رسائل في العدل و التوحيد

رسائل في العدل و التوحيد
پدیدآوران	هادی الی الحق، یحیی بن حسین (نويسنده)؛ سید مرتضی، علی بن حسین (نویسنده)؛ رسی، قاسم بن ابراهیم (نویسنده)؛ قاضی عبدالجبار بن احمد (نویسنده)؛ نیسا‌بوری ، سعید بن‌ محمد (نویسنده)؛ کاتب، سیف‌الدین (مقدمه نويس)
عنوان‌های دیگر	اصول‌ العدل‌ و التوحید ** الرد علی‌ المجبرة ** المختصر فی‌ اصول‌ الدین‌ ** انقا‌ذ البشر من‌ الجبر و القدر ** فصول‌ من‌ دیوان‌ الاصول‌
ناشر	دار مکتبة الحیاة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1359ش - 1400ق - 1980م
چاپ	1
موضوع	توحید - متون قدیمی تا قرن 14 - عدل (اصول دین) - جبر و اختیار - کلام - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1359 5ر 217 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رسائل في العدل و التوحيد، مجموعه 6 رساله از آثار 5 نفر از دانشوران اسلامی در تبیین مباحث اعتقادی و توحیدی است که پژوهشگر معاصر، سیف‌الدین کاتب، مقدمه‌ای بر آن افزوده و پدیدآورندگان و آثارشان را شناسانده و در مواردی اندک پاورقی‌هایی توضیحی یا استنادی نیز اضافه کرده است. گفتنی است: متأسفانه کتاب حاضر، تحقیق و تصحیح علمی نشده است و اغلاطش کم نیست. رساله‌های مذکور عبارتند از:

الردّ و الاحتجاج علی الحسن بن محمد بن الحنفية

• این رساله، نوشته پیشوای زیدیه و مؤسس مذهب ‌هادویه در قرن سوم هجری قمری، یحیی بن حسین هادی‌الی‌الحق (245-298ق)، معروف به «الهادى‌الى‌الحق» است که خدا را منزّه از اجبار کردن بندگان می‌داند و سخن جبرگرایانه پیشوای کیسانی، حسن بن محمد بن حنفیه را نقد می‌کند و به 43 پرسشی که او طرح کرده، پاسخ می‌دهد.

إنقاذ البشر من الجبر و القدر

• این رساله از آثار فقیه، متکلم و ادیب ممتاز شیعی قرن پنجم هجری قمری، ابوالقاسم على بن حسین بن موسى، ملقب به سید مرتضى (۳۵۵-۴۳۶ق) و برای پاسخگویی به درخواست شخصی ناشناس درباره نگارش رساله‌ای در موضوع قضا و قدر و اجتناب از جبر است. نویسنده تأکید دارد که سخن ما این است: «أنا بقدر الله راضون و بالكفر غير راضين»؛ یعنی ما به «قضا و قدر الهی» راضی هستیم، ولی به «کفر»، رضایت نداریم.

أصول العدل و التوحيد

• این رساله، تألیف یکی از بنیان‌گذاران فقه زیدی و ادیب و شاعر مجاهد، ابومحمد قاسم بن ابراهیم بن اسماعیل حسنی هاشمی رسّی، مشهور به قاسم رسّی (169-246ق) است. او می‌گوید: بر بنده موحد که می‌داند هیچ چیزی همانند خدا نیست، لازم است که در آشکار و نهان تقوا پیشه سازد و خوف و رجا داشته باشد و بداند که او عدل، کریم، رحیم و حلیم است و به بندگانش به‌اندازه طاقتشان تکلیف معیّن می‌کند و....

الردّ علی المجبّرة

• این رساله نیز از نوشته‌های قاسم رسی مذکور است که از جمله بر این مطلب تأکید دارد که آدم(ع) و حوا(س) اقرار به گناه و توبه کردند، ولی قدری‌ها و جبری‌ها می‌گویند: گناه ما با قضای الهی و اراده اوست!.

المختصر في أصول الدين

• این رساله، اثر پیشواى معتزلیان در قرن چهارم و پنجم هجری قمری، قاضی عبدالجبار بن احمد (359-415ق)، است. او می‌گوید: اگر گفته شود: آیا تقلید در معرفت خدا و مراجعه به دانشمندان جایز است؟ گفته می‌شود: نه بلکه بر مکلفان عاقل لازم است که خدای متعال را استدلالی بشناسند و او را منزّه بدانند، همان طور که بیان کردیم.

فصول من ديوان الأصول

• این رساله، تألیف محدّث، متکلم و مدرّس معتزلی قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری، ابورشید سعید بن محمد بن حسن نیشابوری (پیش از ۳۴۵ق - پس از ۴۱۵ق)، است. او از جمله چنین نوشته است: اینکه گفته شده: «از دیدگاه ابوالقاسم بلخی، خدای قدیم متعال، مُدرک نیست»، باید این اختلاف، لفظی شمرده شود نه معنوی.....

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.