رسالة في أن القرآن غير مخلوق

رسالة في أن القرآن غير مخلوق
پدیدآوران	حربی‌، ابراهیم‌ بن‌ اسحا‌ق‌ (نويسنده) شبل، علی عبدالعزیز (مقدمه نويس)
عنوان‌های دیگر	رسالة إمام أهل السنة و الجماعة أحمد بن حنبل إلی الخلیفة المتوکل في مسألة القرآن
ناشر	دار العاصمة
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1416ق - 1995م
چاپ	1
شابک	‎9960-749-51-7
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ح4ر5 89/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رسالة في أن القرآن غير مخلوق، از آثار حافظ و محدث حنبلی خراسانی بغدادی قرن سوم هجری قمری، ابواسحاق ابراهیم بن اسحاق حربی (198-285ق)، اثری روایی است که مسئله اعتقادی، کلامی و جنجالی «خلق قرآن» را توضیح می‌دهد و مخلوق شمردن قرآن را بدعت می‌داند. در پایان کتاب، نامه محدث نامدار و پیشوای حنبلیان قرن سوم هجری قمری، ابوعبدالله احمد بن محمد بن حنبل بن هلال شیبانى مروزى، مشهور به احمد بن حنبل (164-241ق)، به خلیفه عباسی، متوکّل، ضمیمه شده است. پژوهشگر معاصر، علی بن عبدالعزیز بن علی شبل، این کتاب را تصحیح کرده و برای آن مقدمه نوشته و تعلیقاتی بر آن افزوده است.

هدف و روش

• ابواسحاق حربی بدون هیچ مقدمه‌ای وارد اصل مطلب شده و به نقل روایات پرداخته است.
• علی بن عبدالعزیز بن علی شبل با آوردن مقدمه‌ای برگرفته از مقدمه لالکایی بر کتابش، شرح أصول اعتقاد أهل السنة و الجماعة، تأکید کرده است که این اثر و نامه ضمیمه، هر دو بیانگر این موضوع است که اعتقاد به مخلوق بودن قرآن، بدعت است و انکار کلام خدای متعال.

ساختار و محتوا

ابواسحاق حربی در «رسالة في أن القرآن غير مخلوق»، تعداد 11 روایت را با سند نقل کرده است. احمد بن حنبل نیز همین موضوع را در نامه به متوکّل عباسی، با ذکر احادیث مسند و مقداری توضیح عرضه کرده است.

نمونه مباحث

• نقل شده است: ابراهیم حربی که در ماه رمضان نماز جماعت را اقامه می‌کرد، گفت: من در نزد احمد بن حنبل نشسته بودم که مردی آمد و گفت: ای اباعبدالله! جمعی از مردم می‌گویند: ما که قرآن می‌خوانیم و تلفظ می‌کنیم، الفاظمان مخلوق است. احمد بن حنبل گفت: رویکرد بنده به‌سوی خدای متعال به‌وسیله قرآن، 5 گونه است و همه آن، غیر مخلوق است: حفظ با قلب، تلاوت با زبان، شنیدن با گوش، دیدن با چشم و نوشتن با دست. پس قلب، مخلوق است، ولی حفظ‌‌شده، مخلوق نیست. تلاوت، مخلوق است، ولی تلاوت‌شده، مخلوق نیست. دیده، مخلوق است، ولی دیده‌شده، مخلوق نیست و....
• حسن بصری می‌گوید: بدترین دردی که به قلب وارد می‌شود و با آن مخلوط می‌گردد، هوا و هوس است. گفت: و از بسیاری از گذشتگان و سلف ما، نقل شده است که آنان می‌گفتند: قرآن، کلام خدا است و مخلوق نیست و این سخن همان است که من به آن عقیده دارم و من صاحب کلامی نیستم و هیچ سخنی در این باب نگویم، جز آنکه از کتاب خدای متعال و حدیث پیامبر(ص) و اصحاب و تابعین باشد، ولیکن سخن گفتن از غیر این موارد، پسندیده نیست.
• از جبیر بن نفیر نقل شده است که پیامبر(ص) گفت: شما به‌سوی خدا با چیزی بهتر از چیزی که از او برآمده است، یعنی قرآن، بازنخواهید گشت و از ابوامامه نقل شده است که پیامبر(ص) گفت: بندگان به خدای متعال نزدیک نشوند با چیزی مثل چیزی که از او برآمده است، یعنی قرآن.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.