شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'کاشانی، عبدالرزاق' به 'عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین'
جز (جایگزینی متن - 'کاشانی، عبدالرزاق' به 'عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین')
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۴: خط ۱۴:
[[نصر، حسين]] (مترجم)
[[نصر، حسين]] (مترجم)
|زبان  
|زبان  
| زبان =فارسي 
| زبان =فارسی
| کد کنگره =‏/الف2 ف60272 / 283 BP  
| کد کنگره =‏/الف2 ف60272 / 283 BP  
| موضوع =
| موضوع =
خط ۲۶: خط ۲۶:
| شابک =
| شابک =
| تعداد جلد =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10411
| کتابخوان همراه نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =04930-00807-00782-02681-05872
| کد پدیدآور =04930-00807-00782-02681-05872
خط ۳۳: خط ۳۳:
}}
}}


'''شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم'''، عنوان کتابی است یک جلدی از استاد [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|سید جلال‌الدین آشتیانی]] (1304-1384) به زبان فارسی و عربی با موضوع حکمت و عرفان نظری. این اثر شرحی است بر مقدمه قیصری، [[قیصری، داود بن محمود|داود قیصری]] (751ق) که خود شرحی، به زبان عربی بر فصوص الحکم ابن‌عربی (560-638ق) است.
'''شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم'''، عنوان کتابی است یک جلدی از استاد [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|سید جلال‌الدین آشتیانی]] (1304-1384) به زبان فارسی و عربی با موضوع حکمت و عرفان نظری. این اثر شرحی است بر مقدمه قیصری، [[قیصری، داود بن محمود|داود قیصری]] (751ق) که خود شرحی، به زبان عربی بر فصوص الحکم ابن‌ عربی (560-638ق) است.


ازآنجایی‌که مقدمه قیصری بر فصوص الحکم [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] کتاب مستقلی است و جداگانه کتابشناسی شده است، در اینجا از محتوای آن بحثی نخواهیم کرد و فقط به شرح استاد [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]] می‌پردازیم.
ازآنجایی‌که مقدمه قیصری بر فصوص الحکم [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] کتاب مستقلی است و جداگانه کتابشناسی شده است، در اینجا از محتوای آن بحثی نخواهیم کرد و فقط به شرح استاد [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]] می‌پردازیم.
خط ۴۰: خط ۴۰:
اثر حاوی مقدمه [[کربن، هانری|هانری کربن]]، دو مقدمه از محقق و شارح ([[آشتیانی، سید جلال‌الدین|جلال‌الدین آشتیانی]])، تقریظ آیت‌الله قزوینی و محتوای مطالب است. [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آیت‌الله آشتیانی]]، در شرح کتاب ابتدا متن عربی [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] را ذکر کرده و سپس به سراغ شرح آن به زبان فارسی رفته است.
اثر حاوی مقدمه [[کربن، هانری|هانری کربن]]، دو مقدمه از محقق و شارح ([[آشتیانی، سید جلال‌الدین|جلال‌الدین آشتیانی]])، تقریظ آیت‌الله قزوینی و محتوای مطالب است. [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آیت‌الله آشتیانی]]، در شرح کتاب ابتدا متن عربی [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] را ذکر کرده و سپس به سراغ شرح آن به زبان فارسی رفته است.


استاد [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]] در مقدمه‌ بر چاپ دوم _که در آن تاریخچه‌ای از عرفا و آثارشان را از [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] تا زمان معاصر بیان می‌کند_ وقتی به [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] می‌رسد درباره ارزش شرح وی بر فصوص [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] می‌نویسد: [[قیصری، داود بن محمود|محقق قیصری]] یکی از شارحان فصوص و از تلامیذ ابوالغنائم ملا [[کاشانی، عبدالرزاق|عبدالرزاق کاشانی]] است که فصوص را نزد وی قرائت نموده است. شرح قیصری برای کسانی که بخواهند متن کتاب را به‌درستی بفهمند، بهترین کتاب است لذا در حوزه‌های علمی اصفهان و تهران این شرح را اساتید برای تدریس مناسب‌تر از دیگر شروح دیدند. شرح کاشانی عمیق‌تر و علمی‌تر و حاکی از انظار شخصی مؤلف است ولی باز [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] مهارت خود را حفظ کرده و آنچه را که به رشته تحریر می‌آورد حاکی از عمق نظر و احاطه او به آرای قونوی و دیگر استادان این فن می‌باشد.<ref>ر.ک: مقدمه محقق (سید جلال‌الدین آشتیانی) بر چاپ دوم کتاب، ص26-21</ref>
استاد [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]] در مقدمه‌ بر چاپ دوم _که در آن تاریخچه‌ای از عرفا و آثارشان را از [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] تا زمان معاصر بیان می‌کند_ وقتی به [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] می‌رسد درباره ارزش شرح وی بر فصوص [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] می‌نویسد: [[قیصری، داود بن محمود|محقق قیصری]] یکی از شارحان فصوص و از تلامیذ ابوالغنائم ملا [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرزاق کاشانی]] است که فصوص را نزد وی قرائت نموده است. شرح قیصری برای کسانی که بخواهند متن کتاب را به‌درستی بفهمند، بهترین کتاب است لذا در حوزه‌های علمی اصفهان و تهران این شرح را اساتید برای تدریس مناسب‌تر از دیگر شروح دیدند. شرح کاشانی عمیق‌تر و علمی‌تر و حاکی از انظار شخصی مؤلف است ولی باز [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] مهارت خود را حفظ کرده و آنچه را که به رشته تحریر می‌آورد حاکی از عمق نظر و احاطه او به آرای قونوی و دیگر استادان این فن می‌باشد.<ref>ر.ک: مقدمه محقق (سید جلال‌الدین آشتیانی) بر چاپ دوم کتاب، ص26-21</ref>


