فتح المجيد شرح كتاب العميد في علم التجويد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'مهمي ' به 'مهمی '
جز (جایگزینی متن - '،ج' به '، ج')
جز (جایگزینی متن - 'مهمي ' به 'مهمی ')
 
(۴۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR10527J1.jpg|بندانگشتی|فتح المجید شرح کتاب العمید فی علم التجوید]]
| تصویر =NUR10527J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =فتح المجيد‏
|+ |
| عنوان‌های دیگر =شرح کتاب العميد في علم التجويد
|-
! نام کتاب!! data-type='bookName'|فتح المجید شرح کتاب العمید فی علم التجوید
|-
|نام های دیگر کتاب
|data-type='otherBookNames'|شرح کتاب العمید فی علم التجوید


شرح کتاب العمید فی علم التجوید وفقا للمنهج الدراسی فی علم التجوید...
شرح کتاب العميد في علم التجويد وفقا للمنهج الدراسي في علم التجويد...
|-
| پدیدآوران =
|پدیدآورندگان
[[بسه، محمود علي]] (شارح)
|data-type='authors'|[[بسه، محمود علی]] (نويسنده)
|-
|زبان
|data-type='language'|عربی
|-
|کد کنگره
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏74‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏5‎‏ف‎‏2
|-
|موضوع
|data-type='subject'|قرآن - تجوید - راهنمای آموزشی
|-
|ناشر
|data-type='publisher'|دار العقيدة
|-
|مکان نشر
|data-type='publishPlace'|قاهره - مصر
|-
|سال نشر
|data-type='publishYear'| 1425 هـ.ق
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10527AUTOMATIONCODE
|}
</div>


[[قمحاوي، محمد صادق]] (محقق)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏74‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏5‎‏ف‎‏2‏
| موضوع =قرآن - تجويد - راهنمای آموزشي


==معرفى كتاب==
| ناشر =دار العقيدة


| مکان نشر =مصر - قاهره
| سال نشر =مجلد1: 2004م , 1425ق,


'''العميد في علم التجويد''' نوشته شيخ محمودعلى بسّة، استاد بخش قرائات دانشكدۀ زبان عربى دانشگاه الأزهر است. كه به زبان عربى نگاشته شده است.نويسنده در اين كتاب به يكى از علوم مرتبط
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10527AUTOMATIONCODE
با قرآن كريم؛يعنى علم التجويد مى‌پردازد.
| چاپ =
| شابک =
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10527
| کتابخوان همراه نور =10527
| کد پدیدآور =01929
| پس از =
| پیش از =
}}


تعريف علم تجويد، موضوع، واضع و فائده آن، اهميت تلقى و فراگيرى قرآن و طريقۀ اداء و احكام آن از حافظان قرآن، مراتب قرائت، حكم استعاذه، تعريف نون ساكنه و تنوين و فرق بين اين دو و نيز احكام و اقسام هريك، اظهار حلقى، ادغام، اقلاب،إخفاء حقيقى، مخارج حروف(تعريف مخرج، راه شناخت مخرج حرف، اختلاف علماء در عدد مخارج حروف)، صفات حروف و اختلاف علماء در شمارۀ صفات، مد و قصر، تفخيم و ترقيق، وقف و ابتداء از جمله موضوعاتى است كه در اين كتاب بدانها پرداخته شده است.
'''فتح المجيد شرح كتاب العميد في علم التجويد'''، شرح عربی [[قمحاوي، محمد صادق|محمد صادق قمحاوی]]، بر کتاب «[[العميد في علم التجويد]]» تألیف شیخ [[بسه، محمود علي|محمود علی بسّه]] است.  


در خاتمه كتاب هم نويسنده به بيان برخى از امور كه انجام آنها در قرائت حرام است نظير تغنّى به قرآن و غيره پرداخته و حالات سلف صالح را به هنگام ختم قرآن كريم يادآور شده است.
==ساختار==
کتاب، مشتمل بر گفتاری از محقق کتاب، مقدمه مؤلف، 27 درس و یک خاتمه می‌باشد. در انتهای هر درس که به‌حسب موضوع آن، مختصر یا طولانی است، سؤالات و تمارینی قرار داده شده تا اینکه دانشجو به دنبال مطالعه درس به آنها پاسخ دهد و فهم درس تثبیت شود.  


==ساختار كتاب==
==گزارش محتوا==
توجه به مباحث کاربردی و آموزش علم تجوید بدون مد نظر قرار دادن مباحث تحلیلی به جهت استفاده بهتر نوآموزان و فراگیران باعث شده است تا بسیاری از کتاب‌های آموزشی، مباحث تحلیلی را کنار گذارند یا از آوردن مباحث تحلیلی غیر ضروری در امر یادگیری خودداری کرده و در صورت نیاز از تحلیل و استدلال استفاده نمایند.


