قزوینی، محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (قزوینی)' به 'دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (قزوینی -غنی)')
    بدون خلاصۀ ویرایش
    (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00956.jpg|بندانگشتی|قزوینی، محمد]]
    [[پرونده:NUR00956.jpg|بندانگشتی|قزوینی، محمد]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|قزوینی، محمد
    ! نام!! data-type="authorName" |قزوینی، محمد
    |-
    |-
    |نام‌های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'| قزوینی، محمد بن عبدالوهاب
    | data-type="authorOtherNames" | قزوینی، محمد بن عبدالوهاب


    علامه محمد قزوینی
    علامه محمد قزوینی
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|
    | data-type="authorfatherName" |ملا عبدالوهاب قزوینی
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|1256 ش
    | data-type="authorbirthDate" |یازدهم فروردین ۱۲۵۶ش
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|تهران
    | data-type="authorBirthPlace" |تهران
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|1328 ش یا 1368 ق
    | data-type="authorDeathDate" |1328 ش یا 1368 ق
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|
    | data-type="authorTeachers" |[[نوری، فضل‌الله|شیخ فضل‌الله نورى]]
     
    [[آشتیانی، محمدحسن|میرزا حسن آشتیانى]]
     
    [[اديب پيشاورى|ادیب پیشاورى]]
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|[[بحث در آثار و افکار و احوال حافظ]]  
    | data-type="authorWritings" |[[دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (زوار)]]
    [[دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (قزوینی -غنی)]]
     
    [[تاریخ بیهق]]
     
    [[تاریخ جهانگشاى جوینى]]


    [[تاریخ بیهق]]


    [[عتبة الکتبة: مجموعه مراسلات دیوان سلطان سنجر]] و تصحیح
    [[عتبة الکتبة: مجموعه مراسلات دیوان سلطان سنجر]]
    |-class='articleCode'
    |- class="articleCode"
    |کد مؤلف
    |کد مؤلف
    |data-type='authorCode'|AUTHORCODE00956AUTHORCODE
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00956AUTHORCODE
    |}
    |}
    </div>
    </div>
    {{کاربردهای دیگر|قزوینی (ابهام زدایی)}}
    '''محمد قزوینى''' (1256-1328ش)، محقق و مورخ معاصر، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ


    '''محمد قزوينى''' در سال 1294ق در تهران، در خانواده‌اى فرهنگ‌دوست، به دنيا آمد.
    == ولادت ==
    میرزا محمد بن عبدالوهاب قزوینی در یازدهم فروردین ۱۲۵۶ش برابر با 1294ق در تهران، محله دروازه قزوین در خانواده‌اى فرهنگ‌دوست، به دنیا آمد. پدرش ملا عبدالوهاب قزوینی معروف به «ملا آقای قزوینی» اصلاً اهل بلوک بشاریات (اکنون بخش بشاریات یکی از بخشهای آبیک قزوین) بود که با کوشش شخصی صاحب مرتبه‌ای در دانش و ادب شد و به تهران آمد و در مدرسه معیرالممالک درس می‌داد.