[[کربن، هانری|هانری کربن]] در مقدمه‌ای که بر این کتاب نوشته، درباره آن و تحقیق موجود در کتاب، شرح می‌دهد:
[[کربن، هانری|هانری کربن]] در مقدمه‌ای که بر این کتاب نوشته، درباره آن و تحقیق موجود در کتاب، شرح می‌دهد:
خط ۴۸: خط ۴۸:
باید فوراً متذکر شد که کتاب آقای [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]]، به نظر من از هم‌اکنون بهترین اثری است که می‌توان به طالبان عرفان علمیِ اسلامی و مسائل آن که می‌خواهند در راه آموختن این علم قدم گذارند، به زبان فارسی پیشنهاد کرد. آقای [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]] درحالی‌که متن عربی [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] را از نزدیک دنبال کرده و آن را به فارسی برگردانده و با اتکا به اطلاعات وسیعی درباره افکار استادان معروف این علم شرح کرده‌اند، به ترتیب مسائل وجود را از نظر عرفا و اسما و صفات الهی و اعیان ثابته و مراتب گوناگون عالم عینی و درونی بیان کرده‌اند. ایشان مخصوصاً به مسأله مهم عالم مثال، که مباحث نبوت و معاد و صیرورت انسان در عالم برزخی مبتنی بر آن می‌باشد، توجه خاص معطوف داشته‌اند و با نیروی هرچه تمامتر از نظریه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] درباره تجرد قوه متخیله که آلت ادراک و خلاق علم در خود است دفاع کرده‌اند.
باید فوراً متذکر شد که کتاب آقای [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]]، به نظر من از هم‌اکنون بهترین اثری است که می‌توان به طالبان عرفان علمیِ اسلامی و مسائل آن که می‌خواهند در راه آموختن این علم قدم گذارند، به زبان فارسی پیشنهاد کرد. آقای [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]] درحالی‌که متن عربی [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] را از نزدیک دنبال کرده و آن را به فارسی برگردانده و با اتکا به اطلاعات وسیعی درباره افکار استادان معروف این علم شرح کرده‌اند، به ترتیب مسائل وجود را از نظر عرفا و اسما و صفات الهی و اعیان ثابته و مراتب گوناگون عالم عینی و درونی بیان کرده‌اند. ایشان مخصوصاً به مسأله مهم عالم مثال، که مباحث نبوت و معاد و صیرورت انسان در عالم برزخی مبتنی بر آن می‌باشد، توجه خاص معطوف داشته‌اند و با نیروی هرچه تمامتر از نظریه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] درباره تجرد قوه متخیله که آلت ادراک و خلاق علم در خود است دفاع کرده‌اند.


در صفحات این کتاب از هم‌اکنون متن [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] در جهات نوینی بسط یافته و اصلاح شده است. تاکنون فصوص [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] منبع اصلی آشنایی اروپاییان با تصوف اسلامی بوده است. لکن این منبع محدود است زیرا هرگز کتب دیگر او مثلاً کتاب عظیم فتوحات ترجمه نشده است... .<ref>ر.ک: مقدمه هانری کربن بر کتاب، ص15-16</ref> [[آملی، سید حیدر|سید حیدر آملی]]، [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] را متهم می‌سازد که برخی اشارات لطیف [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] را به علت تعصب در تسنن یا عدم درک مطالب، به‌صورتی خشن و درشت بیان کرده است... .<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>
در صفحات این کتاب از هم‌اکنون متن [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] در جهات نوینی بسط یافته و اصلاح شده است. تاکنون فصوص [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] منبع اصلی آشنایی اروپاییان با تصوف اسلامی بوده است. لکن این منبع محدود است زیرا هرگز کتب دیگر او مثلاً کتاب عظیم فتوحات ترجمه نشده است....<ref>ر.ک: مقدمه هانری کربن بر کتاب، ص15-16</ref> [[آملی، سید حیدر|سید حیدر آملی]]، [[قیصری، داود بن محمود|قیصری]] را متهم می‌سازد که برخی اشارات لطیف [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] را به علت تعصب در تسنن یا عدم درک مطالب، به‌صورتی خشن و درشت بیان کرده است....<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>


