رسالتان في سر الحروف و معانیها: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'أبی الحسن' به 'أبی‌الحسن') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '(محقق و مقدمه نویس)' به '(محقق و مقدمه‌نویس)') |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن عربی، محمد بن علی]] (نويسنده) | [[ابن عربی، محمد بن علی]] (نويسنده) | ||
[[حمدان، عبد الحمید صالح]] (محقق و | [[حمدان، عبد الحمید صالح]] (محقق و مقدمه‌نویس) | ||
[[حرالي، علي بن احمد]] (نويسنده) | [[حرالي، علي بن احمد]] (نويسنده) | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
رسالتان فی سر الحروف و | '''رسالتان فی سر الحروف و معانیها'''، مجموعه‌ای حاوی دو رساله «سرّ الحروف» أثر [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین بن عربی]]. مؤلف در این رساله ازاسرار واو و باء و جیم و میم سخن گفته است؛ و «تفهیم معانی الحروف التی هی مواد الکلم فی ألسنة جمیع الأمم» أثر [[حرالي، علي بن احمد|أبی‌الحسن حرّانی]]. مؤلف در موضوع رسالة چنین می‌فرماید: هذا..... تقرب و تفهیم لطرف من معانی الحروف التی فهمها الربانیون هبة<ref>صالح حمدان،1426ق، ص37</ref>. | ||
علم حروف: | علم حروف: | ||
حروف در کلام عربی بیست و هشت حرف می‌باشد همان‌گونه که در قرآن استعمال شده است و به آنها حروف تهجی، هجاء و معجم می‌گویند. علم مربوط به این حروف را علم حروف می‌نامند که فرعی از علم جفر است و در آن از حروف به عنوان اینکه دلالت مستقل دارند و حوادث جهان تا انقراض آن را می‌توان از آن فهمید، بحث می‌شود، به آن نیز علم تکسیر می‌گویند. | حروف در کلام عربی بیست و هشت حرف می‌باشد همان‌گونه که در قرآن استعمال شده است و به آنها حروف تهجی، هجاء و معجم می‌گویند. علم مربوط به این حروف را علم حروف می‌نامند که فرعی از علم جفر است و در آن از حروف به عنوان اینکه دلالت مستقل دارند و حوادث جهان تا انقراض آن را می‌توان از آن فهمید، بحث می‌شود، به آن نیز علم تکسیر می‌گویند. | ||
دانشمندان این علم، حروف را به چهار قسم به تناسب عناصر چهارگانه اصلی تقسیم می‌کنند و هر قسم شامل هفت حرف می‌شود و معتقدند که سرشت و اسرار حروف در نام آنها جاری است که به تبع آن در وجود خارجی آنها جریان پیدا خواهد کرد و این علم ارتباط محکمی با روح حروف و آسمان و ستارگان دارد. | دانشمندان این علم، حروف را به چهار قسم به تناسب عناصر چهارگانه اصلی تقسیم می‌کنند و هر قسم شامل هفت حرف می‌شود و معتقدند که سرشت و اسرار حروف در نام آنها جاری است که به تبع آن در وجود خارجی آنها جریان پیدا خواهد کرد و این علم ارتباط محکمی با روح حروف و آسمان و ستارگان دارد. | ||
حروف در اصطلاح صوفیه همان حقایق بسیطه در علم الهی است قبل از اینکه به وجود عینی تحقق پیدا کنند<ref>صالح | حروف در اصطلاح صوفیه همان حقایق بسیطه در علم الهی است قبل از اینکه به وجود عینی تحقق پیدا کنند<ref>صالح حمدان،1426ق، ص8-5</ref>. | ||
==ساختارکتاب== | ==ساختارکتاب== | ||
===سرّ الحروف === | ===سرّ الحروف === | ||
این رساله را به در سه بخش | این رساله را به در سه بخش می‌توان ساختار شناسی کرد: | ||
# خطبه | # خطبه | ||
# بیان کلیات | # بیان کلیات | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۸: | ||
وی از معانی حروف به ترتیب زیر سخن گفته است: | وی از معانی حروف به ترتیب زیر سخن گفته است: | ||
الألف، المیم، اللام، الراء، الباء، التاء، الثاء، الحاء، الخاء، الدال، الذال، الزای، الطاء، الظاء، الکاف، النون، الصاد، الضاد، العین، الغین، الفاء، القاف، السین، الشین، الهاء، الواو، لا | |||
مؤلف رساله را با بحث مناسبت أسماء با مسمیات و فایده‌ای در أقسام حروف به پایان می‌برد. | مؤلف رساله را با بحث مناسبت أسماء با مسمیات و فایده‌ای در أقسام حروف به پایان می‌برد. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۸: | ||