    ==کسب علم و دانش==
    ==تحصیلات==


    وی صرف، نحو، فقه، كلام و حكمت را نخست نزد پدر و سپس نزد استادان ديگر مانند [[نوری، فضل‌الله|شيخ فضل‌الله نورى]] و [[آشتیانی، محمدحسن|ميرزا حسن آشتيانى]] و ملا محمد آملى تحصيل كرد. او از محضر اديب پيشاورى و شيخ هادى نجم‌آبادى نيز برخوردار شد. در مدرسه معيرالملك حجره‌اى گرفت و طلبه شد. زير نظر شمس‌العلما در علوم اسلامى، هيئت، رياضى، تاريخ، تاريخ ادب، رجال، عروض و قافيه متبحر شد. بعد در مدرسه آليانس تهران به فراگيرى زبان فرانسه پرداخت. همچنين به آموزش عربى به دوستان و آشنايان جوان خود پرداخت. [[فروغی، محمدعلی|محمدعلى فروغى]] و برادرش ابوالحسن فروغى از او عربى آموختند و خود به ديگر معلومات او، از جمله در زبان فرانسه، افزودند. پدر فروغى‌ها، يعنى ميرزا محمدحسين فروغى، او را به همكارى در روزنامه تربيت تشويق كرد و او را با روش كار و تحقيق ادبى و تاريخى اروپائيان آشنا ساخت. به زودى شهرتى در زمينه‌هاى مختلف ادبى پيدا كرد و به خصوص در نحو عربى چهره‌اى شاخص شد. در تألیف بخش تاريخ اسلام در كتاب تاريخ مفصل ايران كه كتاب درسى مدارس بود، شركت داشت.
    وی صرف، نحو، فقه، کلام و حکمت را نخست نزد پدر و سپس نزد استادان دیگر مانند [[نوری، فضل‌الله|شیخ فضل‌الله نورى]] و [[آشتیانی، محمدحسن|میرزا حسن آشتیانى]] و [[ملا محمد آملى]] تحصیل کرد. او از محضر [[اديب پيشاورى|ادیب پیشاورى]] و شیخ [[هادى نجم‌آبادى]] نیز برخوردار شد. در مدرسه معیرالملک حجره‌اى گرفت و طلبه شد. زیر نظر شمس‌العلما در علوم اسلامى، هیئت، ریاضى، تاریخ، تاریخ ادب، رجال، عروض و قافیه متبحر شد. بعد در مدرسه آلیانس تهران به فراگیرى زبان فرانسه پرداخت. همچنین به آموزش عربى به دوستان و آشنایان جوان خود پرداخت. [[فروغی، محمدعلی|محمدعلى فروغى]] و برادرش [[ابوالحسن فروغى]] از او عربى آموختند و خود به دیگر معلومات او، از جمله در زبان فرانسه، افزودند. پدر فروغى‌ها، یعنى میرزا [[محمدحسین فروغى]]، او را به همکارى در روزنامه تربیت تشویق کرد و او را با روش کار و تحقیق ادبى و تاریخى اروپائیان آشنا ساخت. به زودى شهرتى در زمینه‌هاى مختلف ادبى پیدا کرد و به خصوص در نحو عربى چهره‌اى شاخص شد. در تألیف بخش تاریخ اسلام در کتاب تاریخ مفصل ایران که کتاب درسى مدارس بود، شرکت داشت.


    سيد احمد اديب پيشاورى، شمس‌العلما شيخ محمدمهدى قزوينى، عبدالرب آبادى، ميرزا محمدحسین خان اصفهانى (متخلص به فروغى و ملقب به ذكاءالملك) نيز از اساتيد وى بوده‌اند.
    [[سید احمد ادیب پیشاورى]]، شمس‌العلما شیخ [[محمدمهدى قزوینى]]، [[عبدالرب آبادى]]، میرزا [[محمدحسین خان اصفهانى]] (متخلص به فروغى و ملقب به ذکاءالملک) نیز از اساتید وى بوده‌اند.


