الرسائل العشر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الرسائل العشر'''، نوشته جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بكر سیوطی شافعی (849-911ق) است. او در شش رساله، دیدگاه‌های عالمان اهل سنت را درباره ایمان پدر و مادر پیامبر(ص) بررسی و نقد کرده است. چهار رساله دیگر، درباره «رعایت‌ نکردن شأن پیامبر(ص)»، «اخبار مهدی موعود(عج)»، «زنده‌بودن پیامبر(ص) در قبر» و «گفتاری درباره ابوحنیفه» است.

سیوطی در رساله نخست، «المقامة السندسیة فی النسبة المصطفویة» پژوهشی در اعتقاد و ایمان پدر و مادر پیامبر(ص) انجام داده است. او روایت‌هایی را در پاکی مولد و اعتقاد به وحدانیت آن دو گواه می‌آورد و آن‌ها را با استدلال برخی از عالمان همراه می‌کند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11-8</ref>‏سپس بحث «اهل فترت» را پیش می‌کشد و چگونگی ایمان اجداد پیامبر را در این دوره بررسی می‌نماید.<ref>ر.ک: همان، ص17-11</ref>‏سیوطی در ادامه، دیدگاهی را نقد می‌کند که پدر و مادر پیامبر(ص) را در شمار اهل دوزخ می‌داند.<ref>ر.ک: همان، ص26-17</ref>‏

رساله دوم،  «الدرج المنیفة فی الآباء الشریفة» را سیوطی درباره ایمان پدر و مادر پیامبر(ص) با اختصار و ایجاز نوشته است. او بحثی را در نحوه نجات آن دو از عذاب مطرح می‌‎کند و آرای گوناگون عالمان را بررسی می‌نماید؛ یکی این است که پدر و مادر پیامبر(ص) در ایام فترت می‌زیسته‌اند، پس، از دعوت به ایمان خبر نیافته‌اند، چون به آن دو نرسیده است؛ دیگر اینکه خداوند آن دو را هنگام حجة‌الوداع زنده کرد تا به پیامبر ایمان بیاورند؛ و سوم اینکه، آن دو بر ایمانی که به یکتایی خداوند و دین ابراهیم(ع) داشته‌اند، استوار مانده‌اند.<ref>ر.ک: همان، ص33-27</ref>‏

رساله سوم،  «مسالک الحنفاء فی والدی المصطفی»، سیوطی در این رساله، سه مسلک را در ایمان پدر و مادر پیامبر(ص) بررسی می‌کند: یکی این است که، آن دو پیش از بعثت پیامبر(ص) مُرده‌اند و عذابی در پی ندارند؛ دیگر اینکه، آن دو از اهل فترت‌اند و در روز رستاخیر به بندگی‌نمودن خداوند آزمون می‌شوند؛ و سوم اینکه خداوند آن دو را زنده می‌کند تا به پیامبر(ص) ایمان بیاورند. سیوطی می‌گوید: بسیاری از محدثان سومین مسلک را برگزیده‌اند.<ref>ر.ک: همان، ص94،48،45</ref>‏

سیوطی در این رساله بر این نکته تأکید می‌کند که هرچند برخی عالمان خلاف دیدگاه او را دارند، او تلاش می‌نماید تا با اثبات ایمان پدر و مادر پیامبر(ص)، مردم را از گفتگو دراین‌باره بازدارد؛ مؤمنان را به شنیدن خبر نجات آن دو خشنود کند؛ و خود و آنان -با رواج‌دادن خبر ایمان آن دو-  به خوشنودی پیامبر(ص) و شفاعت آنحضرت دست یابند. او در این رساله بیش از آن‌که استدلال‌هایش را در نجات پدر و مادر پیامبر(ص) مطرح کند، حدیثی را بررسی می‌نماید که به عذاب آن دو تصریح کرده است. او این حدیث را ضعیف (و نه جعلی) می‌داند.<ref>ر.ک: همان، ص105-103</ref>‏

رساله ششم، «السبل الجلیة فی الآباء العلیة» نیز درباره پدر و مادر پیامبر(ص) است، به این‌که آن دو از نجات‌یافتگان در روز رستاخیز ‌هستند و برایشان به رهایی از دوزخ و درآمدن به بهشت حکم شده است. سیوطی توجیه‌های گوناگونی را برای این باور نقل می‌کند.<ref>ر.ک: همان، ص165</ref>‏

در رساله هشتم، «إنباه الأذکیاء فی حیاة الأنبیاء»، سیوطی زنده‌بودن پیامبر اسلام و پیامبران دیگر(علیهم‌السلام) را در گورهایشان، باور همه اهل سنت می‌داند و می‌خواهد این اعتقاد را با حدیثی که در آن گفته می‌شود که خداوند روح حضرت را به جسمش برمی‌گرداند تا ایشان بتواند پاسخ سلام‌کننده‌ها را بدهد، سازش دهد.<ref>ر.ک: همان، ص197</ref>‏سیوطی نخست، اخباری را که به زنده‌بودن پیامبر(ص) گواهی می‌دهند، می آورد.<ref>ر.ک: همان، ص202-197</ref>‏سپس، با پانزده استدلال به حدیثی که حیات دائمی پیامبر(ص) را نفی می‌کند، پاسخ می‌دهد.<ref>ر.ک: همان، ص211-202</ref>‏

رساله نهم، «العرف الوردی فی أخبار المهدی»، را سیوطی با گردآوری حدیث‌ها و آثاری درباره مهدی و با خلاصه‌کردن نوشتاری از ابونعیم با نام «الأربعین» و همچنین، با افزودن برخی مطالب دیگر عرضه نموده است.<ref>ر.ک: همان، ص213</ref>سیوطی با نقل احادیث اهل سنت، به رخدادهای عصر ظهور مهدی موعود(عج) می‌پردازد. نکته‌ای که در این روایت‌ها شایان توجه است و در جای‌جای رساله دیده می‌شود، انتساب مهدی(عج) به خاندان پیامبر(ص) است.<ref>ر.ک: همان، ص253-213</ref>‏ ‏

در رساله دهم، «تبییض الصحیفة فی مناقب الإمام أبی حنیفة»، سیوطی برخی از جنبه‌های شخصیت ابوحنیفه (امام حنفیان) را می‌شناساند. او گفتارش را با اصل و نسب ابوحنیفه و اینکه او پسر «نُعمان» پسر «مرزبان» از نژاد پارس است، آغاز می‌کند. مباحث بعدی او عبارتند از: حدیثی منسوب به پیامبر(ص) که به آمدن «مالک»، «شافعی» و ابوحنیفه بشارت داده‌اند،<ref>ر.ک: همان، ص256-255</ref>‏حدیث‌‎هایی در برجستگی نژاد پارس که ایمان و علم را از ثریا (خوشه پروین) می‌چینند،<ref>ر.ک: همان، ص256</ref>‏نام‌ هفت تن از صحابه‌ و هفتاد و چهار تن از تابعین که ابوحنیفه حضورشان را درک کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص262-257</ref>‏نام نود و پنج تن از راویانی که از ابوحنیفه روایت کرده‌اند.<ref>ر.ک: همان، ص264-262</ref>‏و ثبت گزارش‌ها و منقبت‌هایی که درباره‌اش گفته‌اند (مانند گفتاری که او از گرایش خود به دانش فقه نقل نموده است). سیوطی در این مبحث به کلام خطیب بغدادی در میان ناقلان بیشتر استناد کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص286-264</ref>‏