عشق در مثنوی معنوی همراه با پژوهشی در شعر فارسی

عشق در مثنوی معنوی همراه با پژوهشی در شعر فارسی
پدیدآوران	حسینی کازرونی، احمد (نویسنده)
ناشر	انتشارات زوار
مکان نشر	تهران
سال نشر	1385
چاپ	سوم
موضوع	عشق (عرفان) مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوي - نقد و تفسير مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. - عشق شعر فارسي - قرن 7ق. - تاريخ و نقد
کد کنگره	‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏ع‎‏5 / 5301 PIR ‏

عشق در مثنوی معنوی همراه با پژوهشی در شعر فارسی تألیف احمد حسینی کازرونی؛ این کتاب مفهوم و ماهیت عشق را در شعر فارسی به ویژه در مثنوی مورد تحقیق قرار داده و آن را از زوایا و دیدگاه‌های مختلف بررسی نموده است.

کتاب، شامل مقدمه و دو بخش(درهشت فصل) است. در مقدمه، حکمت مشّا، حکمت اشراقی، حکمت کلامی، عرفان و تصوف اسلامی معرفی و تفاوت‌ها و مشخصات هر یک، خصوصاً مشخصات عرفان اسلامی بیان شده است.

بخش نخست، پنج فصل دارد: در فصل اول، کلمه عشق از نگاه لغوی، روانشناسی، عرفان و فلسفه شرح داده شده و در ادامه، با بیان اقسام و مراتب عشق، دیدگاه ۲۶ شاعر بزرگ فارسی را تنها با ذکر بیتی از اشعارشان، مورد اشاره قرار داده است. در فصل دوم، با عنوان عشق و شرع، نگرش متفاوت فقها و عرفا نسبت به عشق بیان شده و کاربرد کلمه عشق در روایات و احادیث قدسی بررسی و نظر عارفان مسیحی نیز دراین مورد تشریح گردیده است. در ادامه، معانی محبّت از نگاه قرآن، احادیث و ادب صوفیان تبیین شده است. فصل سوم، به بررسی عشق و شعر، پرداخته و پس از تعریف این دو واژه، شعر غنایی، زبان شعر و عشق، تغرّل و غزل در ادب فارسی، محاسن و معایب غزل از دیدگاه شاعران و بزرگان علم و ادب مورد بحث قرار گرفته‌است. درادامه، با ذکر ابیاتی با موضوع عشق، سیر تاریخی این واژه در ادب فارسی بیان شده است. فصل چهارم و پنجم، دربارۀ تعارض عشق و عقل در آثار شاعران و عارفان است و از نحوۀ نفوذ مفهوم عشق و افکار عرفانی در شعر فارسی و نفوذ شعر در خانقاه‌ها سخن گفته است. آنگاه مفهوم عشق در عرفان نظری و عملی و دیدگاه مولانا و ابن عربی در این زمینه بررسی شده است.

بخش دوم سه فصل دارد: در فصل نخست، گذری بر زندگی و اندیشه مولانا دارد و دورنمایی از محتوای مثنوی معنوی و تفاوت مشرب عرفانی مولانا را با ابن عربی به اختصار بیان کرده است. در فصل دوم و سوم، باز هم به بحث عشق، بازگشته و این مطلب را این بار از نگاه مثنوی به تفصیل بیشتر مورد تحقیق قرار داده و ابیاتی با موضوع عشق، انتخاب و شرح و تفسیر نموده است.

اشعار مثنوی از نسخه نیکلسون انتخاب شده و پی‌نوشت‌های هر فصل در پایان همان فصل آمده و فهرست کامل منابع و مآخذ در پایان کتاب درج شده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.