دیوان صباحی بیدگلی

دیوان صباحی بیدگلی
پدیدآوران	ص‍ب‍اح‍ی‌ ب‍ی‍دگ‍ل‍ی‌، س‍ل‍ی‍م‍ان‌ (نويسنده) کرمی، احمد (مصحح)
سال نشر	1365ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 13ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR۷۱۶۲/د۹
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان صباحی بیدگلی، مجموعه اشعار سلیمان صباحی بیدگُلی کاشانی متخلص به صباحی (متوفی 1213ق) است که به کوشش احمد کرمی، منتشر شده است.

صباحی بیدگلی از پیش‌آهنگان سبک دوره بازگشت ادبی است. او در سرودن انواع شعر طبع آزمایی کرده است و در غزلیات خود، سخن سعدی و حافظ و در قصیده‌، کار قصیده‌سرایان بزرگ قرن پنجم و ششم سرمشق اوست. او توانسته است با به کارگیری انواع آرایه‌ها و فنون و شگردهای ادبی و هنری، سخن خود را زیباتر سازد.

در اشعار او، در میان آرایه‌های بیانی‌، انواع تشبیه بارزتر و چشمگیرتر است و در بدیع لفظی‌، انواع جناس و در بدیع معنوی، انواع تلمیحات بیشترین کاربرد را دارد. ترکیبات زیبا در کنار اشعار نو و زیبا از دیگر ویژگی‌های ممتاز اوست. همچنین به‌نظر می‌رسد که آرایه‌های به‌کارگرفته شده، همان آرایه‌های متداول و شناخته شده سبک خراسانی و حتی پارهای از آرایه‌های سبک عراقی و هندی است‌ که به برخی از آنها، اشاره می‌شود:

• تشبیه: یکی از انواع صنایع ادبی که در دیوان صباحی به چشم می‌خورد‌، آرایه بیان است‌. در این صنعت، تشبیه چشمگیرترین آرایه یا شگرد هنری را به خود اختصاص داده است. بیشتر تشبیهاتی که او به‌کار گرفته، محسوس به محسوس و گاه محسوس به معقول است، که اغلب کلیشه‌ای است و می‌توان گفت تشبیهات از نوع تشبیه قریب و زاویه تشبیه تنگ است و وجه شبه آن خیلی زود دریافت می‌شود. برای نمونه، وقتی صباحی می خواهد از عدالت ممدوح خویش سخن به میان آورد، جهان را به بقعه‌ای و سرزمینی تشبیه می‌کند که ممدوح، عدالت خویش را به پاسبانی و محافظت می‌گمارد:

گیتی چو بقعه‌ای و بر آن عدل او حصار

مردم چو گله‌ای و بر آن حفظ او شبان

• استعاره: استعارات مصرحه و مکنیه در شعر او چشمگیر است؛ برای نمونه، او سرو و ماه و... را استعاره از‌ معشوق زیبا و بالابلند قرار می‌دهد:

از دیده نهفته ماهم امشب

خون می چکد از نگاهم امشب

منابع مقاله

1. جوادی نوش آبادی، حمیدرضا؛ شجری، رضا، «جلوه‌های ادبی و هنری در شعر صباحی بیدگلی»، کاشان‌شناسی، بهار و تابستان 1392، شماره 10.