الفهرست (منتجب‌الدين): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'علامه حلى' به 'علامه حلى') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'الفهرست (ابهام زدایی)' به 'الفهرست (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۶۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01520J1.jpg | |||
| عنوان =الفهرست | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[مرعشی، محمود]] (زير نظر) | |||
| | |||
| | |||
[[منتجب‌الدین، علی بن عبیدالله]] ( | [[منتجب‌الدین، علی بن عبیدالله]] (نویسنده) | ||
[[محدث، | [[محدث، سید جلال‌الدین]] (محقق) | ||
[[سمامی حائری، محمد]] (به کوشش) | [[سمامی حائری، محمد]] (به کوشش) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 115 /م8ف9 | ||
| موضوع = | |||
شیعه - سرگذشت‌نامه | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
محدثان شیعه - | محدثان شیعه - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
| سال نشر = 1366 ش | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
{{کاربردهای دیگر|الفهرست( | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01520AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01520 | |||
| کتابخوان همراه نور =01520 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|الفهرست (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''فهرست أسماء علماء الشیعة و مصنفیهم''' یا «فهرست» اثر شیخ [[منتجب‌الدین، علی بن عبیدالله|منتجب‌الدین، على بن عبیدالله بن حسن بن بابویه قمى]]، از بزرگان شیعه در قرن ششم هجرى (ولادت، 504 - وفات، بعد از 600 هجرى) در موضوع رجال و حاوى فهرست اسامى علماى شیعه و کتاب‌هاى آنان مى‌باشد. | |||
== | == انگیزه نگارش == | ||
[[منتجب‌الدین، علی بن عبیدالله|شیخ منتجب‌الدین]] كتاب حاضر را به امر «عز‌الدین یحیى بن ابى الفضل»، نقیب قم نوشته است.(عز‌الدین در سال 592 هجرى به دست سلطان علاء‌الدین خوارزمشاه به شهادت رسید.) | |||
شیخ انگیزه خود را چنین بیان مى‌كند كه: چون [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] علیه الرحمة كتابى در اسماء علماء و كتب آنان نگاشته بود و پس از او كسى این كار را دنبال نكرده بود، من اسامى معاصرین [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] و متأخرین از او تا زمان خودم را جمع نمودم و در كتابى گرد آوردم. | |||
بنابراین، كتاب حاضر شامل اسامى مؤلفین و علماى شیعه از عصر [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] است تا عصر مؤلف كه شامل بیش از یك قرن مى‌شود ([[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] متوفاى 460 هجرى است و [[منتجب‌الدین، علی بن عبیدالله|منتجب‌الدین]] متوفاى بعد از 600 هجرى) | |||
== روایت كتاب == | |||
كتاب شریف الفهرست توسط شاگرد او، برهان‌الدین محمد بن محمد حمدانى قزوینى، مؤلف كتاب حصص البراهین روایت گردیده. | |||
حمدانى كتاب استاد را در تاریخ 613 هجرى از نسخه‌اى كه به خط مؤلف بوده استنساخ كرده است. | |||
پس از او، [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیرالدین طوسى]] و سدید‌الدین حلى، پدر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]]، كتاب را از برهان‌الدین حمدانى روایت كرده‌اند. | |||
همچنین [[شهيد اول|شهید اول]] نیز نسخه‌اى از نسخۀ حمدانى نوشته است. | |||
== نقل == | == نقل == | ||
كتاب «الفهرست» از جمله | كتاب «الفهرست» از جمله کتاب‌هایى است كه با حجم كم و خلاصه بودن، در بیشتر كتب بزرگان تراجم منعكس شده است. | ||
بعضى از | بعضى از متأخرین كتاب را به صورت كامل در تألیفات خود آورده‌اند، مانند [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حرّ عاملى]]، كه در امل الآمل بصورت پراكنده تمام كتاب را آورده است. | ||
