مکه و مدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

مکه و مدینه
مکه و مدینه
پدیدآوران	صابری، حسین (مترجم) کردی، عبیدالله محمدامین (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	تصویری از توسعه و نوسازی
ناشر	مشعر
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1380 ش
چاپ	1
شابک	‎964-6293-93-X
موضوع	زیارتگاه‌های اسلامی - عربستان سعودی کعبه - تاریخ
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏DS‎‏ ‎‏248‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏7‎‏م‎‏7*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ ‏۲۳ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۲۲

برای دیگر کاربردها، مکه و مدینه (ابهام زدایی) را ببینید.

مكه و مدينه تصويرى از توسعه و نوسازى، اثر عربى عبيدالله محمد امين كردى، با ترجمه فارسى حسين صابرى، گزارشى است از نوسازى‌ها و توسعه‌هاى حرم‌هاى مكه و مدينه در طول تاريخ، به‌ويژه در دهه‌هاى اخير. اين مجموعه در واقع ترجمه دو كتاب است: «الكعبة المعظمة و الحرمان الشريفان عمارة و تاريخا»، نوشته عبيدالله محمد امين كردى و «قصة التوسعة الكبرى» تأليف حامد عباس^[۱]

ساختار

كتاب با دو مقدمه از مترجم و نویسنده آغاز و مطالب در چهار بخش و هر بخش در چندين فصل، تنظيم شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه مترجم، ضمن اشاره به اهميت و جايگاه مكه و مدينه، برخى اقدامات مترجم، توضيح داده شده است^[۲]

در مقدمه نویسنده، به برخى از خصوصيات و ويژگى‌هاى كتاب، اشاره شده است^[۳]

بخش اول طى دو فصل، نگاهى است به تاريخ و موقعيت و وضعيت جغرافيايى، آب و هوا و سياست خارجى كشور عربستان سعودى^[۴]

بخش دوم، شامل پنج فصل است كه در آن، درباره فضيلت و تاريخچه و بناهاى كعبه بحث شده است. عناوين فصول اين بخش بدين قرار است: كعبه در يك نگاه، تاريخچه كعبه، شرحى از بنا و بازسازى كعبه در گذر تاريخ، كعبه و لواحق آن تا پيش از توسعه دوران فهد، آخرين توسعه و مرمت كعبه^[۵]

بخش سوم به بررسى تعمير و تاريخ مسجد الحرام اختصاص دارد. عناوين فصول پنج‌گانه اين بخش عبارتند از: نگاهى اجمالى به مسجد الحرام، نخستين‌هاى مكه، توسعه‌ها و نوسازى‌هاى مسجد الحرام، مسجد الحرام و توسعه‌هاى دوران سعودى و از زبان آمار و ارقام^[۶]

بخش چهارم نيز در هفت فصل اين موضوعات را شامل مى‌شود: نگاهى به مدينه، مسجد النبى، توسعه‌هاى مسجد النبى تا دوره اخير، توسعه مسجد النبى در دوران اخير، از زبان آمار و ارقام، ويژگى‌هاى مشترك در سامانه‌هاى تأسيساتى و برقى و پيامدها و ره‌آوردهاى توسعه^[۷]

معمولاً مجموعه منابع و مآخذى كه هر مؤلفى در كار خود از آنها بهره مى‌جويد، همان آثارى است كه در موضوع جستار او پيش‌تر پديد آمده و نزد ما فراهم است؛ اما درباره موضوع كتاب حاضر، آثار و منابع فراوان و گوناگونى وجود دارد كه برخى كاملاً اختصاصى است و برخى هرچند عمومى است، اما در قالب يك يا چند فصل يا باب، نگاهى به حرمين و تاريخ آنها افكنده است؛ براى نمونه كتاب‌هاى حديث، تفسير، تاريخ، ادب و سفرنامه‌ها، هرچند به لحاظ موضوع عمومى‌اند، اما در جاى‌جاى آنها دانسته‌هايى درباره مكه و مدينه و آثار آنها به چشم مى‌خورد. شايد از همين روى، عمده منابع تحقيق‌هايى كه در اين موضوع انجام مى‌پذيرد، همسان است^[۸]

