ديوان أشعار التشيع: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

[[پرونده:NUR12295J1.jpg|بندانگشتی|ديوان اشعار التشيع]]

{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"

|کد کنگره  

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏PJ‎‏ ‎‏76‎‏32‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏5‎‏د‎‏9

|موضوع  

|data-type='subject'| عربي

 

شعر عربي - مجموعه‌ها

شعر مذهبي - مجموعه‌ها  

|-

|ناشر

|data-type='publisher'|دار الغرب الإسلامي

|-

|مکان نشر

|data-type='publishPlace'|لبنان - بيروت

|-

|سال نشر

|data-type='publishYear'| 1997م

|-class='articleCode'

|کد اتوماسیون

|}

 

'''ديوان أشعار التشيع'''، اثر طیب عشاش، گردآوری و تحقیق اشعار عربی تشیع از قرن اول تا ابتدای قرن سوم هجری است. نویسنده، تعداد شعرای شیعه و اشعار ایشان را فراوان دانسته و این اثر را حاوی بخشی از شعر شیعه دانسته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص45</ref>  

نویسنده در سطرهای اولیه مقدمه به موضوع پژوهش پایان‌نامه دکترای خود، «شعر تشیع تا قرن سوم هجری» در دانشگاه سوربن پاریس اشاره کرده که اشعار مورد نیاز آن را از منابع مختلف تاریخی، ادبی و لغوی گردآوری نموده است. وی ابتدا اشعار شعرای معروفی چون اقیشر اسدی، ایمن بن خریم اسدی، ابوطفیل کنانی و منصور نمری را جمع می‌کند. برخی دانشجویان او را بر گردآوری اشعار شعرای گمنامی چون عمرو بن عاص، ابن همام سلولی و سفیان بن مصعب عبدی تشویق می‌کنند. او در مجموع اشعاری از 229 شاعر مشهور و گمنام را جمع‌آوری می‌کند. البته به تصریح خودش برخی اشعار ممکن است منتسب به اجنه باشد؛ یا اینکه در برخی موارد امکان معرفی شاعر دشوار یا محال بوده است. او در آخر خاطرنشان می‌کند که اگرچه تلاشش را کرده، اما با توجه به وسعت کار و زمان کم، نوشته‌هایش خالی از اشتباه نیست<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>  

در اولین باب کتاب، اشعار تشیع تا قرن سوم در منابع معاصر مورد بررسی قرار گرفته است. در این رابطه 34 منبع را مورد تحقیق قرار می‌دهد، اما از این میان «أعيان الشيعة» محسن امین عاملی، «الغدير» [[امینی نجفی، عبدالحسین|علامه امینی]]، «أدب الطف أو شعراء الحسين» جواد شبر را از آن جهت که به موسوعه نزدیک‌ترند از دور خارج می‌کند. در نهایت در شش جدول به تفکیک مؤلفین عرب، تاریخ ادب مشتشرقین، عصر یا منطقه معین، تاریخ ادب سیاسی و ادب شیعه به تعداد شعرایی که هر محقق در کتابش آورده با ذکر شماره صفحه اشاره می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص10-7</ref> سپس از این جداول چنین نتیجه می‌گیرد که در منابع فراوان و متنوع تاریخ ادب، تاریخ شعر سیاسی عمومی و کتب مختص ادب شیعی به شعر تشیع توجه شده است<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>  

نویسنده سپس در جدول دیگری اسامی 69 منبع ادبی و تاریخی و معاجم لغوی و جغرافیایی و... را با ذکر نام مؤلف و کتاب و تعداد اشعار ذکر کرده است. پس از آن اسامی منابعی را که بیشترین اشعار شیعی را نقل کرده‌اند با ذکر تعداد اشعار لیست کرده و چنین نتیجه‌گیری می‌کند که مصادر شیعی بیشترین تعداد اشعار شیعی را نقل کرده‌اند. این موضوع از جهتی طبیعی است و از جهتی باعث عدم اطمینان به این اشعار می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص18-13</ref>  

در ادامه جدول دیگری طرح شده که در آن از ابتدای تاریخ تشیع تا ابتدای قرن سوم به پنج مرحله تقسیم شده و در هر مرحله تعداد منابعی که اشعار تشیع را آورده‌اند ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص18</ref> پس از آن از کعب بن زهیر، حسان بن ثابت، کثیر عزة، فرزدق، کمیت، ابوالاسود دئلی، بشار بن برد، ابو‌نواس و سید حمیری به‌عنوان فحول شعرای شیعه یاد شده است<ref>ر.ک: همان، ص22</ref> وفادارترین شاعر نسبت به علی بن ابی‌طالب، حجر بن عدی بن ادبر کندی بوده است<ref>ر.ک: همان، ص23</ref> از دیگر نکاتی که از جدول پیشین به ‌دست می‌آید، این است که شعرای بزرگی چون فرزدق، کثیر عزه، کمیت از عهد اموی و سید حمیری جزء عهد عباسی بوده‌اند. این شعرا اگرچه شیعه بوده‌اند، اما امویان و عباسیان را مدح کرده‌اند. نویسنده بارزترین تفسیر و توجیه برای این اشعار را تقیه به جهت در امان ماندن از شر بنی‌امیه و بنی‌عباس دانسته است<ref>ر.ک: همان</ref>  

در ادامه مطالب کتاب اشعار تشیع به‌لحاظ شکلی مورد بحث قرار گرفته است. به‌لحاظ کمی برای قلت اشعار شیعه چنین می‌توان دلیل آورد که ناقلان به‌عمد یا سهو برخی از اشعار شعرای شیعه را نقل نکرده‌اند، اما ناچاریم که به این نکته اقرار کنیم که این اشعار نسبت به حوادث بزرگ تاریخ شیعه از یک‌سو و بزرگی شاعران از جهت دیگر، اندک است<ref>ر.ک: همان، ص24</ref> پس از آن اشعار به‌لحاظ قصیده بودن، قطعه بودن، نوع بحر، قافیه، لغت و اسلوب مورد بررسی قرار گرفته‌اند.  

بررسی اشعار تشیع به‌لحاظ معنا موضوع بحث دیگری است. به عقیده نویسنده فخرفروشی شخصی یا قبیله‌ای را غرض اساسی در اشعار سه مرحله اول؛ یعنی تا سال 65 هجری بوده است. غرض «مدح» در اشعار تشیع به آل‌بیت یا به اهل کساء یا عبا (محمد، علی، فاطمه، حسن و حسن) مربوط بوده است. اهم معانی مدح آل‌بیت نزد این شعرا کرم نسب و تقوا و طرف‌داری عدل و حق بوده است<ref>ر.ک: همان، ص31-30</ref> از دیدگاه نویسنده در اشعار شیعی «رثاء» مهم‌تر از دیگر اغراض بوده است که در رثای علی(ع) و برخی از ذریه و انصار آن حضرت سروده شده است<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>  

پس از مقدمه اثر، نام و اشعار 229 شاعر ذکر شده است. نویسنده درباره برخی از شاعران شرح حالی ذکر نکرده است. درباره برخی هم از محتوای شعر پی به شیعه بودن شاعر برده است و بدون ذکر نام با عنوان «شاعر» از وی یاد کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص335</ref>  

==پانویس ==

<references />  

 

== وابسته‌ها ==

 

[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]]