[[علامه مجلسى]] | [[علامه مجلسى]] نیز در جلد 25 بحار (جلد 105 از چاپ جدید) تمام كتاب را از ابتدا تا انتها نقل كرده و هیچ تصرفى در عبارات آن نكرده است. | ||
== اعتبار == | == اعتبار == | ||
در مورد اعتبار | در مورد اعتبار این كتاب نیاز به هیچ سخنى نیست چرا كه بزرگان وقتى پیرامون شخصیتى سرگردان شوند همین كه در «الفهرست» توثیقى پیرامون او بیابند براى آنان بهترین حجت در اعتبار آن شخص است و تا كنون هیچكس در اعتبار این كتاب شبهه‌اى نكرده است. | ||
== | == ترتیب كتاب == | ||
مؤلف كتاب خود را بر طبق بر طبق حروف الفبا | مؤلف كتاب خود را بر طبق بر طبق حروف الفبا ترتیب داده كه دسترسى به افراد نیز آسان‌تر باشد و این همان ترتیب فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] است؛ چرا كه این كتاب تتمه‌اى براى كتاب [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] به حساب مى‌آید. | ||
== چاپ == | == چاپ == | ||
#فهرست شیخ منتجب‌الدین اولین بار در پایان جلد 25 بحار چاپ شد. | |||
#در سال 1404 هجرى نیز با تحقیق سید [[طباطبایی، سید عبدالعزیز|عبدالعزیز طباطبایى]] چاپ گردید. | |||
#چاپ حاضر با مقدمه و تحقیق دكتر سید جلال‌الدین [[محدث، سید جلال‌الدین|محدث ارموى]] است. | |||
در این چاپ تحقیقات بسیار ارزنده‌اى كه چندین برابر حجم كتاب است به كتاب اضافه گردیده، از جمله: شرح حال شیخ منتجب‌الدین، استخراج آیات، استخراج نام افراد از كتب دیگر نظیر امل الآمل و جامع الروات و شرح حال [[محدث، سید جلال‌الدین|محدث ارموى]] رحمةالله‌علیه. | |||
پس از اتمام متن كتاب نیز به عنوان تعلیقات، شرح حال مفصل بسیارى از مذكورین در متن آمده و در پایان كتاب نیز فهرستهاى متنوعى آمده از جمله: | |||
فهرست آیات، احادیث، امثال عربى و فارسی اشعار عربى و فارسی، اقوال، اعلام به تفكیك و فهرست اوصاف مترجمین مانند ثقه، عدل، فقیه و... | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
*[[الفهرست (ابن ندیم)]] اثر [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق]] | *[[الفهرست (ابن ندیم)]] اثر [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق]] | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۹۱: | ||
*[[الفهرست (طوسي)]] اثر [[شیخ طوسی]] | *[[الفهرست (طوسي)]] اثر [[شیخ طوسی]] | ||
*[[معالم العلماء في فهرست | *[[معالم العلماء في فهرست كتب الشيعة و أسماء المصنفين منهم قديماً و حديثاً (تتمة كتاب الفهرست للشيخ أبي‌جعفر الطوسي)]] اثر [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابوجعفر محمد بن على بن شهرآشوب مازندرانى]] | ||
*[[فهرست اسماء مصنفی الشیعه]] اثر [[نجاشی، احمد بن علی|احمد بن علی نجاشی]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
[[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | [[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۲
| الفهرست | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مرعشی، محمود (زير نظر)
منتجب‌الدین، علی بن عبیدالله (نویسنده) محدث، سید جلال‌الدین (محقق) سمامی حائری، محمد (به کوشش) |
| ناشر | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1366 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شیعه - سرگذشت‌نامه محدثان شیعه - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 115 /م8ف9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
فهرست أسماء علماء الشیعة و مصنفیهم یا «فهرست» اثر شیخ منتجب‌الدین، على بن عبیدالله بن حسن بن بابویه قمى، از بزرگان شیعه در قرن ششم هجرى (ولادت، 504 - وفات، بعد از 600 هجرى) در موضوع رجال و حاوى فهرست اسامى علماى شیعه و کتاب‌هاى آنان مى‌باشد.
