۱۴٬۴۹۱
ویرایش
ابن عامر یحصبی، عبدالله بن عامر بن یزید (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۸
، ۲ دسامبر ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی' به 'دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی' به 'دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی') |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
}} | }} | ||
'''ابن عامر، ابوعمران عبدالله عامر بن یزید | '''ابن عامر، ابوعمران عبدالله عامر بن یزید یَحصُبی''' (د 10 محرم 118ق/29 ژانویه 736م)، قاری شام و یكى از قاریان هفتگانه. | ||
درباره كنیه او اقوال دیگری نیز وجود دارد. | درباره كنیه او اقوال دیگری نیز وجود دارد. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
==آموختن قرائت== | ==آموختن قرائت== | ||
زمانى كه ابن عامر به آموختن قرائت آغاز كرد هنوز برخى از اصحاب پیامبر(ص) در شام در قید حیات بودند. در منابع از اینكه ابن عامر از برخى از آنان چون ابودرداء و واثله بن اسقع قرائت آموخته باشد، سخن به میان، ولى در مورد اینكه تا چه حد این گزارش‌ها صحیح باشد و در صورت صحت، ابن عامر تا چه حد از آنان بهره گرفته است، باید تأمل كرد. | زمانى كه ابن عامر به آموختن قرائت آغاز كرد هنوز برخى از اصحاب پیامبر(ص) در شام در قید حیات بودند. در منابع از اینكه ابن عامر از برخى از آنان چون [[ابودرداء]] و [[واثله بن اسقع]] قرائت آموخته باشد، سخن به میان، ولى در مورد اینكه تا چه حد این گزارش‌ها صحیح باشد و در صورت صحت، ابن عامر تا چه حد از آنان بهره گرفته است، باید تأمل كرد. | ||
آنچه در منابع مورد تكیه قرار گرفته، این است كه ابن عامر قرائت را از شخصى به نام | آنچه در منابع مورد تكیه قرار گرفته، این است كه ابن عامر قرائت را از شخصى به نام مغیرة بن ابى شهاب مخزومى و او از عثمان فراگرفته است، حتى در برخى روایات شامى از قرائت ابن عامر نزد خود عثمان نیز سخن گفته شده، ولى چندان مورد تأیید قرار نگرفته است. | ||
==سند قرائت ابن عامر== | ==سند قرائت ابن عامر== | ||
ریشه‌دار بودن گرایش به عثمان در شام در اثر سلطه امویان و وجهه عثمان به عنوان عاملى برای گردآوری مصحف را نمى‌توان با سند قرائت ابن عامر به عنوان قاری نمونه شام بى‌ارتباط تلقى كرد، چنانكه این سند مایه تفاخر شامیان بوده است. | ریشه‌دار بودن گرایش به عثمان در شام در اثر سلطه امویان و وجهه عثمان به عنوان عاملى برای گردآوری مصحف را نمى‌توان با سند قرائت ابن عامر به عنوان قاری نمونه شام بى‌ارتباط تلقى كرد، چنانكه این سند مایه تفاخر شامیان بوده است. | ||
شاید توجه به همین ارتباط موجب شده تا برخى چون محمد بن جریر طبری سند قرائت ابن عامر را مورد تردید قرار دهند. دور نیست كه این سند عالى از نظر شامیان، بیشتر یک سند نمادی باشد تا واقعى، به خصوص با عنایت به این نكته كه مغیره بن ابى شهاب جز به عنوان واسطه‌ای بین ابن عامر و عثمان شناخته نشده است. | شاید توجه به همین ارتباط موجب شده تا برخى چون [[طبری، محمد بن جریر بن یزید|محمد بن جریر طبری]] سند قرائت ابن عامر را مورد تردید قرار دهند. دور نیست كه این سند عالى از نظر شامیان، بیشتر یک سند نمادی باشد تا واقعى، به خصوص با عنایت به این نكته كه مغیره بن ابى شهاب جز به عنوان واسطه‌ای بین ابن عامر و عثمان شناخته نشده است. | ||