    وى در سن 26 سالگى، در سال 1283ش به دعوت برادر خود كه آن زمان در لندن بود، به اروپا رفت. در لندن، پس از آشنا شدن به طرز كار خاورشناسان، به دعوت پرفسور [[براون، ادوارد گرانویل|ادوارد براون]] و امناى اوقاف گيب، دست به كار تصحيح و انتشار تاريخ جهانگشاى جوينى زد؛ چون بهترين نسخ آن كتاب در كتابخانه ملى پاريس بود. پس از دو سال اقامت در لندن، در ماه ربيع الثانى 1324 به پاريس رفت؛ و از آن تاريخ تا سال 1333ق هميشه در پايتخت فرانسه مقيم بود؛ او در اين مدت، به نشر جلد اول تاريخ جهانگشاى جوينى و آماده كردن جلد دوم آن براى چاپ توفيق يافت و ضمناً چند مقاله و رساله درباره ادبيات و تاريخ ايران نوشت و دو سه متن از متون قديمه فارسى را تصحيح كرد. قزوينى يك سال پس از جنگ جهانى اول، به دعوت سيدحسن تقى‌زاده، كه در برلين سرپرستى كميته ايرانى آلمان را داشت و در آن‌جا روزنامه كاوه را منتشر مى‌ساخت، به همراهى حسينقلى خان نواب كه به سمت سفير ايران در آلمان انتخاب شده بود، به آلمان رفت و در 18 ذى‌الحجه 1333 (27 اكتبر 1915) به برلين رسيد و تا چندى پس از پايان جنگ در آن شهر ماند. بعد از خاتمه جنگ در روز 13 دى 1298 (4 ژانويه 1920)، به دعوت ميرزا محمدعلى خان فروغى به پاريس برگشت و تصحيح كتبى را كه نيمه كاره مانده بود، ازسرگرفت. در اين زمان، از سوى وزارت فرهنگ، مبلغى در اختيار او گذاشته شد كه از بعضى نسخ خطى نفيس عكسبردارى نموده و به ايران ارسال دارد؛ او جمعاً 16 كتاب عكس گرفت و با مقدمه‌هايى به ايران فرستاد. قزوينى در سال 1318، به علت جنگ جهانى دوم و مشكلاتى كه خارجيان مقيم در اروپا گريبان‌گير آن شدند، فرانسه را ترك كرد و بعد از سى و شش سال غربت، در مهرماه آن سال، براى اقامت دايم به ايران بازگشت. در ايران نيز اوقات قزوينى پيوسته مصروف مطالعه، تحقيق و تصحيح متون قديمه بود.
    وى در سن 26 سالگى، در سال 1283ش به دعوت برادر خود که آن زمان در لندن بود، به اروپا رفت. در لندن، پس از آشنا شدن به طرز کار خاورشناسان، به دعوت پرفسور [[براون، ادوارد گرانویل|ادوارد براون]] و امناى اوقاف گیب، دست به کار تصحیح و انتشار [[تاریخ جهانگشاى جوینى]] زد؛ چون بهترین نسخ آن کتاب در کتابخانه ملى پاریس بود. پس از دو سال اقامت در لندن، در ماه ربیع الثانى 1324 به پاریس رفت؛ و از آن تاریخ تا سال 1333ق همیشه در پایتخت فرانسه مقیم بود؛ او در این مدت، به نشر جلد اول تاریخ جهانگشاى جوینى و آماده کردن جلد دوم آن براى چاپ توفیق یافت و ضمناً چند مقاله و رساله درباره ادبیات و تاریخ ایران نوشت و دو سه متن از متون قدیمه فارسى را تصحیح کرد. قزوینى یک سال پس از جنگ جهانى اول، به دعوت [[تقی‌زاده، حسن|سید حسن تقى‌زاده]]، که در برلین سرپرستى کمیته ایرانى آلمان را داشت و در آن‌جا روزنامه کاوه را منتشر مى‌ساخت، به همراهى حسینقلى خان نواب که به سمت سفیر ایران در آلمان انتخاب شده بود، به آلمان رفت و در 18 ذى‌الحجه 1333 (27 اکتبر 1915) به برلین رسید و تا چندى پس از پایان جنگ در آن شهر ماند. بعد از خاتمه جنگ در روز 13 دى 1298 (4 ژانویه 1920)، به دعوت میرزا محمدعلى خان فروغى به پاریس برگشت و تصحیح کتبى را که نیمه کاره مانده بود، ازسرگرفت. در این زمان، از سوى وزارت فرهنگ، مبلغى در اختیار او گذاشته شد که از بعضى نسخ خطى نفیس عکسبردارى نموده و به ایران ارسال دارد؛ او جمعاً 16 کتاب عکس گرفت و با مقدمه‌هایى به ایران فرستاد. قزوینى در سال 1318، به علت جنگ جهانى دوم و مشکلاتى که خارجیان مقیم در اروپا گریبان‌گیر آن شدند، فرانسه را ترک کرد و بعد از سى و شش سال غربت، در مهرماه آن سال، براى اقامت دایم به ایران بازگشت. در ایران نیز اوقات قزوینى پیوسته مصروف مطالعه، تحقیق و تصحیح متون قدیمه بود.


