فخرالدین صفی، علی بن الحسین: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۷: خط ۴۷:


==ولادت==
==ولادت==
فخرالدین علی در شب جمعه بيست ويكم جمادی‌الاولی سال ٨۶٧ق در سبزوار در یک خانوادۀ روحانی و اهل علم و ادب متولد شد.<ref> ر.ک: سیف، عبدالرضا، صفحه یازده</ref> پدرش کمال‌الدین حسین بن علی کاشفی (متوفای ۹۱۰ق) معروف به ملاحسین واعظ از ادبا و واعظان شناختۀ قرن نهم قمری است که در علوم دینی و معارف الھی تبحری کامل داشت، و در علم نجوم و ریاضیات وفصول غريبه مهارت و بصیرتی كامل داشت.
فخرالدین علی در شب جمعه بيست ويكم جمادی‌الاولی سال ٨۶٧ق در سبزوار در یک خانوادۀ روحانی و اهل علم و ادب متولد شد.<ref> ر.ک: سیف، عبدالرضا، صفحه یازده</ref> پدرش کمال‌الدین حسین بن علی کاشفی (متوفای ۹۱۰ق) معروف به ملاحسین واعظ از ادبا و واعظان شناختۀ قرن نهم قمری است که در علوم دینی و معارف الھی تبحری کامل داشت، و در علم نجوم و ریاضیات وفصول غريبه مهارت و بصیرتی كامل داشت.<ref> ر.ک: قاسمی، مسعود، ص15</ref>






==تحصیلات==
==تحصیلات==
علی‌صفی در هرات بزرگ شد و در همان‌جا تحصیل کرد و از محضر پدر و همچنین عبدالرحمان جامی(۸۱۷ – ۸۹۸ق.) و شاگرد او رضی‌الدین عبدالغفور لاری(متوفای ۹۱۲ق.) بهره‌مند شد.  
علی‌صفی در هرات بزرگ شد و در همان‌جا تحصیل کرد و از محضر پدر و همچنین عبدالرحمان جامی(۸۱۷ – ۸۹۸ق.) و شاگرد او رضی‌الدین عبدالغفور لاری(متوفای ۹۱۲ق.) بهره‌مند شد.<ref> ر.ک: سیف، عبدالرضا، صفحه یازده</ref>


علی صفی تا بیست‌ودوسالگی در هرات به سر برد و در اثر مؤانستی که با جامی و عبدالغفور لاری داشت، به عرفان و تصوف و طریقۀ نقشبندیه علاقه‌مند گردید و شوق دیدار پیران این طریقت، خصوصاً خواجه عبیدالله احرار، وی را بر آن داشت که عزم ماوراءالنهر نماید. در راه با خواجۀ کلان، فرزند بزرگ سعدالدین کاشغری همراه شد و با هم به دیدار خواجۀ احرار مشرف شدند. علی صفی از این دیدار بهره‌ها برد و این دوران جزو مؤثرترین و خاطره‌­انگیزترین دوران عمر وی است. آشنایی و مصاحبت با خواجۀ کلان سبب شد که چند سال بعد علی صفی، داماد خواجۀ کلان و از جانبی هم­‌داماد (باجناق) مولانا جامی شود. علاقه‌مندی و دل‌بستگی به پیر احرار چهار سال بعد از نخستین بار، علی صفی را مجدد به سمرقند و دیدار این پیر کشاند. این سفر و دیدار برای علی صفی پرثمرتر از دیدار نخستین بود. حاصل این سفرها و دیدار خواجۀ احرار، آفرینش کتاب ارزشمند «رشحات عین الحیات» بود که بعد از وفات آن پیر به رشتۀ تحریر کشیده شد.  
علی صفی تا بیست‌ودوسالگی در هرات به سر برد و در اثر مؤانستی که با جامی و عبدالغفور لاری داشت، به عرفان و تصوف و طریقۀ نقشبندیه علاقه‌مند گردید و شوق دیدار پیران این طریقت، خصوصاً خواجه عبیدالله احرار، وی را بر آن داشت که عزم ماوراءالنهر نماید. در راه با خواجۀ کلان، فرزند بزرگ سعدالدین کاشغری همراه شد و با هم به دیدار خواجۀ احرار مشرف شدند<ref> ر.ک: صفا، ذبیح‌الله،، ج4، ص535</ref>. علی صفی از این دیدار بهره‌ها برد و این دوران جزو مؤثرترین و خاطره‌­انگیزترین دوران عمر وی است. آشنایی و مصاحبت با خواجۀ کلان سبب شد که چند سال بعد علی صفی، داماد خواجۀ کلان و از جانبی هم­‌داماد (باجناق) مولانا جامی شود. علاقه‌مندی و دل‌بستگی به پیر احرار چهار سال بعد از نخستین بار، علی صفی را مجدد به سمرقند و دیدار این پیر کشاند. این سفر و دیدار برای علی صفی پرثمرتر از دیدار نخستین بود. حاصل این سفرها و دیدار خواجۀ احرار، آفرینش کتاب ارزشمند «رشحات عین الحیات» بود که بعد از وفات آن پیر به رشتۀ تحریر کشیده شد.<ref> [https://baysunghur.org/?p=1867 ر.ک: فیاض، فهیم، نگاهی به زندگی و آثار فخرالدین علی صفی]</ref>