به هر حال این سند بدون شک در مقبولیت این قرائت نزد شامیان مؤثر افتاده و حتى برخى قرائت ابن عامر را قرائت عثمان قلمداد كرده‌اند. | به هر حال این سند بدون شک در مقبولیت این قرائت نزد شامیان مؤثر افتاده و حتى برخى قرائت ابن عامر را قرائت عثمان قلمداد كرده‌اند. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
آشنایى نزدیک ابن عامر با معاویه، بانى خلافت اموی در شام، موقع ابن عامر در قرائت آن دیار و حساس بودن نقش قاریان شام در جریان‌های سیاسى سده نخست هجری، همگى از عواملى بودند كه به اعتبار ابن عامر در صحنه اجتماعى نیز افزودند. | آشنایى نزدیک ابن عامر با معاویه، بانى خلافت اموی در شام، موقع ابن عامر در قرائت آن دیار و حساس بودن نقش قاریان شام در جریان‌های سیاسى سده نخست هجری، همگى از عواملى بودند كه به اعتبار ابن عامر در صحنه اجتماعى نیز افزودند. | ||
به گفته ابن عساكر وی پس از ابوادریس خولانى (د 60ق) به قضای شام منصوب شد. | به گفته [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساكر]] وی پس از ابوادریس خولانى (د 60ق) به قضای شام منصوب شد. | ||
با به خلافت رسیدن ولید بن عبدالملک و دستور او برای ساختن جامع اموی دمشق در 86ق ابن عامر به عنوان ناظر بر بنای مسجد تعیین و پس از پایان ساختمان عهده‌دار ریاست جامع اموی شد. | با به خلافت رسیدن ولید بن عبدالملک و دستور او برای ساختن جامع اموی دمشق در 86ق ابن عامر به عنوان ناظر بر بنای مسجد تعیین و پس از پایان ساختمان عهده‌دار ریاست جامع اموی شد. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
پس از 101ق نیز شاید به سبب كهن سالى وی یا جهات دیگر گزارشى از مناصب سیاسى - اجتماعى ابن عامر به دست نرسیده است. | پس از 101ق نیز شاید به سبب كهن سالى وی یا جهات دیگر گزارشى از مناصب سیاسى - اجتماعى ابن عامر به دست نرسیده است. | ||
== ابن عامر و مصحف شام= | ==ابن عامر و مصحف شام== | ||
اگرچه قرائت ابن عامر را تابع نقل سلف دانسته‌اند، ولى مطالعه بر روی موارد اختلاف ابن عامر با دیگر قاریان نشان مى‌دهد كه مصحف شام تأثیر عمیقى بر قرائت او داشته. باید گفت به همین جهت، نزدیكى مصحف شام به مصحف مدینه موجب شده تا قرائت ابن عامر تا حد زیادی به قرائت نافع مدنى نزدیک بوده و نام آن دو در بسیاری از موارد اختلاف در كنار هم قرار. | اگرچه قرائت ابن عامر را تابع نقل سلف دانسته‌اند، ولى مطالعه بر روی موارد اختلاف ابن عامر با دیگر قاریان نشان مى‌دهد كه مصحف شام تأثیر عمیقى بر قرائت او داشته. باید گفت به همین جهت، نزدیكى مصحف شام به مصحف مدینه موجب شده تا قرائت ابن عامر تا حد زیادی به قرائت نافع مدنى نزدیک بوده و نام آن دو در بسیاری از موارد اختلاف در كنار هم قرار. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
==شاگردان و راویان== | ==شاگردان و راویان== | ||
مهم‌ترین شاگرد ابن عامر كه عامل اصلى انتقال قرائت وی به آیندگان شد، یحیى بن حارث ذماری است. | مهم‌ترین شاگرد ابن عامر كه عامل اصلى انتقال قرائت وی به آیندگان شد، [[یحیى بن حارث ذماری]] است. | ||
دو راوی مشهور قرائت ابن عامر یعنى هشام بن عمار و ابن ذكوان هر دو قرائت ابن عامر را با یک واسطه از یحیى فراگرفته‌اند، | |||