    ==ازدواج==
    ==ازدواج==


    وى در سفر دوم خود به پاريس، با يك خانم ايتاليايى ازدواج نمود، كه حاصل آن يك دختر بود كه براى او به يادگار ماند.
    وى در سفر دوم خود به پاریس، با یک خانم ایتالیایى ازدواج نمود، که حاصل آن یک دختر بود که براى او به یادگار ماند.
     
    ==وفات==


    وى روز جمعه، ششم خرداد 1328ش، مطابق با 28 رجب 1368ق، در کوچه دانش منشعب از خیابان فروردین تهران، چهره در نقاب خاک کشید.


    == آثار==
    == آثار==


    ایشان براى کتابخانه شخصى خود که اکنون در دانشکده ادبیات تهران محفوظ است، براى خود، فهرستى تهیه کرده و براى همه کتاب‌هاى چاپى و خطى، به شیوه دقیق کتابدارى، اطلاعات لازم را نوشته است که شامل چهار جلد فهرست مى‌گردد.


    ايشان براى كتابخانه شخصى خود كه اكنون در دانشكده ادبيات تهران محفوظ است، براى خود، فهرستى تهيه كرده و براى همه كتاب‌هاى چاپى و خطى، به شيوه دقيق كتابدارى، اطلاعات لازم را نوشته است كه شامل چهار جلد فهرست مى‌گردد.
    # بیست مقاله در دو جلد
     
    # تصحیح «المعجم فى معاییر اشعار العجم»، اثر شمس قیس رازى
    # بيست مقاله در دو جلد
    # تصحیح «تاریخ جهانگشاى جوینى»، تألیف علاالدین عطاملک جوینى
    # تصحيح «المعجم فى معايير اشعار العجم»، اثر شمس قيس رازى
    # تصحیح «چهار مقاله نظامى عروضى سمرقندى»
    # تصحيح «تاريخ جهانگشاى جوينى»، تألیف علاالدين عطاملك جوينى
    # تصحیح «دیوان حافظ»، با مشارکت دکتر غنى (1320ق)
    # تصحيح «چهار مقاله نظامى عروضى سمرقندى»
    # تصحیح «سمط العلى الحضرة العلیا» در تاریخ قراختائیان کرمان
    # تصحيح «ديوان حافظ»، با مشاركت دكتر غنى (1320ق)
    # تصحیح کتاب «شد الازار فى حط الاوزار عن زوار المزار»، تألیف معین‌الدین شیرازى
    # تصحيح «سمط العلى الحضرة العليا» در تاريخ قراختائيان کرمان
    # تصحیح «لباب الالباب عوفى»
    # تصحيح كتاب «شد الازار فى حط الاوزار عن زوار المزار»، تألیف معين‌الدين شيرازى
    # تصحیح «لوایح [[جامی، عبدالرحمن|جامى]]»
    # تصحيح «لباب الالباب عوفى»
    # تصحیح «مرزبان‌نامه»، تألیف مرزبان بن رستم
    # تصحيح «لوايح [[جامی، عبدالرحمن|جامى]]»
    # تصحیح «مرزبان‌نامه» سعدالدین وراوینى
    # تصحيح «مرزبان‌نامه»، تألیف مرزبان بن رستم
    # تصحیح «مقدمه قدیم شاهنامه فردوسى»
    # تصحيح «مرزبان‌نامه» سعدالدين وراوينى
    # تصحيح «مقدمه قديم شاهنامه فردوسى»
    # رساله‌اى در شرح حال مسعود سعد سلمان
    # رساله‌اى در شرح حال مسعود سعد سلمان
    # رساله در شرح احوال شيخ [[ابوالفتوح رازی، حسین بن علی|ابوالفتوح رازى]]  
    # رساله در شرح احوال شیخ [[ابوالفتوح رازی، حسین بن علی|ابوالفتوح رازى]]  
    # رساله ممدوحين سعدى
    # رساله ممدوحین سعدى
    #مقاله تاريخى و انتقادى راجع به كتاب «نفثة المصدور»، تألیف نورالدين محمد نسوى
    #مقاله تاریخى و انتقادى راجع به کتاب «نفثة المصدور»، تألیف نورالدین محمد نسوى
    #مقدمه تذكرة الاوليا، تألیف [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نيشابورى]]  
    #مقدمه تذکرة الاولیا، تألیف [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نیشابورى]]  
    #مقدمه تذكرة الشعرا عوض
    #مقدمه تذکرة الشعرا عوض
    #يادداشت‌هاى پراكنده علامه قزوينى در سال 1336ش به كوشش [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] در ده جلد منتشر شد كه حاوى اطلاعات نفيسى در مورد تاريخ و فرهنگ ايران است.
    #یادداشت‌هاى پراکنده علامه قزوینى در سال 1336ش به کوشش [[افشار، ایرج |ایرج افشار]] در ده جلد منتشر شد که حاوى اطلاعات نفیسى در مورد تاریخ و فرهنگ ایران است.
     