نكته ديگر آنكه در اين موضوع، غالباً ً به واقعيت‌هاى ثابت تاريخى پرداخته و به آمار و ارقامى استناد مى‌شود كه هيچ نمى‌توان آنها را تغيير داد يا در آنها تجديد نظر كرد؛ به همين دليل، گاه ممكن است چنين به نظر آيد كه فصل مشخصى از يك كتاب دقيقاً همانند فصلى از يك كتاب ديگر است. اين تكرار بدان معنا نيست كه مؤلف كتابِ پسين به دستاورد تلاش علمى ديگران دستبرد زده است، بلكه بيش از هر چيز بدان بازمى‌گردد كه اين واقعيت‌هاى ثابت تاريخى و اين آمار و ارقام نزد همه يك‌سان است. بااين‌همه، نگارنده هر جا متنى را از كتابى ديگر نقل كرده آن را به منبع خود مستند ساخته و اين استناد را يادآور شده است، مگر در جايى كه گزاره‌اى مشهور و ثبت‌شده در شمار فراوانى از منابع نقل شده باشد، كه در اين‌گونه موارد از نسبت دادن آن به يك منبع مشخص خوددارى شده تا مباد خواننده گمان برد آن گزاره تنها در همان منبع آمده است^[۹]

هرچند پاره‌اى از مباحث اين كتاب؛ يعنى آنچه به آمار و ارقام و حقايق ثابت تاريخى مربوط مى‌شود، تكرار به نظر مى‌آيد، اما نگارنده كوشيده است نگاهى نو به آنها بيفكند و در چارچوب انديشه‌اى تازه بدانها بپردازد. افزون بر اين، برخى مباحث مطرح‌شده در اين كتاب بى‌سابقه است، كه از آن جمله مى‌توان به اطلاعات مربوط به ترميم كعبه و نيز بازسازى كامل مقام ابراهيم اشاره كرد^[۱۰]

مهم‌ترين هدف كتاب، آن است كه در درجه نخست، سندى تاريخى و در درجه دوم، گواهى روشن بر تلاش كسانى باشد كه با چنين كارهايى نام خويش را در تاريخ ثبت كرده‌اند^[۱۱]

در اين كتاب، به‌تناسب موضوع و نام اثر و براى پرهيز از گستردگى بيش از حد دامنه بحث، تنها تاريخ و توسعه و ترميم‌هاى مسجد الحرام، كعبه، مسجد النبى و حرم پيامبر(ص) بررسى شده و به تاريخ عمومى مكه و مدينه و همچنين ديگر مكان‌هاى مذهبى اين دو شهر، پرداخته نشده است؛ مگر نگاه‌هايى گذرا به برخى از مكان‌ها يا مباحثى كه جنبه‌هایى از موضوع بحث كتاب حاضر را روشن مى‌ساخته است^[۱۲]

كتاب دربردارنده تصويرهايى چند است كه هريك بخشى از حقايق تاريخى را بيان مى‌كند، بى آنكه به توضيحى افزون‌تر و يا شرح و تعليقى نياز باشد^[۱۳]

نویسنده به اتكاى آمارها، نمودارها و تصويرهاى كتاب، از بسيارى سخن‌پردازى‌ها خوددارى ورزيده و از اطناب و پرگويى و يا طرح روايت‌هاى شبهه‌آميخته حذر كرده است^[۱۴]

وضعيت كتاب

فهرست مطالب در ابتدا و كتابنامه منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهاى كتاب آمده است.

نویسنده از ذكر نام منابع، در پاورقىِ صفحه‌ها خوددارى ورزيده و براى رعايت اختصار، تنها آنها را با شماره رديف اختصاصى‌اى كه به فهرست منابع مربوط مى‌شود، يادآور شده و آنگاه نام كامل منبع را در آن فهرست آورده است. همچنين در ارجاع حقايق ثابتِ تاريخى و آنچه در چند منبع آمده، يادآور شدن شماره صفحه منبع را لازم نديده و در ساير موارد، شماره جلد و صفحه را يادآورى كرده است^[۱۵]

البته مترجم در برگردان متن به فارسى، براى آسان‌تر كردن مراجعه به منابع بر پايه شيوه معمول در كتاب‌هاى فارسى، نام منابع را در پاورقى آورده و آنگاه نام كامل و ديگر مشخصات كتاب را در كتابنامه فرا روى گذاشته است^[۱۶]

از آنجا كه كتاب «الكعبة المعظمة و الحرمان الشريفان عمارة و تاريخاً» پس از «قصة التوسعة» و در پايان طرح توسعه به چاپ رسيده است، مترجم آن را متن پايه قرار داده و آگاهى‌هايى را كه افزون بر اطلاعات موجود در اين كتاب در «قصة التوسعة» آمده، در پاورقى آورده است^[۱۷]

كتاب حاضر به تصويرهايى چند آراسته شده است.