«العميد في علم التجويد»، نوشته شیخ محمود علی بسّه، استاد بخش قرائات دانشکده زبان عربی دانشگاه الازهر از کتب توصیفی نیمه استدلالی در زمینه تجوید است. این کتاب توسط محمدصادق قمحاوی از علمای الازهر شرح، تعلیق، ضبط و تحقیق شده است و در سال 1425ق، با عنوان «فتح المجيد شرح كتاب العميد في علم التجويد» منتشر شده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/67431/137 ر.ک: رضایی اصفهانی، محمدعلی؛ امینی تهرانی، محمد، ص138-137]</ref>‎.


كتاب مشتمل بر گفتارى از محقق كتاب، مقدمه مؤلف و 27 درس، بخش تمرينات عمومى و نيز يك خاتمه مى‌باشد:
قمحاوی در مقدمه‌ای مختصر در ابتدای اثر، برخی از جملات کتاب را نیازمند توضیح و تنظیم دانسته، ولذا اقدام به تعلیق و تحقیق کتاب کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/3 ر.ک: کلمه محقق، ص3]</ref>‎.


الدرس الاول: في المقدمات العامة لعلم للتجويد.
مؤلف در مقدمه کتاب، علم تجوید را از افضل علومی دانسته که بدون واسطه به قرآن کریم تعلق دارد. سپس خود را از طفولیت علاقه‌مند به علم تجوید و مشتاق آشنایی با قواعد آن دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/4 ر.ک: مقدمه مؤلف، ص4]</ref>‎. پس از آن از اشتیاقش به تدریس علم تجوید سخن گفته است؛ البته بر طبق اطلاعاتی که خود در رابطه با این علم دارد، نه کتبی که در دست دانشجویان است که به اعتقاد وی اولاً به‌جهت اختصار، فایده مورد انتظار را برای دانشجویانی که تنها یک سال علم تجوید را مورد مطالعه قرار داده‌اند، ندارد؛ ثانیاً از جهت دشواری آن و مشتمل بودن بر برخی تعبیرات پیچیده با فهم آنها سازگار نیست و ثالثاً برخی از این آثار حاوی برخی مثال‎ها برای برخی قواعد است که در قرآن وجود ندارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/5 ر.ک: همان، ص5]</ref>‎. به همین جهت برخی از دانشجویان از نویسنده درخواست می‌کنند که کتابی در علم تجوید بنویسد که با وجود سهولت و نظم آثار گذشته‌اش مشتمل بر توضیحات و تفصیلات باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/6 ر.ک: همان، ص6]</ref>‎.  


الدرس الثاني: في المقدمات‌الخاصة بعلم التجويد.
درس اول با مقدمات عمومی علم تجوید در شش عنوان است. تجوید در لغت به معنای تحسین و در اصطلاح علمی است که در آن کلمات قرآنی از حیث اعطای حق و مستحق حروف مورد بحث قرار می‌گیرد. حق حرف همان مخرج و صفاتی از حرف است که از آن جدا نشده و لازمه آن حرف باشد؛ همچون صفات و ویژگی‌هایی که هریک از حروف به‌تنهایی و بدون ترکیب در کلمه پیدا می‌کنند؛ مانند: جهر و همس، صفیر و... مستحق حرف، به صفاتی گفته می‌شود که گاه حرف به آن متصف می‌شود و گاهی نمی‌شود؛ یعنی از پیوستن حرف در ترکیب با حروف و یا حرکات دیگر به دست می‌آید؛ مثل: تفخیم و ترقیق راء<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/7 ر.ک: متن کتاب، ص7]</ref>‎.  


الدرس الثالث: في تعريف النون الساكنة و التنوين و الفرق بينهما و احكامهما و اقسامهما.
نویسنده در ادامه، واضع علم تجوید را از لحاظ عملی نبی اکرم(ص) و از لحاظ وضع قواعد، خلیل بن احمد فراهیدی و دیگر قراء و لغویون دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/7 ر.ک: همان]</ref>‎. فایده این علم نیز حفظ لسان از لحن در قرآن است؛ لحن به معنای تمایل از درست به خطا و اشتباه در ادای حرکات، حروف و احکام‎ تجوید‎ و قرائتی قرآن، خواه معنا را عوض کند‎ یا‎ نه‎ و نیز در مواضع وقف و وصل و ابتدا و تنغیم‎ (لحن‎ بیان) است. لحن بر دو نوع است: لحن جلی و خفی<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/7 ر.ک: همان، ص8-7]؛ [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/66862/130 بستانی، قاسم، ص130]</ref>‎.  


الدرس الرابع: في الاظهار الحلقي.
اینکه تجوید چه حکمی دارد، آخرین مبحث درس اول را تشکیل داده است. نویسنده عمل به تجوید به هنگام حفظ یا قرائت قرآن کریم را واجب عینی دانسته است. اما معتقد است که حکم تعلیم آن نسبت به عموم مسلمانان واجب کفایی و نسبت به رجال دینی از علما و قراء واجب عینی است؛ لذا تارک تجوید از این گروه گناهکار و مورد عقاب الهی است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/8 ر.ک: متن کتاب، ص8]</ref>‎.  