     
    ==وفات==
     
    وى روز جمعه، ششم خرداد 1328ش، مطابق با 28 رجب 1368ق، در كوچه دانش منشعب از خيابان فروردين تهران، چهره در نقاب خاک كشيد.


    {{مورخان شیعه}}
    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}
    [[بحث در آثار و افکار و احوال حافظ]]


    [[دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (زوار)]]
    [[دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (زوار)]]


    [[دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (قزوینی -غنی)]]
    [[دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (قزوینی -غنی)]]
    [[دیوان حافظ شیرازی (جمهوری)]]
    [[دیوان حافظ بر اساس نسخه قزوینی و خانلری با مقابله نسخه‌ها و شرح‌های معتبر همراه با شرح و معنی کامل غزل‌ها و فرهنگ لغات و اصطلاحات]]


    [[تاریخ بیهق]]  
    [[تاریخ بیهق]]  
    خط ۹۹: خط ۱۰۳:
    [[تاریخ جهانگشاى جوینى]]  
    [[تاریخ جهانگشاى جوینى]]  


    [[تاریخ جهانگشاى جوینى (دنیای کتاب)]]  
    [[تاریخ جهانگشاى جوینى]]  


    [[عتبة الکتبة: مجموعه مراسلات دیوان سلطان سنجر]]  
    [[عتبة الکتبة: مجموعه مراسلات دیوان سلطان سنجر]]  
    خط ۱۱۳: خط ۱۱۷:
    [[شد الإزار في حط الأوزار عن زوار المزار]]  
    [[شد الإزار في حط الأوزار عن زوار المزار]]  


    [[بحث در آثار و افکار و احوال حافظ]]  
    [[تذكرة الأولياء]]
     
    [[تاریخ جهانگشاى جوینى]]  


    [[تذكرة الأولياء]]  
    [[زین الأخبار]]  


    [[دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی همراه با زندگی‌نامه خواجه]]  
    [[دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی همراه با زندگی‌نامه خواجه]]  


    [[دیوان حافظ خوش کلام مولانا خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی بر اساس نسخه قزوینی - غنی]]  
    [[دیوان حافظ شیرازی (جمهوری)]]  


    [[تذکرة الأولیاء]]  
    [[دیوان حافظ بر اساس نسخه قزوینی و خانلری با مقابله نسخه‌ها و شرح‌های معتبر همراه با شرح و معنی کامل غزل‌ها و فرهنگ لغات و اصطلاحات]]  


    [[تاریخ جهانگشاى جوینى]]
    [[بحث در آثار و افکار و احوال حافظ]]  
     
    [[زین الأخبار]]  


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:تیر (1400)]]
    [[رده:مورّخان]]
    [[رده:مصححان]]

    نسخهٔ ‏۲۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۲۹

    قزوینی، محمد
    نام قزوینی، محمد
    نام‌های دیگر قزوینی، محمد بن عبدالوهاب

    علامه محمد قزوینی

    نام پدر ملا عبدالوهاب قزوینی
    متولد یازدهم فروردین ۱۲۵۶ش
    محل تولد تهران
    رحلت 1328 ش یا 1368 ق
    اساتید شیخ فضل‌الله نورى