پانويس

منابع مقاله

وابسته‌ها

[1] فهرست كتاب‌هاى منتشرشده شهريورماه سال 1380، ص100

[2] مقدمه مترجم، ص11-13

[3] مقدمه نویسنده، ص15-20

[4] متن كتاب، ص23-30

[5] همان، ص33-140

[6] همان، ص143-207

[7] همان، ص221-304

[8] مقدمه نویسنده، ص17-18

[9] همان، ص18

[10] همان، ص18-19

[11] همان، ص19

[12] همان

[13] همان

[14] همان

[15] مقدمه نویسنده، ص18

[16] ر.ک: پاورقى، ص18

[17] ر.ک: مقدمه مترجم، ص12

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 [[صابری، حسین]] (مترجم)
-[[کردی، عبیدالله محمدامین]] (نويسنده)
+[[کردی، عبیدالله محمدامین]] (نویسنده)
 | زبان =فارسی
 | کد کنگره =‏DS‎‏ ‎‏248‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏7‎‏م‎‏7*
 | موضوع =
-زیارتگاههای اسلامی - عربستان سعودی
+زیارتگاه‌های اسلامی - عربستان سعودی
 کعبه - تاریخ
@@ خط ۱۶: / خط ۱۶: @@
 مشعر
 | مکان نشر =تهران - ایران
 | سال نشر = 1380 ش
-| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE3937AUTOMATIONCODE
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03937AUTOMATIONCODE
 | چاپ =1
 | شابک =964-6293-93-X
- | تعداد جلد =1
+| تعداد جلد =1
- | کتابخانۀ دیجیتال نور =5611
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =03937
+| کتابخوان همراه نور =03937
 | کد پدیدآور =
 | پس از =
 | پیش از =
 }}
+{{کاربردهای دیگر| مکه و مدینه (ابهام زدایی) }}
-'''مكه و مدينه تصويرى از توسعه و نوسازى'''، اثر عربى عبيدالله محمد امين كردى، با ترجمه فارسى [[صابری، حسین|حسين صابرى]]، گزارشى است از نوسازى‌ها و توسعه‌هاى حرم‌هاى مكه و مدينه در طول تاريخ، به‌ويژه در دهه‌هاى اخير. اين مجموعه در واقع ترجمه دو كتاب است: «الكعبة المعظمة و الحرمان الشريفان عمارة و تاريخا»، نوشته عبيدالله محمد امين كردى و «قصة التوسعة الكبرى» تأليف حامد عباس<ref>فهرست كتاب‌هاى منتشرشده شهريورماه سال 1380، ص100</ref>
+'''مكه و مدينه تصويرى از توسعه و نوسازى'''، اثر عربى عبيدالله محمد امين كردى، با ترجمه فارسى [[صابری، حسین|حسين صابرى]]، گزارشى است از نوسازى‌ها و توسعه‌هاى حرم‌هاى مكه و مدينه در طول تاريخ، به‌ويژه در دهه‌هاى اخير. اين مجموعه در واقع ترجمه دو كتاب است: «الكعبة المعظمة و الحرمان الشريفان عمارة و تاريخا»، نوشته عبيدالله محمد امين كردى و «قصة التوسعة الكبرى» تأليف حامد عباس<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/3830/100 فهرست كتاب‌هاى منتشرشده شهريورماه سال 1380، ص100]</ref>
 == ساختار ==
+كتاب با دو مقدمه از مترجم و نویسنده آغاز و مطالب در چهار بخش و هر بخش در چندين فصل، تنظيم شده است.
-كتاب با دو مقدمه از مترجم و نويسنده آغاز و مطالب در چهار بخش و هر بخش در چندين فصل، تنظيم شده است.
 == گزارش محتوا ==
+در مقدمه مترجم، ضمن اشاره به اهميت و جايگاه مكه و مدينه، برخى اقدامات مترجم، توضيح داده شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/11 مقدمه مترجم، ص11-13]</ref>
+در مقدمه نویسنده، به برخى از خصوصيات و ويژگى‌هاى كتاب، اشاره شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/15 مقدمه نویسنده، ص15-20]</ref>
-در مقدمه مترجم، ضمن اشاره به اهميت و جايگاه مكه و مدينه، برخى اقدامات مترجم، توضيح داده شده است<ref>مقدمه مترجم، ص11-13</ref>
-در مقدمه نويسنده، به برخى از خصوصيات و ويژگى‌هاى كتاب، اشاره شده است<ref>مقدمه نويسنده، ص15-20</ref>
 بخش اول طى دو فصل، نگاهى است به تاريخ و موقعيت و وضعيت جغرافيايى، آب و هوا و سياست خارجى كشور عربستان سعودى<ref>متن كتاب، ص23-30</ref>
