۸۵٬۲۳۸
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن‌ح' به 'ابن ح'
جز (جایگزینی متن - 'بندي' به 'بندی') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ح' به 'ابن ح') |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| شابک =977-341-304-7 | | شابک =977-341-304-7 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10096 | ||
| کتابخوان همراه نور =10096 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''تقويم البلدان'''، را عمادالدين | '''تقويم البلدان'''، را [[ابوالفداء، اسماعیل بن علی|ابوالفداء عمادالدين اسماعيل بن علی]] به عربی نوشته است. وي اين كتاب را در 721ق به پايان رساند؛ اما احتمالاً تا پايان عمر آن را تكميل مى‌كرده است. در نيمه اول قرن هشتم قمری در شام دو كتاب مهم در كيهان نگاری نوشته شد كه كتاب ابوالفداء یکی از آنها است. ابى‌الفداء اولين كسى است كه روش جدول‌بندى را در جغرافيا به كار برده است. اين اثر در قرن‌های هجدهم و نوزدهم ميلادي در اروپا شهرتي بي‌نظير يافت. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
كتاب از دو بخش تشكيل شده است: بخش اول به منزله | كتاب از دو بخش تشكيل شده است: بخش اول به منزله مقدمه‌ای در كيهان نگاری عمومی است كه شامل اطلاعات معمولي درباره تقسيم زمين، خط استوا، هفت اقليم، معموره زمين، مساحت آن، و اصطلاحات جغرافيا است و گزارشی كوتاه از درياها، درياچه‌ها، رودها، و كوه‌ها دارد و ترتيب كتاب را نيز توضيح مى‌دهد. قسمت دوم كه مفصل‌تر است، به نوبه خود هجده قسمت يا به تعبير درست‌تر هجده جدول است كه از مناطق مختلف كه اقليم نيز خوانده می‌شود، سخن دارد: بلاد عرب، مصر، مغرب، سودان، اندلس، جزاير مديترانه و اقيانوس اطلس، شمال(بلاد فرنگ و ترك)، شام، جزيره، عراق، خوزستان، فارس، کرمان، سيستان، سند(پنجاب)، هند، چين، جزاير دريای شرقي، روم، ارمنستان، عراق عجم، ديلم، طبرستان، خراسان، زابلستان، طخارستان، خوارزم، و ماوراءالنهر. اين فصل‌بندی نموداري دقيق از نفوذ مكتب كلاسيك بلخ و همچنين حاكي از گرايش ابوالفداء به تقسيم مناطق جغرافیایی است. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
ابوالفداء، بر خلاف معاصرانش، اهل سفر نبوده است؛ از اين‌رو كتابش اقتباسى از كتاب‌هاى جغرافيايى ديگر و گردآورى گفته‌هاى تاجران و مسافران است. | ابوالفداء، بر خلاف معاصرانش، اهل سفر نبوده است؛ از اين‌رو كتابش اقتباسى از كتاب‌هاى جغرافيايى ديگر و گردآورى گفته‌هاى تاجران و مسافران است. | ||
از نظر او، كتاب‌هاى جغرافيايى كه تا زمان وى نوشته شده بود، ناقص بودند و مقصود او را بر نمى‌آوردند؛ مثلاً كتاب‌هاى [[ابن حوقل، محمد بن حوقل| | از نظر او، كتاب‌هاى جغرافيايى كه تا زمان وى نوشته شده بود، ناقص بودند و مقصود او را بر نمى‌آوردند؛ مثلاً كتاب‌هاى [[ابن حوقل، محمد بن حوقل|ابن حوقل]] و [[ادریسی، محمد بن محمد|ادريسى]] و ابن خرداذبه، با وجود تفصيل درباره اوصاف بلاد به طول و عرض جغرافيايى و ضبط نام‌ها اشارهاى ندارند و زيج‌ها و كتاب‌هايى كه به طول و عرض جغرافيايى پرداخته‌اند، از اوصاف شهرها اطلاعى نمى‌دهند و در "الانساب" [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]] و "المشترك وضعاً و المفترق صقعاً" [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] با آنكه به تصحيح نام‌ها و ضبط آنها توجه شده، طول و عرض شهرها ذكر نشده است. با وجود اين نقايص، ابوالفداء به كتاب‌هاى [[ابن حوقل، محمد بن حوقل|ابن حوقل]]، ابن سعيد مغربى، مهلّبى و ابن اثير اعتماد مى‌كرده است. وى از كتاب المسالك و الممالك، معروف به "العزيزى" تأليف حسن بن احمد مهلّبي بهره گرفته، كه سبب بيشتر شناخته شدن اين جغرافى نگار فاطمى شده است. به عقيده [[آیتی، عبدالمحمد|عبدالمحمد آیتی]]، ابوالفداء به اقتضاى مقام خود به عنوان اميرحماة مى‌خواسته درباره سرزمين‌هاى مختلف اطلاعات دقيق داشته باشد. | ||
يكى از ويژگى‌هاى تقويم البلدان - كه آن را سرآمد كتاب‌هاى دوره خود كرده - اين است كه اولين كتاب جغرافيايى است كه روش جدول بندى را كار برده است؛ البته او اين شيوه را از "تقويم الابدان" ابن جَزْله (متوفى 493ق) گرفته است؛ اما جدول‌هاى ابوالفداء بسيار كامل و در ارائه واضح و منظم مطالب علمى در عهد خود ممتاز بوده است. | يكى از ويژگى‌هاى تقويم البلدان - كه آن را سرآمد كتاب‌هاى دوره خود كرده - اين است كه اولين كتاب جغرافيايى است كه روش جدول بندى را كار برده است؛ البته او اين شيوه را از "تقويم الابدان" ابن جَزْله (متوفى 493ق) گرفته است؛ اما جدول‌هاى ابوالفداء بسيار كامل و در ارائه واضح و منظم مطالب علمى در عهد خود ممتاز بوده است. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۴: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[تقويم البلدان (ترجمه)]] | |||
[[أوضح المسالك إلی معرفة البلدان و الممالك]] | [[أوضح المسالك إلی معرفة البلدان و الممالك]] | ||