صفى بعد از طى مدارج تحصيل و کسب معلومات جای پدر را در موعظه گرفت و این شغل را بعد از زوال دولت تیموری در خراسان تا عهد تشکیل دولت صفوی ادامه داد.  
صفى بعد از طى مدارج تحصيل و کسب معلومات جای پدر را در موعظه گرفت و این شغل را بعد از زوال دولت تیموری در خراسان تا عهد تشکیل دولت صفوی ادامه داد.  
خط ۶۰: خط ۶۰:
دورۀ زندگانی او و پدرش یکی از دوره‌های پرآشوب و حساس اجتماعی، سیاسی و عقیدتی در تاریخ ایران است. علی‌صفی هنگام تاخت‌وتازهای عبیدالله خان ازبک در خراسان و محاصرۀ یک‌سالۀ هرات و ناامنی و آشوب آن منطقه، ناگزیر به ناحیۀ کوهستانی گرجستان پناه برد. سیف‌الملوک شاه‌محمد سلطان فرمانروای آنجا او را به گرمی پذیرا شد و علی‌صفی نیز قصیده‌ای در مدح او سرود و کتاب «لطائف الطوایف» خود را که در آن دیار به پایان رسانیده بود، به این حاکم تقدیم کرد.
دورۀ زندگانی او و پدرش یکی از دوره‌های پرآشوب و حساس اجتماعی، سیاسی و عقیدتی در تاریخ ایران است. علی‌صفی هنگام تاخت‌وتازهای عبیدالله خان ازبک در خراسان و محاصرۀ یک‌سالۀ هرات و ناامنی و آشوب آن منطقه، ناگزیر به ناحیۀ کوهستانی گرجستان پناه برد. سیف‌الملوک شاه‌محمد سلطان فرمانروای آنجا او را به گرمی پذیرا شد و علی‌صفی نیز قصیده‌ای در مدح او سرود و کتاب «لطائف الطوایف» خود را که در آن دیار به پایان رسانیده بود، به این حاکم تقدیم کرد.


مدت کوتاهی از اقامت صفی در گرجستان نگذشته بود که سپاهیان شاه‌تهماسب صفوی در همین سال ٩٣٩ق. به گرجستان حمله کردند و او نیز با متشنّج شدن اوضاع مجبور شد تا دوباره به هرات برګردد.
مدت کوتاهی از اقامت صفی در گرجستان نگذشته بود که سپاهیان شاه‌تهماسب صفوی در همین سال ٩٣٩ق. به گرجستان حمله کردند و او نیز با متشنّج شدن اوضاع مجبور شد تا دوباره به هرات برګردد.<ref> ر.ک: سیف، عبدالرضا، صفحه دوازده</ref> <ref> ر.ک: صفا، ذبیح‌الله، ص536</ref>


