مقدمة في النحو: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'دائرة المعارف' به 'دائرةالمعارف') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''مقدمة | '''مقدمة في النحو'''، تألیف [[احمر بصری، خلف بن حیان|خلف بن حیان احمر]] (متوفی 180ق)، لغت‌شناس و راوی معروف ایرانی‌تبار<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج22، ص529</ref>، کتابی کمیاب در عصر خود<ref>ر.ک: محمد الطاهر ابن عاشور، ص576</ref> و از جمله اولین متون منثور نحوی بشمار می‌آید. این اثر با مقدمه و تحقیق [[تنوخی، عزالدین بن امین|عزالدین تنوخی]] منتشر شده است. | ||
این کتاب تنها اثری است که از [[احمر بصری، خلف بن حیان|خلف احمر]] به دست ما رسیده | این کتاب تنها اثری است که از [[احمر بصری، خلف بن حیان|خلف احمر]] به دست ما رسیده است<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ص532</ref>؛ البته او آثاری دیگر چون دیوان شعر و کتاب جيال العرب نیز داشته که چه‌بسا در گنجینه‌های کتابخانه‌ها مدفون هستند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص28</ref>. | ||
نویسنده، مفصل‌نویسی نحویون و غفلت آنها نسبت به مختصرنویسی و نیاز مبتدیان را سبب نگارش این مقدمه دانسته است. به نظر می‌رسد تعریض او در این کلامش به [[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|الكتاب]] [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] بوده است<ref>ر.ک: محمد الطاهر ابن عاشور، ص583</ref>. | |||
تراجم‌نویسانی چون [[ابن انباری، عبدالرحمن بن محمد|ابوالبرکات انباری]] و [[ابن ندیم]] و [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|یاقوت]] که شرح حال [[احمر بصری، خلف بن حیان|خلف احمر]] را نوشته‌اند، از این مقدمه نام نبرده‌اند. شاید به جهت کمی رواج آن، به آن دست نیافته‌اند؛ یا اینکه در آموزش با وجود آثار دیگری چون مقدمه مبرد، عوامل جرجانی و [[انموذج]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]، مدرس‌ها از آن بی‌نیاز بوده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص577</ref>. | |||
==پانویس == | علاوه بر [[احمر بصری، خلف بن حیان|خلف احمر]]، شخصیت دیگری نیز با لقب احمر و نام علی بن مبارک در آن روزگار می‌زیسته که از شاگردان کسایی و از هواداران مکتب کوفه بوده است و گاه منابع کهن میان آن دو خلط کرده‌اند و ابوطیب لغوی در «مراتب النحويين» به این موضوع اشاره دارد. [[تنوخی، عزالدین بن امین|عزالدین تنوخی]] نیز در مقدمه کتاب نمونه‌هایی از این خلط را از جمله در شرح ابن هشام بر الفیه ابن مالک ارائه کرده است<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ص532؛ مقدمه محقق، ص12</ref>. | ||
==پانویس== | |||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه محقق. | # مقدمه محقق. | ||
#[[:noormags:447529|محمد الطاهر ابن عاشور؛ «نظرة | # [[:noormags:447529|محمد الطاهر ابن عاشور؛ «نظرة في الكتاب المعنون بعنوان مقدمة في النحو: المنسوب إلی الإمام خلف الأحمر»، المجمع اللغة العربية بدمشق، المجلد الثامن و الثلاثون، 13 جمادی الأولی 1383، الجزء 4، ص576 تا 590]]. | ||
#فاتحی‌نژاد، | #فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1394. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۷: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:مقالات مهر 01 موسوی]] | [[رده:مقالات مهر 01 موسوی]] | ||
[[رده:مقالات | [[رده:مقالات بازبینی شده اسفند 01]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 دی 1401]] | [[رده:مقالات بازبینی شده2 دی 1401]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۸
| مقدمة في النحو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | احمر بصری، خلف بن حیان (نويسنده) تنوخی، عزالدین بن امین (محقق) |
| سال نشر | 1381ق - 1961م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مقدمة في النحو، تألیف خلف بن حیان احمر (متوفی 180ق)، لغت‌شناس و راوی معروف ایرانی‌تبار[۱]، کتابی کمیاب در عصر خود[۲] و از جمله اولین متون منثور نحوی بشمار می‌آید. این اثر با مقدمه و تحقیق عزالدین تنوخی منتشر شده است.
این کتاب تنها اثری است که از خلف احمر به دست ما رسیده است[۳]؛ البته او آثاری دیگر چون دیوان شعر و کتاب جيال العرب نیز داشته که چه‌بسا در گنجینه‌های کتابخانه‌ها مدفون هستند[۴].
نویسنده، مفصل‌نویسی نحویون و غفلت آنها نسبت به مختصرنویسی و نیاز مبتدیان را سبب نگارش این مقدمه دانسته است. به نظر می‌رسد تعریض او در این کلامش به الكتاب سیبویه بوده است[۵].
تراجم‌نویسانی چون ابوالبرکات انباری و ابن ندیم و یاقوت که شرح حال خلف احمر را نوشته‌اند، از این مقدمه نام نبرده‌اند. شاید به جهت کمی رواج آن، به آن دست نیافته‌اند؛ یا اینکه در آموزش با وجود آثار دیگری چون مقدمه مبرد، عوامل جرجانی و انموذج زمخشری، مدرس‌ها از آن بی‌نیاز بوده‌اند[۶].
علاوه بر خلف احمر، شخصیت دیگری نیز با لقب احمر و نام علی بن مبارک در آن روزگار می‌زیسته که از شاگردان کسایی و از هواداران مکتب کوفه بوده است و گاه منابع کهن میان آن دو خلط کرده‌اند و ابوطیب لغوی در «مراتب النحويين» به این موضوع اشاره دارد. عزالدین تنوخی نیز در مقدمه کتاب نمونه‌هایی از این خلط را از جمله در شرح ابن هشام بر الفیه ابن مالک ارائه کرده است[۷].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق.
- محمد الطاهر ابن عاشور؛ «نظرة في الكتاب المعنون بعنوان مقدمة في النحو: المنسوب إلی الإمام خلف الأحمر»، المجمع اللغة العربية بدمشق، المجلد الثامن و الثلاثون، 13 جمادی الأولی 1383، الجزء 4، ص576 تا 590.
- فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1394.