مؤلف قبل از آغاز شرح می‌نویسد: چون نظر نگارنده در شرح این مقدمه، و کذلک شرح اصل کتاب [[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص]] شیخ اکبر(رضوان‌الله‌علیه)، تقریر مسائل فن عرفان به طریقه اهل استدلال و نظر است، لازم دانستم که به سبک حکمای اشراق و مشاء (شکرالله‌سعیهم)، موضوع علم تصوف و مسائل و مبادی آن را تقریر و بیان کنم. ... مسائل این علم، عبارت است از کیفیت صدور کثرت از ذات حق و رجوع کثرات به آن ذات و بیان مظاهر اسماء الهیه و نعوت ربانیه و بیان کیفیت رجوع اهل‌الله و کیفیت سلوک و مجاهدات و ریاضات و بیان نتیجه افعال سالک الی الحق بر وجهی که ثابت در واقع و نفس‌الامر است. ... بنابراین موضوع علم تصوف و عرفان، اصل حقیقت وجود حق، جلت عظمته است. به‌عبارت‌دیگر موضوع این علم وجود حق‌تعالی است به اعتبار ارتباط او به‌ خلق، نه حقیقت صرفه وجود و هستی به‌خودی‌خود، با این اعتبار اصل حقیقت، کنز مخفی و غیب‌الغیوب است که نه قبول اشاره عقلیه می‌نماید و نه صریح ذات، قابل اکتناء و مشاهده است. به عبارت واضح‌تر، مبادی علم تصوف، معرفت اسماء ذات و اسماء افعال و شناسایی ارتباط هر یک از این دو قسم از اسماء، و نسبت آنها با یکدیگر می‌باشد. مثل‌اینکه از اجتماع احکام اسماء ذات، احکام اسماء صفات تعین پیدا می‌نماید و از اجتماع و امتزاج احکام اسماء صفات، اسماء افعال معین می‌شود.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص99- 101</ref>
مؤلف قبل از آغاز شرح می‌نویسد: چون نظر نگارنده در شرح این مقدمه، و کذلک شرح اصل کتاب [[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص]] شیخ اکبر(رضوان‌الله‌علیه)، تقریر مسائل فن عرفان به طریقه اهل استدلال و نظر است، لازم دانستم که به سبک حکمای اشراق و مشاء (شکرالله‌سعیهم)، موضوع علم تصوف و مسائل و مبادی آن را تقریر و بیان کنم.... مسائل این علم، عبارت است از کیفیت صدور کثرت از ذات حق و رجوع کثرات به آن ذات و بیان مظاهر اسماء الهیه و نعوت ربانیه و بیان کیفیت رجوع اهل‌الله و کیفیت سلوک و مجاهدات و ریاضات و بیان نتیجه افعال سالک الی الحق بر وجهی که ثابت در واقع و نفس‌الامر است.... بنابراین موضوع علم تصوف و عرفان، اصل حقیقت وجود حق، جلت عظمته است. به‌عبارت‌دیگر موضوع این علم وجود حق‌تعالی است به اعتبار ارتباط او به‌ خلق، نه حقیقت صرفه وجود و هستی به‌خودی‌خود، با این اعتبار اصل حقیقت، کنز مخفی و غیب‌الغیوب است که نه قبول اشاره عقلیه می‌نماید و نه صریح ذات، قابل اکتناء و مشاهده است. به عبارت واضح‌تر، مبادی علم تصوف، معرفت اسماء ذات و اسماء افعال و شناسایی ارتباط هر یک از این دو قسم از اسماء، و نسبت آنها با یکدیگر می‌باشد. مثل‌اینکه از اجتماع احکام اسماء ذات، احکام اسماء صفات تعین پیدا می‌نماید و از اجتماع و امتزاج احکام اسماء صفات، اسماء افعال معین می‌شود.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص99- 101</ref>


===مقایسه دیدگاه شیخ اکبر محی‌الدین، ابن عربی و استاد آشتیانی===
===مقایسه دیدگاه شیخ اکبر محی‌الدین، ابن عربی و استاد آشتیانی===
خط ۶۳: خط ۶۳:
<references />
<references />


==منبع مقاله==
==منابع مقاله==
# مقدمه‌ها و متن کتاب.
# مقدمه‌ها و متن کتاب.
#[[:noormags:331315| ملکی، محمد، پاییز و زمستان 1385، خاتم اولیاء از دیدگاه ابن عربی و علامه سید جلال‌الدین آشتیانی (ISC)، نشریه نقد و نظر، شماره 43 و 44، از 312 تا 341]].
#[[:noormags:331315| ملکی، محمد، پاییز و زمستان 1385، خاتم اولیاء از دیدگاه ابن عربی و علامه سید جلال‌الدین آشتیانی (ISC)، نشریه نقد و نظر، شماره 43 و 44، از 312 تا 341]].