دیوان مخلص کاشانی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مخلص کاشاني، محمد]] (شاعر)

[[عاطفي، حسن]] (مصحح و مقدمه نويس)

| ناشر =مرکز پژوهشي ميراث مکتوب

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

 

'''دیوان مخلص کاشانی'''، مجموعه اشعار [[مخلص کاشاني، محمد|میرزا محمد نراقی کاشانی]] متخلص به مخلص است. وی از شاعران ایرانی و طرف‎دار سبک هندی است. وی اهل سیر و سفر بوده و در دیوانش از کرمانشاه، نجف و کربلا یاد می‌کند. دیوان شعر وی توسط میراث مکتوب در سال ۱۳۷۹ و به کوشش و تصحیح و تحشیه [[عاطفي، حسن|حسن عاطفی]] چاپ شده است. مخلص به شعر صائب تبریزی عنایت بسیار دارد و با [[حزین لاهیجی، محمدعلی بن ابی‌طالب|حزین لاهیجی]] همنشین بوده است.

[[مخلص کاشاني، محمد|مخلص کاشانی]]، در شیوه شاعری از سبک معمول روزگار خود، که همان سبک هندی است، پیروی می‌کند و کلامش از هرگونه ابهام به‌دور است. به صنایع لفظی، به‌ویژه ایهام توجه دارد و هنر وی در بازی با الفاظ است؛ هرچند که این بازی گاهی جالب نمی‌باشد. [[مخلص کاشاني، محمد|مخلص]] روانی و روشنی سخن را مدیون تلاش می‌داند، ولی معتقد است که به‌آسانی امکان‌پذیر نیست:

{{ب|''مخلص، تلاش معنی روشن، چه لازم است؟''|2=''در کشوری که کس نشناسد گهر ز سنگ''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، صفحه ‎چهل‌وهشت – چهل‌ونه</ref>.'''

[[مخلص کاشاني، محمد|مخلص]] در جای‌جای سروده‌های خویش، استقبال‎های زیبا و سنجیده‌ای از شعرای نامی و صاحب اثر آورده که بسیار به لطافت و ارزش آثار وی افزوده است. برخی از استقبال‎های او از شعرایی مانند حافظ شیرازی، جامی، واعظ، نجیب کاشانی و... از این قرار است:

{{ب|''مژده ای دل که مسیحانفسی می‌آید''|2='' که ز انفاس خوشش بوی کسی می‌آید''}}{{پایان شعر}}

[[مخلص کاشاني، محمد|مخلص]]:

معدودی غزل در دیوان مخلص وجود دارد که نجیب کاشانی - شاعر معاصر و همشهری [[مخلص کاشاني، محمد|مخلص]] - هم به همان وزن و قافیه سروده است، ولی کیفیت استقبال این دو از یکدیگر مشخص نیست. احتمالا در جلسات ادبی مطرح بوده و ساخته‌اند:

[[مخلص کاشاني، محمد|مخلص]]:

{{ب|''عشقت کشد چو تیغ جفا سربرنده کیست؟''|2='' تن در شمار و سر به‎حساب‌آورنده کیست؟''}}{{پایان شعر}}

{{ب|''پیچ‎وتاب زلف او را می‌کنم از دل سراغ''|2=''کس بلد نبود چو مجنون، کوچه زنجیر را''}}{{پایان شعر}}

<ref>ر.ک: همان، صفحه ‎چهل‌ونه – پنجاه‌وچهار</ref>.

از جمله ویژگی‌های شعر [[مخلص کاشاني، محمد|مخلص]]، باریک‌اندیشی و مضمون‌آفرینی‌های ظریف وی است؛ از جمله آنها چنین اشعاری است:

{{ب|''نسب سودی نبخشد چون نداری جوهری از خود''|2=''که باشد بیشتر با آب نسبت تیغ چوبین را''}}{{پایان شعر}}

<ref>ر.ک: همان، صفحه ‎هفتاد</ref>.

بازی با الفاظ در سروده‌های [[مخلص کاشاني، محمد|مخلص]]، از دیگر تفاوت‎های شعری او با برخی شاعران دیگر است:

{{ب|''به دست غیر دادی ساعد چون نقره خامت''|2=''به قربان سرت گردم، مکن این خام‎دستی‌ها''}}{{پایان شعر}}

<ref>ر.ک: همان، صفحه ‎هفتادویک - هفتادودو</ref>.

صنایع ادبی، چون انواع جناس، مراعات نظیر، طباق، تضاد، ایهام، تلمیح و... در شعر [[مخلص کاشاني، محمد|مخلص]] بسیار زیبا به نمایش گذاشته شده است؛ از جمله آنها چنین است:

'''در سراغ او نه نور دیده تنها رفته است''|2=''هوشم از سر، صبر از دل، قوت از پا رفته است''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه ‎هفتادودو – هفتادوشش</ref>.

{{ب|''من قابل این شرف نبودم، یا رب''|2=''این مرتبه، از چه اعتبارم دادند''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه ‎چهل‌وشش – چهل‌وهفت</ref>.