المنتقی في أخبار أم‌القری

المنتقی في أخبار أم القری
پدیدآوران	فاکهی، محمد بن اسحاق (نويسنده) فاسی، محمد بن احمد (نويسنده) ابن ظهیره، محمد بن محمد ( نويسنده)
عنوان‌های دیگر	تاریخ مکة. برگزیده ** من‌ شفا‌ الغرام‌ بأخبا‌ر البلد الحرام. برگزیده ** و من‌ کتا‌ب‌ الجا‌مع‌ اللطیف‌ في فضا‌یل‌ مکة‌ و بنا‌ء البیت‌ الشریف‌. برگزیده ** و هي منتخبات من تاریخ مکة للإمام أبي‌ عبد الله‌ محمد بن‌ إسحا‌ق‌ الفا‌کهي و من‌ شفا‌ الغرام‌ بأخب
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	13سده
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المنتقی في أخبار أم‌القری، تألیف محمد بن اسحاق فاکهی (متوفی بین سال‌های 272-279ق)، از جمله آثاری است که به تاریخ مکه مکرمه پرداخته است. در این کتاب، بخشی از دو کتاب شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام محمد بن احمد فاسی (متوفی بین سال‌های 272-279ق) و الجامع اللطيف في فضل مكة و أهلها و بناء البيت الشريف محمد بن امین بن ظهیره (متوفی 960ق) نیز ارائه شده است.

این کتاب فاسی برخلاف اثر دیگرش أخبار مكه في قديم الدهر و حديثه که بسیار مفصل است، رساله‌ای پنجاه صفحه‌ای است. فاکهی اخبارش را با ذکر راه‌های مکه و شوارعی که مسافران از طریق آن به مکه داخل می‌شدند، آغاز کرده است: «و برای ورود و خروج به مکه چهار مدخل وجود داشته است؛ بزرگ‌ترین راه، یعنی «معلاء»، برای اهل عراق بوده است. دیگری راه مسفله برای اهل یمن و... پس از آن از سعی مردم در زمان جاهلیت بین صفا و مروه سخن رفته است. نقل شده که مسلمانان طواف بین صفا و مروه را از کارهای اعراب جاهلی می‌دانستند، تا اینکه آیه نازل شد که سعی بین صفا و مروه از شعائر الهی است‏.

ایجاد مناره‌هایی بر کوه‌های مشرف بر مکه برای اذان گفتن و بیدار کردن مردم در زمان هارون‏؛ وجود 16 گرمابه در مکه در سال 201ق‏ و ذکر حاکمانی که از قریش بر مکه حکومت کردند،‏ از جمله اخبار ام‌القری است که نویسنده ذکر کرده است. گزارش‌های فاکهی تا سال 726ق، ادامه یافته است‏.

کتاب دوم «شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام» فاسی است که از صفحه 57 آغاز شده است. این کتاب در چهل باب تألیف شده که گزیده‌ای از آن در کتاب حاضر آمده است. عبارت «من الباب...» حکایت از گزیده باب دارد. علاوه اینکه به‌عنوان مثال پس از ذکر گزیده‌ای از باب ششم، از باب بیست‌ودوم سخن رفته است‏.

کتاب «الجامع اللطيف في فضل مكة و أهلها و بناء البيت الشريف» که از صفحه 328 آغاز شده، مشتمل بر مقدمه، ده باب و خاتمه است. باب اول به ایجاد کعبه و بیان فضیلت آن و آیات و روایات درباره آن و سبب نام‌گذاری‌اش به کعبه اختصاص دارد. آخرین باب آن نیز به تعداد حاکمان مکه از عهد نبی(ص) تا زمان نویسنده سخن گفته است‏.

اگرچه در انتهای اثر، فهارس فنی اسامی رجال و نساء و اماکن ذکر شده، اما کتاب فاقد مقدمه و تحقیق و پانوشت است.

منابع مقاله

متن کتاب.