==وفات==
==وفات==
صفی علی براثر سختیهای راه و کهولت سن در میانه راه هرات در سال 939ق ازپا درآمد و پیش از آنکه به آنجا برسد در سنّ هفتاد و دو سالگی درگذشت. پیکرش را به شهر هرات انتقال دادند و در ضلع شرقی ارگ (قلعۀ اختیارالدین) به خاک سپرده شد.
صفی علی براثر سختیهای راه و کهولت سن در میانه راه هرات در سال 939ق ازپا درآمد و پیش از آنکه به آنجا برسد در سنّ هفتاد و دو سالگی درگذشت. پیکرش را به شهر هرات انتقال دادند و در ضلع شرقی ارگ (قلعۀ اختیارالدین) به خاک سپرده شد.<ref> [https://baysunghur.org/?p=1867 ر.ک: فیاض، فهیم، نگاهی به زندگی و آثار فخرالدین علی صفی]</ref>


==آثار==
==آثار==
خط ۷۰: خط ۷۰:
#لطائف الطوایف، انیس العارفین  
#لطائف الطوایف، انیس العارفین  
#حرز الامان من فتن الزمان  
#حرز الامان من فتن الزمان  
#منظومۀ محمود و ایاز
#منظومۀ محمود و ایاز<ref> ر.ک: سیف، عبدالرضا، صفحه سیزده</ref>
#کشف الاسرار؛ تلخیص و شرح کتاب اسرار قاسمی (تألیف پدرش ملاحسین کاشفی) است.
#کشف الاسرار؛ تلخیص و شرح کتاب اسرار قاسمی (تألیف پدرش ملاحسین کاشفی) است.
#فرهنگ علی صفی.
#فرهنگ علی صفی.
#آداب الاصحاب
#آداب الاصحاب
#تحفۀ خانی
#تحفۀ خانی
#سرالمصون من العلم المکنون
#سرالمصون من العلم المکنون<ref> [https://baysunghur.org/?p=1867 ر.ک: فیاض، فهیم، نگاهی به زندگی و آثار فخرالدین علی صفی]</ref>
 




<ref> ر.ک: پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات</ref>




خط ۸۸: خط ۸۸:
#سیف، عبدالرضا، مقدمه کتاب انیس العارفین، تألیف صفی کاشفی؛ تهران، دانشگا‌ه‌ تهران‌، مؤسسه‌ انتشا‌رات‌ و چا‌پ‌، ۱۳۸۸ش
#سیف، عبدالرضا، مقدمه کتاب انیس العارفین، تألیف صفی کاشفی؛ تهران، دانشگا‌ه‌ تهران‌، مؤسسه‌ انتشا‌رات‌ و چا‌پ‌، ۱۳۸۸ش
#قاسمی، مسعود، مقدمه کتاب فرهنگ علی صفی، تألیف فخرالدین علی بن حسین واعظ کاشفی، تهران، بنیاد موقوفات دکتر افشار با همکاری نشر سخن، 1399ش
#قاسمی، مسعود، مقدمه کتاب فرهنگ علی صفی، تألیف فخرالدین علی بن حسین واعظ کاشفی، تهران، بنیاد موقوفات دکتر افشار با همکاری نشر سخن، 1399ش
#صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی از پایان قرن هشتم تا اوایل قرن دهم هجری، تهران، انتشارات فردوس، 1366   
#صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی از پایان قرن هشتم تا اوایل قرن دهم هجری، جلد4، تهران، انتشارات فردوس، 1366   
#[https://baysunghur.org/?p=1867 فیاض، فهیم، نگاهی به زندگی و آثار فخرالدین علی صفی، پایگاه مؤسسه پژوهشی بایسنغر پاسدار فرهنگ، ۱۴۰۰/۰۳/۰۱]  
#[https://baysunghur.org/?p=1867 فیاض، فهیم، نگاهی به زندگی و آثار فخرالدین علی صفی، پایگاه مؤسسه پژوهشی بایسنغر پاسدار فرهنگ، ۱۴۰۰/۰۳/۰۱]