استثناگرایی اسلامی: چگونه منازعه بر سر اسلام در حال شکل‌دهی دوباره جهان است: تفاوت میان نسخه‌ها

شادی حمید نویسنده‌ی معاصر مسلمان، مدیر «مرکز خاورمیانه» در دانشگاه استنفورد و عضو پروژه‌ی «روابط آمریکا با جهان اسلام» در مؤسسه‌ی بروکینگز است. وی کتاب‌ها و مقالات متعددی پیرامون تاریخ فکری و سیاسی خاورمیانه و جهان عرب و نیز جنبش‌های اسلامی به رشته‌ی تحریر درآورده است. موضوع محوری که نویسنده در این کتاب به آن پرداخته است، حول پاسخ به این سؤال مهم است که چرا رابطه‌ی اسلام با سیاست در مقایسه با ادیان دیگر متمایز است و چگونه این موضوع در ایجاد شرایط موجود خاورمیانه تأثیرگذار است. نویسنده در اثر حاضر، کار خود را با مقایسه‌ی مبانی کلامی مسیحیت و اسلام آغاز می‌کند و در نهایت به این نتیجه می‌رسد که با عنایت به استثناگرایی اسلامی بعید است که الگوی نهضت اصلاح دینی و سکولاریزاسیون که درغرب تجربه شد و بر اساس آن دین کم کم به عرصه‌ی خصوصی رانده شد، در خاورمیانه قابل اجرا باشد. او استدلال می‌کند که فرایند اصلاح طلبی دینی منجر به شکل گیری تعریفی جدید از اسلام شد که میان متفکران و عالمان دینی مسیحیت این نوع تعریف از دین هیچگاه وجود نداشته است. اسلام در خاورمیانه به الهیات سیاسی تبدیل شد و با ایدئولوژی آمیخته گردید. در حالی که مسیحیت ایدئولوژی‌های سکولاریستی را در تقابل و در برابر خود یافت، اسلام منابع کلامی کافی جهت مقاومت ایدئولوژیک در برابر هژمونی (تسلط) و استعمار غربی را برای اطلاح طلبان مسلمان فراهم کرد؛ از منظر نویسنده دقیقا به همین دلیل می‌توان ادعا کرد که اسلام دینی استثنایی است. از دیدگاه شادی حمید، جنبش اصلاح طلبی دینی مظاهر متنوعی در تاریخ اسلام داشته است. او البته میان جنبش‌های اصلاح طلب مدرن با حرکت های اجتهادی سنتی تمایز قایل می‌شود و روی این ادعا تأکید می‌کند که جنبش‌های اصلاح طلب مدرن، سیاسی و عقیدتی هستند در حالی که حرکت های اجتهادی سنتی بر شریعت اسلامی تمرکز دارند. نویسنده در اثر خود برای برجسته کردن تمایزات کلیدی و شباهت های جنبش‌های اصلاح طلب اسلامی به مطالعه‌ی موردی حزب النهضة تونس، اخوان المسلمین مصر، حزب عدالت و توسعه‌ی ترکیه و گروه داعش در طول قرون 20 و 21 میلادی می‌پردازد. به طورکلی نگارنده در کتاب خود به دنبال فهم و تشریح این موضوع است که اسلام در زمینه‌ی ارتباط با سیاست یک استثناء است و در مقایسه با سایر ادیان، از جمله مسیحیت، منابع غنی تری را برای افرادی که درگیر سیاست و حوزه‌ی عمومی هستند در اختیار می‌گذارد.<ref> [https://historylib.com/books/2608 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>