مؤلف حروف را بر اساس چینش معنوی به ترتیبی که در بخش ساختار آمد، تنظیم کرده است. | مؤلف حروف را بر اساس چینش معنوی به ترتیبی که در بخش ساختار آمد، تنظیم کرده است. | ||
وی چهار حرف اول که عبارت باشند از: الألف، المیم، اللام، الراء را مفصل بیان کرده اما ادامه حروف را در حد یک پارگراف توضیح داده است به عنوان مثال در معنی الطاء فرموده است: معناه التخلص من ثقل کما هو فی الطاهر و الطیب و الطائر و الطافی و الطامی و نحو ذلک | وی چهار حرف اول که عبارت باشند از: الألف، المیم، اللام، الراء را مفصل بیان کرده اما ادامه حروف را در حد یک پارگراف توضیح داده است به عنوان مثال در معنی الطاء فرموده است: معناه التخلص من ثقل کما هو فی الطاهر و الطیب و الطائر و الطافی و الطامی و نحو ذلک <ref>همان، ص46</ref>. | ||
مؤلف در پایان از تناسب أسماء با مسمیّات سخن گفته، به گونه‌ای که هر حرف از اسم با وجهی از مسمی مناسبت دارد وی این اصل را در تمامی لغات جاری می‌داند. | مؤلف در پایان از تناسب أسماء با مسمیّات سخن گفته، به گونه‌ای که هر حرف از اسم با وجهی از مسمی مناسبت دارد وی این اصل را در تمامی لغات جاری می‌داند. | ||
وی این رساله را با ذکر | وی این رساله را با ذکر فایده‌ای در حروف عُلی (حروف مقطعه) به پایان می‌برد. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
عبدالحمید صالح حمدان بر هریک از دو رساله مقدمه‌ای نوشته و در آن از موضوع و | [[حمدان، عبد الحمید صالح|عبدالحمید صالح حمدان]] بر هریک از دو رساله مقدمه‌ای نوشته و در آن از موضوع و مؤلف و معرفی نسخه تصحیح شده سخن گفته است. | ||
وی در | وی در پاورقی‌ها به امور زیر پرداخته است. | ||
# آدرس دهی آیات و روایات | # آدرس دهی آیات و روایات | ||
# مختصری از تذکره أعلام | # مختصری از تذکره أعلام | ||
# عبدالحمید صالح حمدان در پایان مصادر تحقیق را در ذیل دو عنوان المخطوطات العربیة و المطبوعات العربیة فهرست نموده است و بعد از آن فهرست إجمالی کتاب را آورده است. | # [[حمدان، عبد الحمید صالح|عبدالحمید صالح حمدان]] در پایان مصادر تحقیق را در ذیل دو عنوان المخطوطات العربیة و المطبوعات العربیة فهرست نموده است و بعد از آن فهرست إجمالی کتاب را آورده است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۶: | ||
[[رده:علم قرائت و تجوید]] | [[رده:علم قرائت و تجوید]] | ||
[[رده:آثار کلی قرائت و تجوید]] | [[رده:آثار کلی قرائت و تجوید]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 بهمن 1401]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ دی 1401 توسط فریدون سبحانی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ دی 1401 توسط فریدون سبحانی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۸
| رسالتان في سر الحروف و معانیها | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عربی، محمد بن علی (نويسنده)
حمدان، عبد الحمید صالح (محقق و مقدمه‌نویس) حرالي، علي بن احمد (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تفهیم معاني الحروف المسماة: مواد الکلم في ألسنة جمیع الأمم ** سر الحروف |
| ناشر | المکتبة الأزهرية للتراث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1426ق |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| موضوع | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 33* 74 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رسالتان فی سر الحروف و معانیها، مجموعه‌ای حاوی دو رساله «سرّ الحروف» أثر محیی‌الدین بن عربی. مؤلف در این رساله ازاسرار واو و باء و جیم و میم سخن گفته است؛ و «تفهیم معانی الحروف التی هی مواد الکلم فی ألسنة جمیع الأمم» أثر أبی‌الحسن حرّانی. مؤلف در موضوع رسالة چنین می‌فرماید: هذا..... تقرب و تفهیم لطرف من معانی الحروف التی فهمها الربانیون هبة[۱].