    میرزا حسن آشتیانى

    ادیب پیشاورى

    برخی آثار دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (زوار)

    دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (قزوینی -غنی)

    تاریخ بیهق

    تاریخ جهانگشاى جوینى


    عتبة الکتبة: مجموعه مراسلات دیوان سلطان سنجر

    کد مؤلف AUTHORCODE00956AUTHORCODE

    محمد قزوینى (1256-1328ش)، محقق و مورخ معاصر، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ

    ولادت

    میرزا محمد بن عبدالوهاب قزوینی در یازدهم فروردین ۱۲۵۶ش برابر با 1294ق در تهران، محله دروازه قزوین در خانواده‌اى فرهنگ‌دوست، به دنیا آمد. پدرش ملا عبدالوهاب قزوینی معروف به «ملا آقای قزوینی» اصلاً اهل بلوک بشاریات (اکنون بخش بشاریات یکی از بخشهای آبیک قزوین) بود که با کوشش شخصی صاحب مرتبه‌ای در دانش و ادب شد و به تهران آمد و در مدرسه معیرالممالک درس می‌داد.

    تحصیلات

    وی صرف، نحو، فقه، کلام و حکمت را نخست نزد پدر و سپس نزد استادان دیگر مانند شیخ فضل‌الله نورى و میرزا حسن آشتیانى و ملا محمد آملى تحصیل کرد. او از محضر ادیب پیشاورى و شیخ هادى نجم‌آبادى نیز برخوردار شد. در مدرسه معیرالملک حجره‌اى گرفت و طلبه شد. زیر نظر شمس‌العلما در علوم اسلامى، هیئت، ریاضى، تاریخ، تاریخ ادب، رجال، عروض و قافیه متبحر شد. بعد در مدرسه آلیانس تهران به فراگیرى زبان فرانسه پرداخت. همچنین به آموزش عربى به دوستان و آشنایان جوان خود پرداخت. محمدعلى فروغى و برادرش ابوالحسن فروغى از او عربى آموختند و خود به دیگر معلومات او، از جمله در زبان فرانسه، افزودند. پدر فروغى‌ها، یعنى میرزا محمدحسین فروغى، او را به همکارى در روزنامه تربیت تشویق کرد و او را با روش کار و تحقیق ادبى و تاریخى اروپائیان آشنا ساخت. به زودى شهرتى در زمینه‌هاى مختلف ادبى پیدا کرد و به خصوص در نحو عربى چهره‌اى شاخص شد. در تألیف بخش تاریخ اسلام در کتاب تاریخ مفصل ایران که کتاب درسى مدارس بود، شرکت داشت.

    سید احمد ادیب پیشاورى، شمس‌العلما شیخ محمدمهدى قزوینى، عبدالرب آبادى، میرزا محمدحسین خان اصفهانى (متخلص به فروغى و ملقب به ذکاءالملک) نیز از اساتید وى بوده‌اند.

