بهارستان و رسائل جامی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'ل الدین' به 'ل‌الدین')
     
    (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
    خط ۶: خط ۶:
    | پدیدآوران =  
    | پدیدآوران =  
    [[جامی، عبد الرحمن بن احمد]] (نويسنده)
    [[جامی، عبد الرحمن بن احمد]] (نويسنده)
    [[افصح‎زاده، اعلاخان]] (مصحح و مقدمه نويس)
    [[افصح‎زاده، اعلاخان]] (مصحح و مقدمه‌نويس)
    [[عمروف، محمدجان]]  (مصحح و مقدمه نويس)  
    [[عمروف، محمدجان]]  (مصحح و مقدمه‌نويس)  
    [[ظهورالدين، ابوبکر]]  (مصحح و مقدمه نويس)
    [[ظهورالدين، ابوبکر]]  (مصحح و مقدمه‌نويس)
    [[ابن فارض، عمر بن علی]] (نويسنده)
    [[ابن فارض، عمر بن علی]] (نويسنده)
    |زبان
    |زبان
    | زبان = فارسی
    | زبان = فارسی
    | کد کنگره =   5692 PIR  
    | کد کنگره =5692 PIR  
    | موضوع =ابن فارض، عمر بن علی، 576 - 632ق. تائیه - نقد و تفسیر - اربعینات - قرن 9ق. - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - موسیقی - متون قدیمی تا قرن ۱۴ - مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - نقد و تفسیر - نثر فارسی - قرن 9ق.
    | موضوع =ابن فارض، عمر بن علی، 576 - 632ق. تائیه - نقد و تفسیر - اربعینات - قرن 9ق. - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - موسیقی - متون قدیمی تا قرن ۱۴ - مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - نقد و تفسیر - نثر فارسی - قرن 9ق.
    |ناشر  
    |ناشر  
    خط ۷۲: خط ۷۲:
    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}
    [[بهارستان (تصحیح و تعلیق اکبرزاده)]]


    [[بهارستان]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
       
       

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۴۲

    ‏بهارستان و رسائل جامی
    بهارستان و رسائل جامی
    پدیدآورانجامی، عبد الرحمن بن احمد (نويسنده)

    افصح‎زاده، اعلاخان (مصحح و مقدمه‌نويس) عمروف، محمدجان (مصحح و مقدمه‌نويس) ظهورالدين، ابوبکر (مصحح و مقدمه‌نويس)

    ابن فارض، عمر بن علی (نويسنده)
    عنوان‌های دیگرتائیه. شرح ** چهل حدیث ** رسائل جامی ** رساله سر رشته ** رساله عروض ** رساله قافیه ** رساله موسیقی ** رساله نائیه ** شرح قصیدة تائیة مسماة به «نظم الدر» (یا «نظم السلوک») ابن الفارض ** لوامع في شرح قصیدة میمیة خمریة فارضیة ** لوایح در بیان معارف و مع
    ناشرمرکز پژوهشی ميراث مکتوب ** مرکز مطالعات ایرانی
    مکان نشرایران - تهران
    سال نشر1379ش
    چاپ1
    شابک964-6781-32-2
    موضوعابن فارض، عمر بن علی، 576 - 632ق. تائیه - نقد و تفسیر - اربعینات - قرن 9ق. - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - موسیقی - متون قدیمی تا قرن ۱۴ - مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - نقد و تفسیر - نثر فارسی - قرن 9ق.
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    5692 PIR
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    ‏بهارستان و رسائل جامی (مشتمل بر رساله‌های: موسیقی، عروض، قافیه، چهل حدیث، نائیه، لوامع، شرح تائیه، لوایح و سررشته)، مجموعه‌ای از رساله‌های نورالدین عبدالرحمن بن احمد جامی (817-‌898ق/1414-‌1493م) است در یک جلد.

    این مجموعه، مشتمل است بر رساله‌های زیر:

    1. بهارستان؛
    2. رساله موسیقی؛
    3. رساله عروض؛
    4. رساله قافیه؛
    5. چهل حدیث؛
    6. رساله نائیه یا شرح بیتین مثنوی؛
    7. لوامع فی شرح قصیده میمنیه خمریه فارضیه؛
    8. شرح قصیده تائیه که آن را به «نظم الدر» (یا «نظم السلوک») ابن فارض نیز می‌شناسند؛
    9. لوایح در بیان معارف و معانی؛
    10. رساله سررشته یا رساله در مراقبه و آداب و ذکر (با تصحیح جویا جهان‌بخش)[۱].

    بهارستان جامى در سال 892ق، با نثر ساده مسجع و آمیخته با نظم نگارش یافته. این رساله به زبان فارسی و در حکایات و اندرزهاى اخلاقى نوشته شده است. جامى این کتاب را براى فرزندش، ضیاء‌الدین یوسف که به «آموختن مقدمات کلام عرب و اندوختن قواعد فنون ادب» اشتغال داشت، گردآورى کرده و آن را به پادشاه تیمورى، سلطان حسین بایقرا (873-‌911ق/1468-‌1505م) تقدیم کرد[۲].

    جامی در موسیقی و عروض دست قوی داشته است. از این جهت اکثریت محققان و عالمان ساحت موسیقی، او را به‌عنوان استاد این فن شناخته‌اند. از گفته خود جامی چنین برمی‌آید که او در ایام جوانی به این علم اشتغال می‌ورزیده است[۳]. همچنین از سخنانش پیداست که او از جوانی به دنبال تألیف رساله‌ای در موسیقی بوده، ولی در اواخر عمرش به این نیت جامه عمل پوشانده است[۴]. رساله موسیقی جامی با زبان روان و ساده و به درخواست علی‌شیر نوایی از جامی تألیف شده است. سال تألیف این رساله دقیقا مشخص نیست[۵].

    رساله عروض جامی در پیروی از «المعجم في معايير أشعار العجم» شمس‌الدین قیس رازی، در یک مقدمه و هشت فصل نوشته شده است. جامی در مقدمه در خصوص چینک‌های واحد شعری، در فصل‌های اول و دوم درباره کلام موزون و اهمیت آن و...، در فصل‌های سوم و چهارم درباره 5 بحر عربی، در فصل‌های پنجم و ششم درباره بحرهای خاص نظم فارسی و در فصل‌های هفت و هشت درباره بحرهای سریع و جدید، قریب و مشاکل و متدارک و متقارب، صحبت کرده است[۶]. عروض جامی برخلاف المعجم، بسیار موجز است و مقصود مصنف از تألیف آن فهماندن و در دسترس قرار دادن قواعد عروض بوده است[۷].

    رساله جامی درباره قافیه، رساله‌ای خُرد است و از این جهت خود او درباره آن چنین نوشته است: «مختصری است وافی به قواعد علم قوافی». رساله قافیه جامی با خواهش و درخواست دوستانش در پیروی «قافیه» شمس‌الدین قیس رازی به طرز مختصر تصنیف شده است[۸].

    جامی در ابتدای رساله چهل حدیث در توضیح درباره محتوای آن می‌نویسد: «اما بعد، این چهل کلمه است از آن کلمات که سهولت فهم و حفظ را به نظم فارسی ترجمه کرده می‌آید». انگیزه جامی، از تألیف این کتاب، عمل به روایتی نبوی(ص) است که در آن آمده: هرکه از امتم چهل حدیث را حفظ کند که مایه سود مردم باشد، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم، محشور می‌کند[۹].

    جامی در رساله نائیه، در پی بیان معنی نی و حکایت شکایت آن - که در دو بیت ابتدایی مثنوی معنوی مولوی آمده - می‌باشد. او در توضیح معنای نی از نظم و نثر، بهره می‌برد[۱۰].

    جامی در مقدمه قصیده میمیه خمریه فارضیه در توضیح آن می‌نویسد: اما بعد این ورقی چند است در شرح الفاظ و عبارات و کشف و رموز و اشارات قصیده میمیه خمریه فارضیه که در وصف راح محبت که شریف‌ترین مطلوبی است با لطیف‌ترین اسلوبی صورت انتظام یافته و در میان ارباب عرفان و اصحاب ذوق و وجدان شیوعی کامل و شهرتی تمام گرفته[۱۱].

    شرح قصیده تائیه جامی مشتمل است بر مجرد حل لغات و بیان معنای هر بیت با عبارتی فارسی که همه‌فهم باشد در قالب رباعی، که گاه در ابیاتی نیز به اقتضای ضرورت با شرح همراه شده است[۱۲].

    لوایح که آن را با نام مفصل رساله لوایح در بیان معارف و معانی نیز می‌شناسند، یکی از شیرین‌ترین و فصیح‌ترین اثرهای عرفانی جامی است. این اثر تقریبا در سال 870ق برای شاه همدان و عراق و آذربایجان، جهان‌شاه قراقویونلو (872-‌841ق)، نوشته شده است[۱۳].

    رساله سررشته را با نام‌های، رساله در طریق خواجگان، رساله طریق صوفیان، رساله پاس انفاس، رساله در مراقبه و آداب ذکر و... نیز می‌شناسند. این کتاب، اثری است کم‌حجم و پرمحتوا در بیان مسائل علمی تصوف و ارکان آن[۱۴].

    پانویس

    1. ر.ک: فهرست مطالب کتاب، ص7-9
    2. ر.ک: ویکی‌نور، بهارستان
    3. ر.ک: متن کتاب، ص173
    4. ر.ک: همان، ص174
    5. ر.ک: همان
    6. ر.ک: همان، ص228
    7. ر.ک: همان، ص229
    8. ر.ک: همان، ص290-291
    9. ر.ک: همان، ص313
    10. ر.ک: همان، ص329
    11. ر.ک: همان، ص344
    12. ر.ک: همان، ص409
    13. ر.ک: همان، ص441
    14. ر.ک: همان، ص448

    منابع مقاله

    1. فهرست مطالب و متن کتاب.
    2. پایگاه اینترنتی ویکی‌نور، مقاله بهارستان.

    وابسته‌ها