علم حروف:
حروف در کلام عربی بیست و هشت حرف می‌باشد همان‌گونه که در قرآن استعمال شده است و به آنها حروف تهجی، هجاء و معجم می‌گویند. علم مربوط به این حروف را علم حروف می‌نامند که فرعی از علم جفر است و در آن از حروف به عنوان اینکه دلالت مستقل دارند و حوادث جهان تا انقراض آن را می‌توان از آن فهمید، بحث می‌شود، به آن نیز علم تکسیر می‌گویند.
دانشمندان این علم، حروف را به چهار قسم به تناسب عناصر چهارگانه اصلی تقسیم می‌کنند و هر قسم شامل هفت حرف می‌شود و معتقدند که سرشت و اسرار حروف در نام آنها جاری است که به تبع آن در وجود خارجی آنها جریان پیدا خواهد کرد و این علم ارتباط محکمی با روح حروف و آسمان و ستارگان دارد.
حروف در اصطلاح صوفیه همان حقایق بسیطه در علم الهی است قبل از اینکه به وجود عینی تحقق پیدا کنند[۲].
ساختارکتاب
سرّ الحروف
این رساله را به در سه بخش می‌توان ساختار شناسی کرد:
- خطبه
- بیان کلیات
- سخن گفتن ازاسرار 1- واو 2- باء و جیم 3- میم
تفهیم معانی الحروف
وی از معانی حروف به ترتیب زیر سخن گفته است:
الألف، المیم، اللام، الراء، الباء، التاء، الثاء، الحاء، الخاء، الدال، الذال، الزای، الطاء، الظاء، الکاف، النون، الصاد، الضاد، العین، الغین، الفاء، القاف، السین، الشین، الهاء، الواو، لا
مؤلف رساله را با بحث مناسبت أسماء با مسمیات و فایده‌ای در أقسام حروف به پایان می‌برد.
گزارش محتوا
سرّ الحروف
شیخ در این اثر مقدمه در حمد و ثنای الهی همراه با برائت استهلال رساله آورده است.سپس در شرافت علم حروف سخن گفته و آنرا أشرف علوم خوانده است
رتبه این علم رامقدم بر علم الأسماء دانسته است چرا که نسبت آن دو نسبت مفرد با مرکب است. وی در ادامه مراتب سه گانه حروف را برشمرده است و بعضی از حروف را نتیجه ترکیب دو حرف دیگر و در آن مرکب آثار آن دو حرف را ظاهر دانسته است و این ترکیب را در مخارج هم دانسته از این روی در هنگام تلفظ حروف شفوی مثل واو در او همه آثار مخارج پیدا است.
مولّف برای هر صنف از حروف فضیلتی ویژه و آثار خاص معرفی و به حسب کیفیت واقع شدنش در کلمه، خواصش را مختلف بیان نموده و شباهت بعضی حروف به هم راهگشای مشکلات در عمل، به نیابت یکی به جای دیگری معرفی کرده است.
وی شیوه خود را سخن گفتن از راه اسرار حروف گذارده نه از راه خواص آن تا نادانان وی را به جهل خود محکوم نکنند و شیوه سخن را رمزگونه قرار داده تا به دست نامحرمان نیفتد.
ابن عربی در ادامه به اصل بحث پرداخته و از اسرار واو و باء و جیم و میم سخن گفته و رساله را به پایان برده است.
تفهیم معانی الحروف
مؤلف حروف را بر اساس چینش معنوی به ترتیبی که در بخش ساختار آمد، تنظیم کرده است.
وی چهار حرف اول که عبارت باشند از: الألف، المیم، اللام، الراء را مفصل بیان کرده اما ادامه حروف را در حد یک پارگراف توضیح داده است به عنوان مثال در معنی الطاء فرموده است: معناه التخلص من ثقل کما هو فی الطاهر و الطیب و الطائر و الطافی و الطامی و نحو ذلک [۳].
مؤلف در پایان از تناسب أسماء با مسمیّات سخن گفته، به گونه‌ای که هر حرف از اسم با وجهی از مسمی مناسبت دارد وی این اصل را در تمامی لغات جاری می‌داند.
وی این رساله را با ذکر فایده‌ای در حروف عُلی (حروف مقطعه) به پایان می‌برد.
وضعیت کتاب
عبدالحمید صالح حمدان بر هریک از دو رساله مقدمه‌ای نوشته و در آن از موضوع و مؤلف و معرفی نسخه تصحیح شده سخن گفته است.
وی در پاورقی‌ها به امور زیر پرداخته است.
- آدرس دهی آیات و روایات
- مختصری از تذکره أعلام
- عبدالحمید صالح حمدان در پایان مصادر تحقیق را در ذیل دو عنوان المخطوطات العربیة و المطبوعات العربیة فهرست نموده است و بعد از آن فهرست إجمالی کتاب را آورده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب