلی معرفی کرده است. | |||
== وفات == | == وفات == | ||
وی در ۱۵ محرّم 539ق | وی در ۱۵ محرّم 539ق یا ۵۴۰ق، در بغداد، وفات يافت، پیکر او را در باب حرب بغداد، کنار قبر پدرش، به خاک سپردند. | ||
== آثار== | == آثار== | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
[http://rch.ac.ir/article/Details/7601 دانشنامه جهان اسلام، بنیاد | [http://rch.ac.ir/article/Details/7601 دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابومنصور جوالیقی»، شماره۵۱۴۴]. | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[شرح أدب الکاتب]] | [[شرح أدب الکاتب]] | ||
[[المعرب من الکلام الأعجمي علي حروف المعجم]] | [[المعرب من الکلام الأعجمي علي حروف المعجم]] | ||
[[فرهنگ واژههای عربیشده از زبانهای غیر عربی به روش الفبایی]] | |||
[[نسب الخيل في الجاهلية و الإسلام و أخبارها]] | |||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:واژهشناسان]] | |||