انگیزه نگارش
شیخ منتجب‌الدین كتاب حاضر را به امر «عز‌الدین یحیى بن ابى الفضل»، نقیب قم نوشته است.(عز‌الدین در سال 592 هجرى به دست سلطان علاء‌الدین خوارزمشاه به شهادت رسید.)
شیخ انگیزه خود را چنین بیان مى‌كند كه: چون شیخ طوسى علیه الرحمة كتابى در اسماء علماء و كتب آنان نگاشته بود و پس از او كسى این كار را دنبال نكرده بود، من اسامى معاصرین شیخ طوسى و متأخرین از او تا زمان خودم را جمع نمودم و در كتابى گرد آوردم.
بنابراین، كتاب حاضر شامل اسامى مؤلفین و علماى شیعه از عصر شیخ طوسى است تا عصر مؤلف كه شامل بیش از یك قرن مى‌شود (شیخ طوسى متوفاى 460 هجرى است و منتجب‌الدین متوفاى بعد از 600 هجرى)
روایت كتاب
كتاب شریف الفهرست توسط شاگرد او، برهان‌الدین محمد بن محمد حمدانى قزوینى، مؤلف كتاب حصص البراهین روایت گردیده.
حمدانى كتاب استاد را در تاریخ 613 هجرى از نسخه‌اى كه به خط مؤلف بوده استنساخ كرده است.
پس از او، خواجه نصیرالدین طوسى و سدید‌الدین حلى، پدر علامه حلى، كتاب را از برهان‌الدین حمدانى روایت كرده‌اند.
همچنین شهید اول نیز نسخه‌اى از نسخۀ حمدانى نوشته است.
نقل
كتاب «الفهرست» از جمله کتاب‌هایى است كه با حجم كم و خلاصه بودن، در بیشتر كتب بزرگان تراجم منعكس شده است.
بعضى از متأخرین كتاب را به صورت كامل در تألیفات خود آورده‌اند، مانند شیخ حرّ عاملى، كه در امل الآمل بصورت پراكنده تمام كتاب را آورده است.
علامه مجلسى نیز در جلد 25 بحار (جلد 105 از چاپ جدید) تمام كتاب را از ابتدا تا انتها نقل كرده و هیچ تصرفى در عبارات آن نكرده است.
اعتبار
در مورد اعتبار این كتاب نیاز به هیچ سخنى نیست چرا كه بزرگان وقتى پیرامون شخصیتى سرگردان شوند همین كه در «الفهرست» توثیقى پیرامون او بیابند براى آنان بهترین حجت در اعتبار آن شخص است و تا كنون هیچكس در اعتبار این كتاب شبهه‌اى نكرده است.
ترتیب كتاب
مؤلف كتاب خود را بر طبق بر طبق حروف الفبا ترتیب داده كه دسترسى به افراد نیز آسان‌تر باشد و این همان ترتیب فهرست شیخ طوسى است؛ چرا كه این كتاب تتمه‌اى براى كتاب شیخ طوسى به حساب مى‌آید.
چاپ
- فهرست شیخ منتجب‌الدین اولین بار در پایان جلد 25 بحار چاپ شد.
- در سال 1404 هجرى نیز با تحقیق سید عبدالعزیز طباطبایى چاپ گردید.
- چاپ حاضر با مقدمه و تحقیق دكتر سید جلال‌الدین محدث ارموى است.
در این چاپ تحقیقات بسیار ارزنده‌اى كه چندین برابر حجم كتاب است به كتاب اضافه گردیده، از جمله: شرح حال شیخ منتجب‌الدین، استخراج آیات، استخراج نام افراد از كتب دیگر نظیر امل الآمل و جامع الروات و شرح حال محدث ارموى رحمةالله‌علیه.
پس از اتمام متن كتاب نیز به عنوان تعلیقات، شرح حال مفصل بسیارى از مذكورین در متن آمده و در پایان كتاب نیز فهرستهاى متنوعى آمده از جمله:
فهرست آیات، احادیث، امثال عربى و فارسی اشعار عربى و فارسی، اقوال، اعلام به تفكیك و فهرست اوصاف مترجمین مانند ثقه، عدل، فقیه و...