    وى در سن 26 سالگى، در سال 1283ش به دعوت برادر خود که آن زمان در لندن بود، به اروپا رفت. در لندن، پس از آشنا شدن به طرز کار خاورشناسان، به دعوت پرفسور ادوارد براون و امناى اوقاف گیب، دست به کار تصحیح و انتشار تاریخ جهانگشاى جوینى زد؛ چون بهترین نسخ آن کتاب در کتابخانه ملى پاریس بود. پس از دو سال اقامت در لندن، در ماه ربیع الثانى 1324 به پاریس رفت؛ و از آن تاریخ تا سال 1333ق همیشه در پایتخت فرانسه مقیم بود؛ او در این مدت، به نشر جلد اول تاریخ جهانگشاى جوینى و آماده کردن جلد دوم آن براى چاپ توفیق یافت و ضمناً چند مقاله و رساله درباره ادبیات و تاریخ ایران نوشت و دو سه متن از متون قدیمه فارسى را تصحیح کرد. قزوینى یک سال پس از جنگ جهانى اول، به دعوت سید حسن تقى‌زاده، که در برلین سرپرستى کمیته ایرانى آلمان را داشت و در آن‌جا روزنامه کاوه را منتشر مى‌ساخت، به همراهى حسینقلى خان نواب که به سمت سفیر ایران در آلمان انتخاب شده بود، به آلمان رفت و در 18 ذى‌الحجه 1333 (27 اکتبر 1915) به برلین رسید و تا چندى پس از پایان جنگ در آن شهر ماند. بعد از خاتمه جنگ در روز 13 دى 1298 (4 ژانویه 1920)، به دعوت میرزا محمدعلى خان فروغى به پاریس برگشت و تصحیح کتبى را که نیمه کاره مانده بود، ازسرگرفت. در این زمان، از سوى وزارت فرهنگ، مبلغى در اختیار او گذاشته شد که از بعضى نسخ خطى نفیس عکسبردارى نموده و به ایران ارسال دارد؛ او جمعاً 16 کتاب عکس گرفت و با مقدمه‌هایى به ایران فرستاد. قزوینى در سال 1318، به علت جنگ جهانى دوم و مشکلاتى که خارجیان مقیم در اروپا گریبان‌گیر آن شدند، فرانسه را ترک کرد و بعد از سى و شش سال غربت، در مهرماه آن سال، براى اقامت دایم به ایران بازگشت. در ایران نیز اوقات قزوینى پیوسته مصروف مطالعه، تحقیق و تصحیح متون قدیمه بود.

    ازدواج

    وى در سفر دوم خود به پاریس، با یک خانم ایتالیایى ازدواج نمود، که حاصل آن یک دختر بود که براى او به یادگار ماند.

    وفات

    وى روز جمعه، ششم خرداد 1328ش، مطابق با 28 رجب 1368ق، در کوچه دانش منشعب از خیابان فروردین تهران، چهره در نقاب خاک کشید.

    آثار

    ایشان براى کتابخانه شخصى خود که اکنون در دانشکده ادبیات تهران محفوظ است، براى خود، فهرستى تهیه کرده و براى همه کتاب‌هاى چاپى و خطى، به شیوه دقیق کتابدارى، اطلاعات لازم را نوشته است که شامل چهار جلد فهرست مى‌گردد.

    1. بیست مقاله در دو جلد
    2. تصحیح «المعجم فى معاییر اشعار العجم»، اثر شمس قیس رازى
    3. تصحیح «تاریخ جهانگشاى جوینى»، تألیف علاالدین عطاملک جوینى
    4. تصحیح «چهار مقاله نظامى عروضى سمرقندى»
    5. تصحیح «دیوان حافظ»، با مشارکت دکتر غنى (1320ق)
    6. تصحیح «سمط العلى الحضرة العلیا» در تاریخ قراختائیان کرمان
    7. تصحیح کتاب «شد الازار فى حط الاوزار عن زوار المزار»، تألیف معین‌الدین شیرازى
    8. تصحیح «لباب الالباب عوفى»
    9. تصحیح «لوایح جامى»
    10. تصحیح «مرزبان‌نامه»، تألیف مرزبان بن رستم
    11. تصحیح «مرزبان‌نامه» سعدالدین وراوینى
    12. تصحیح «مقدمه قدیم شاهنامه فردوسى»
    13. رساله‌اى در شرح حال مسعود سعد سلمان
    14. رساله در شرح احوال شیخ ابوالفتوح رازى
    15. رساله ممدوحین سعدى
    16. مقاله تاریخى و انتقادى راجع به کتاب «نفثة المصدور»، تألیف نورالدین محمد نسوى
    17. مقدمه تذکرة الاولیا، تألیف عطار نیشابورى
    18. مقدمه تذکرة الشعرا عوض
    19. یادداشت‌هاى پراکنده علامه قزوینى در سال 1336ش به کوشش ایرج افشار در ده جلد منتشر شد که حاوى اطلاعات نفیسى در مورد تاریخ و فرهنگ ایران است.

    وابسته‌ها