الدرس الخامس: في الادغام بقسميه و الإظهار المطلق.
در درس دوم کتاب مقدمات اختصاصی علم تجوید ذکر شده که هفت مورد است. اهمیت تلقی قرآن از حافظین قرآن، مراتب قرائت (اعم از تحقیق، ترتیل، تدویر و...) و حکم استعاذه از جمله این موارد است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/10 ر.ک: همان، ص11-10]</ref>‎.  


الدرس السادس: في الإقلاب.
در دیگر دروس کتاب موضوعات مختلفی چون نون ساکنه و تنوین، اظهار، ادغام، اخفا، وقف و ابتدا و... مطرح شده و با معرفی همزه وصل و قطع به پایان آمده است.  


الدرس السابع: في الاخفاء الحقيقى.
در خاتمه کتاب نیز برخی احکام قرائت قرآن از دیدگاه نویسنده ذکر شده است؛ به‌عنوان نمونه عدم اعتنا به تجوید حروف یا عدم فحص و بررسی در وقف و ابتدا از جمله محرمات در قرائت دانسته شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6589/1/192 ر.ک: همان، ص192]</ref>‎.


الدرس الثامن: في الكلام على حرف الغنة المشدّدة و على الغنة بصفة عامة.
==وضعیت کتاب==
فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است. پاورقی‌های کتاب به قلم محقق کتاب است.
==پانویس ==
<references />
==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
#[[:noormags:1136723|رضایی اصفهانی، محمدعلی؛ امینی تهرانی، محمد، «گونه‌شناسی منابع علوم و فنون قرائات در حوزه دانش تجوید»، دوفصل‌نامه علمی - ترویجی مطالعات قرائت قرآن، شماره 6، بهار و تابستان 1395، ص‎121 تا 146]].
#[[:noormags:1131911|بستانی، قاسم، «لحن (خطا) در قرائت قرآن و گونه‌شناسی علل و اسباب آن»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهش‌های قرآنی، تابستان 1394، شماره 75، صفحه 128 تا 159]].  


الدرس التاسع: في الميم الساكنة.
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


الدرس العاشر: في لام التعريف.
[[تيسير علم التجويد للمبتدئين]]


الدرس الحادى عشر: في لام الفعل و الاسم و الحرف و الأمر.
[[مجموعه مهمی في التجويد و القراءات و الرسم و عد الآي]]


الدرس الثاني عشر: في مخارج الحروف.
[[التجديد في الإتقان و التجويد]]


الدرس الثالث عشر: في صفات الحروف.
[[كيف تقرأ القرآن الكريم]]


الدرس الرابع عشر: في بقية صفات الحروف.
[[أبحاث في علم التجويد]]


الدرس الخامس عشر: في المثلين و المتقاربين و...
[[چگونه قرآن بخوانیم]]


الدرس السادس عشر: في المد و القصر.
[[حلية القرآن: قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم (سطح 2)]]


الدرس السابع عشر: فيما يخالف الحرز من الاحكام من قصر المنفصل من طريق المصباح و روضة ابن المعدل.
[[إذهاب الحزن و شفاء الصدر السقيم في تعليم النبي صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم أصحابه رضي‌الله‌عنهم فضائل و آداب و أحكام تلاوة و تجويد القرآن]]


الدرس الثامن عشر: في المدالعارض للسكون و اقسامه و احكامه...
[[آموزش قرائت قرآن (2): تجويد قرآن کريم]]


الدرس التاسع عشر: في المد البدل و المد اللازم.
[[العميد في علم التجويد]]
 
الدرس العشرون: في التفخيم و الترقيق.
 
الدرس الحادى و العشرون: في اقسام الراء...
 
الدرس الثاني و العشرون: في استعمال الحروف و...
 
الدرس الثالث و العشرون: في الوقف و الابتداء
 
الدرس الرابع و العشرون: في اثبات حروف المد و حذفها...
 
الدرس الخامس و العشرون: في بيان المقطوع و الموصول.
 
الدرس السادس و العشرون: في بيان هاء التأنيث...
 
الدرس السابع و العشرون: في همزتى الوصل و القطع.
 
در پايان هريك از اين دروس تمريناتى مرتبطبا همان درس، جهت خودآزمايى آمده است. در بخش«تمرينات عامه»هم تمريناتى مرتبط با كل دروس ارائه شده ارائه گرديده است.فهرست مطالب كتاب نيز در انتهاى كتاب درج شده است.
 
==نسخه‌شناسى==
 
 
نويسندۀ كتاب آقاى شيخ محمود على بسّة، استاد بخش قرائات دانشكدۀ زبان عربى دانشگاه الأزهر مى‌باشد و آقاى محمد الصادق القمحاوى از علماى الأزهر به شرح، تعليق،ضبط و تحقيق اين كتاب پرداخته است.
 
اين كتاب در قطع وزيرى با جلد شوميز در 199 صفحه براى بار نخست در سال 1425 ه‍-2004‌م از سوى انتشارات «دار العقيدة» قاهره به چاپ رسيده است.
 
 
== پیوندها ==
[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/6589 مطالعه کتاب فتح المجید شرح کتاب العمید فی علم التجوید در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]