تهانیسری، احمد

تهانیسری، احمد
نام کامل	احمد بن محمد تهانیسری
نسب	تهانیسری
نام پدر	محمد
محل تولد	تهانیسر، هند
محل زندگی	تهانیسر، کالپی
رحلت	820ق
مدفن	کالپی
دین	اسلام
مذهب	صوفی چشتی
اطلاعات علمی
اساتید	قاضی عبدالمقتدر بن رکن¬الدین شریحی، نصیرالدین محمود اودهی چراغ دهلی
معاصرین	مولانا خواجگی
برخی آثار	قصیده دالیه

تَهانیسَری، احمد بن محمد(د 820 ق/1417م)، از صوفیان برجستۀ طریقۀ چشتیه، و عالم و شاعر سدۀ 9ق/15م در هند.

زندگینامه

احمد در تهانیسر ــ منطقه‌ای در شمال هند ــ به دنیا آمد و در همان‌جا پرورش یافت.

تحصیلات

وی از قاضی عبدالمقتدر بن رکن‌الدین شریحی علوم ظاهری را فرا گرفت و در فقه، اصول و عربی بسیار متبحر گشت.

تصوف

در سلوک عرفانی و باطنی در زمرۀ شاگردان و مریدان شیخ نصیرالدین محمود اودهی چراغ دهلی(د 757ق/1356م) ــ جانشین شیخ نظام‌الدین اولیـا ــ درآمد و سرانجام، یکی از خلفای او شد.

حمله تیمور

در پی حملۀ تیمور به هند و گریز بسیاری از علما از آن شهر، مولانا خواجگی، از ممتازترین خلفای شیخ نصیرالدین و دوست نزدیک احمد ــ که با او الفتی داشت ــ از او خواست که همراه با وی دهلی را ترک گوید؛ اما شیخ احمد پیشنهاد او را نپذیرفت و در همان‌جا ماند. درنتیجه، پس از اشغال دهلی توسط تیمور، احمد و خانواده‌اش به اسارت سپاه او درآمدند، اما پس از فرو نشستن فتنه، با آگاهی تیمور از مراتب علم و فضلِ شیخ احمد، وی آزادی خود را بازیافت و تیمور او را تکریم نمود و برای حضور در دربار برگزید. ماجرای مباحثۀ وی با شیخ‌الاسلام دربار که از اخلاف برهان‌الدین مرغینانی، صاحب هدایه بود، در اکثر منابع آمده است.

پس از بازگشت تیمور از هندوستان و درنتیجۀ صدماتی که حملۀ او به دهلی وارد کرده بود، شیخ احمد در 801 ق آنجا را ترک گفت و همراه خانواده‌اش به کالپی ــ که دوست نزدیکش مولانا خواجگی نیز در آنجا سکنا داشت ــ مهاجرت کرد و تا پایان عمر در همان‌جا به تدریس و تعلیم و عبادت پرداخت.

وفات

وی در کالپی درگذشت و در قلعۀ آنجا به خاک سپرده شد.

آثار

با آنکه در اکثر منابع، احمد تهانیسری به عنوان شاعری چیره‌دست ستوده شده است، اما از او تنها قصیدۀ دالیه‌ای در مدح رسول خدا(ص) به جای مانده که گزیده‌ای از آن در سبحهالمرجان آزاد بلگرامی، اخبارالاخیار عبدالحق و نزههالخواطر عبدالحی آمده است

منابع مقاله

امینی، محدثه، دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، سال چاپ 1378