دو راوی مشهور قرائت ابن عامر یعنى [[هشام بن عمار]] و [[ابن ذكوان]] هر دو قرائت ابن عامر را با یک واسطه از یحیى فراگرفته‌اند، | |||
البته قرائت ابن عامر به روایت دیگر راویان نیز تا اندازه‌ای رواج داشته است. | البته قرائت ابن عامر به روایت دیگر راویان نیز تا اندازه‌ای رواج داشته است. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۱۰: | ||
در سده‌های 3 و 4ق/9 و 10م قرائت ابن عامر به عنوان قرائتى معتبر در بغداد و دیگر نقاط شناخته شده بود. | در سده‌های 3 و 4ق/9 و 10م قرائت ابن عامر به عنوان قرائتى معتبر در بغداد و دیگر نقاط شناخته شده بود. | ||
ابوعبید قاسم بن | [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید قاسم بن سلام]]، [[احمد بن جبیر انطاكى]]، [[جهضمی، اسماعیل بن اسحاق|اسماعیل بن اسحاق مالكى]]، [[طبری، محمد بن جریر بن یزید|محمد بن جریر طبری]] و [[محمد بن احمد داجونى]] در آن زمان قرائت او را در كتب خود درج كرده و [[ابن مجاهد، احمد بن موسی|ابن مجاهد]] (د 324ق) در كتاب السبعه این قرائت را به عنوان یكى از قرائات هفتگانه تثبیت كرد. | ||
از نظر رواج، قرائت ابن عامر در نیمه اول سده 4ق/10م نه تنها در سراسر شام، بلكه در بلاد جزیره (شمال بین‌النهرین) قرائت غالب بود و اندكى نیز در مصر رواج داشت. در نیمه دوم همان سده این قرائت نفوذ گذشته را در شمال بین‌النهرین حفظ كرده بود، ولى در شام قرائت ابوعمرو بصری به رقابت با قرائت ابن عامر برخاسته و در سراسر شام غلبه یافته بود و قرائت ابن عامر تنها در دمشق به صورت غالب رواج داشت. | از نظر رواج، قرائت ابن عامر در نیمه اول سده 4ق/10م نه تنها در سراسر شام، بلكه در بلاد جزیره (شمال بین‌النهرین) قرائت غالب بود و اندكى نیز در مصر رواج داشت. در نیمه دوم همان سده این قرائت نفوذ گذشته را در شمال بین‌النهرین حفظ كرده بود، ولى در شام قرائت ابوعمرو بصری به رقابت با قرائت ابن عامر برخاسته و در سراسر شام غلبه یافته بود و قرائت ابن عامر تنها در دمشق به صورت غالب رواج داشت. | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۲: | ||
از دیگر مشایخ او در حدیث واثله بن اسقع، فضاله بن عبید و نعمان بن بشیر را مى‌توان نام برد. | از دیگر مشایخ او در حدیث واثله بن اسقع، فضاله بن عبید و نعمان بن بشیر را مى‌توان نام برد. | ||
از رجالیان احمد بن | از رجالیان [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]]، [[نسائی، احمد بن علی|نسائى]]، [[عجلی، احمد بن عبدالله|عجلى]] و [[ابن حبان، محمد بن حبان|ابن حبان]] او را ثقه دانسته‌اند. | ||
ابن عساكر فهرستى از راویان او در حدیث به دست داده است<ref>پاكتچى، احمد، ج4، ص177-175</ref>. | [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساكر]] فهرستى از راویان او در حدیث به دست داده است<ref>پاكتچى، احمد، ج4، ص177-175</ref>. | ||
==آثار ابن عامر در علوم وابسته به قرائت== | ==آثار ابن عامر در علوم وابسته به قرائت== | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۳۴: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
پاكتچى، احمد، | پاكتچى، احمد، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۴۱: | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 مهر 1402]] | ||
[[رده:فاقد کد پدیدآور]] | [[رده:فاقد کد پدیدآور]] | ||