تهذيب الأخلاق: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تهذيب الأخلاق'''، منسوب به نویسنده، واژه‌شناس، متکلم و ادیب معتزلى بصری [[ ابوعثمان عمرو بن بحر]]، معروف به [[جاحظ]] (۱۶۰-۲۵۵ق)، صفات اخلاقی انسان (فضائل و رذائل) و ویژگی‌های انسان رشدیافته را معرفی می‌کند و از روش عقلی برای تبیین مقصودش بهره می‌گیرد و توجهی به منابع نقلی ندارد. پژوهشگر معاصر، [[ابوحذیفه ابراهیم بن ‌محمد‌]] این کتاب را قرائت کرده و برای آن مقدمه‌ای عجولانه نوشته و نویسنده و کتابش و ویژگی‌های نسخه‌های خطی آن را شناسانده و تعلیقاتی بر آن افزوده است.

* [[ابوحذیفه ابراهیم بن ‌محمد‌]]، متأسفانه دقت‌های لازم را در نشر و تحقیق این اثر مراعات نکرده است؛ از جمله باآنکه می‌گوید: رئیس مجمع علمی عربی، [[محمد کردعلی]]، این کتاب را قبلاً در سال 1342ق، به‌عنوان یکی از کتاب‌های جاحظ منتشر کرده و مقدمه‌ای برای آن نوشته است، از [[کارل بروکلمان]] نقل می‌کند که «تهذيب الأخلاق» با توجه به مضمون و روش آن، تصنیف «جاحظ» نیست و ظاهراً نوشته «عدی بن یحیی» است که قبلا در قاهره به نام او منتشر شد و همچنین به‌عنوان یکی از آثار [[ابن عربی]] هم منتشر شده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص7</ref>؛ ولیکن محقق کتاب، بحث را به سرانجام نرسانده و عجولانه گذشته و خوانندگان را در حیرت گذاشته است و بعد افزوده است: نسخه خطی کتاب «تهذيب الأخلاق»، با خطی زیبا نوشته شده و در پایانش چنین و چنان آمده است و تحریفاتش اندک است و هر صفحه‌اش چند سطر دارد و...<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>. شگفت‌آور است که او می‌افزاید: «فهرست آثار جاحظ، خالی از کتابی به نام «تهذيب الأخلاق» است» و... «باید پژوهشگران درباره اسم این کتاب تحقیق کنند»<ref>ر.ک: همان، ص8</ref> و باز بحث را ناتمام رها می‌کند، ولی با همه آنچه گذشت، محقق کتاب، در روی جلد این اثر و در جاهای متعدد<ref>ر.ک: همان، ص9-10</ref>، بدون هیچ تردیدی [[جاحظ]] را به‌عنوان نویسنده ثبت کرده است.!

* نویسنده می‌گوید: اخلاق مذمومه مانند بخل و ترس و ستم و شرارت، در بسیاری از مردم وجود دارد، بلکه غالب بر اکثر مردم است و شرّ بر طبیعت انسان غلبه دارد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص13</ref>، ولی [[ابوحذیفه ابراهیم بن ‌محمد‌]]، انتقاد کرده و طبیعت انسان را فطرت الهی توحیدی دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص13، پاورقی 1</ref>.

[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]