-بخش دوم، شامل پنج فصل است كه در آن، درباره فضيلت و تاريخچه و بناهاى كعبه بحث شده است. عناوين فصول اين بخش بدين قرار است: كعبه در يك نگاه، تاريخچه كعبه، شرحى از بنا و بازسازى كعبه در گذر تاريخ، كعبه و لواحق آن تا پيش از توسعه دوران فهد، آخرين توسعه و مرمت كعبه<ref>همان، ص33-140</ref>
+بخش دوم، شامل پنج فصل است كه در آن، درباره فضيلت و تاريخچه و بناهاى كعبه بحث شده است. عناوين فصول اين بخش بدين قرار است: كعبه در يك نگاه، تاريخچه كعبه، شرحى از بنا و بازسازى كعبه در گذر تاريخ، كعبه و لواحق آن تا پيش از توسعه دوران فهد، آخرين توسعه و مرمت كعبه<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/33 همان، ص33-140]</ref>
-بخش سوم به بررسى تعمير و تاريخ مسجد الحرام اختصاص دارد. عناوين فصول پنج‌گانه اين بخش عبارتند از: نگاهى اجمالى به مسجد الحرام، نخستين‌هاى مكه، توسعه‌ها و نوسازى‌هاى مسجد الحرام، مسجد الحرام و توسعه‌هاى دوران سعودى و از زبان آمار و ارقام<ref>همان، ص143-207</ref>
+بخش سوم به بررسى تعمير و تاريخ مسجد الحرام اختصاص دارد. عناوين فصول پنج‌گانه اين بخش عبارتند از: نگاهى اجمالى به مسجد الحرام، نخستين‌هاى مكه، توسعه‌ها و نوسازى‌هاى مسجد الحرام، مسجد الحرام و توسعه‌هاى دوران سعودى و از زبان آمار و ارقام<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/143 همان، ص143-207]</ref>
-بخش چهارم نيز در هفت فصل اين موضوعات را شامل مى‌شود: نگاهى به مدينه، مسجد النبى، توسعه‌هاى مسجد النبى تا دوره اخير، توسعه مسجد النبى در دوران اخير، از زبان آمار و ارقام، ويژگى‌هاى مشترك در سامانه‌هاى تأسيساتى و برقى و پيامدها و ره‌آوردهاى توسعه<ref>همان، ص221-304</ref>
+بخش چهارم نيز در هفت فصل اين موضوعات را شامل مى‌شود: نگاهى به مدينه، مسجد النبى، توسعه‌هاى مسجد النبى تا دوره اخير، توسعه مسجد النبى در دوران اخير، از زبان آمار و ارقام، ويژگى‌هاى مشترك در سامانه‌هاى تأسيساتى و برقى و پيامدها و ره‌آوردهاى توسعه<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/221 همان، ص221-304]</ref>
-معمولاً مجموعه منابع و مآخذى كه هر مؤلفى در كار خود از آنها بهره مى‌جويد، همان آثارى است كه در موضوع جستار او پيش‌تر پديد آمده و نزد ما فراهم است؛ اما درباره موضوع كتاب حاضر، آثار و منابع فراوان و گوناگونى وجود دارد كه برخى كاملاً اختصاصى است و برخى هرچند عمومى است، اما در قالب يك يا چند فصل يا باب، نگاهى به حرمين و تاريخ آنها افكنده است؛ براى نمونه كتاب‌هاى حديث، تفسير، تاريخ، ادب و سفرنامه‌ها، هرچند به لحاظ موضوع عمومى‌اند، اما در جاى‌جاى آنها دانسته‌هايى درباره مكه و مدينه و آثار آنها به چشم مى‌خورد. شايد از همين روى، عمده منابع تحقيق‌هايى كه در اين موضوع انجام مى‌پذيرد، همسان است<ref>مقدمه نويسنده، ص17-18</ref>
+معمولاً مجموعه منابع و مآخذى كه هر مؤلفى در كار خود از آنها بهره مى‌جويد، همان آثارى است كه در موضوع جستار او پيش‌تر پديد آمده و نزد ما فراهم است؛ اما درباره موضوع كتاب حاضر، آثار و منابع فراوان و گوناگونى وجود دارد كه برخى كاملاً اختصاصى است و برخى هرچند عمومى است، اما در قالب يك يا چند فصل يا باب، نگاهى به حرمين و تاريخ آنها افكنده است؛ براى نمونه كتاب‌هاى حديث، تفسير، تاريخ، ادب و سفرنامه‌ها، هرچند به لحاظ موضوع عمومى‌اند، اما در جاى‌جاى آنها دانسته‌هايى درباره مكه و مدينه و آثار آنها به چشم مى‌خورد. شايد از همين روى، عمده منابع تحقيق‌هايى كه در اين موضوع انجام مى‌پذيرد، همسان است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/17 مقدمه نویسنده، ص17-18]</ref>
-نكته ديگر آنكه در اين موضوع، غالباً به واقعيت‌هاى ثابت تاريخى پرداخته و به آمار و ارقامى استناد مى‌شود كه هيچ نمى‌توان آنها را تغيير داد يا در آنها تجديد نظر كرد؛ به همين دليل، گاه ممكن است چنين به نظر آيد كه فصل مشخصى از يك كتاب دقيقاً همانند فصلى از يك كتاب ديگر است. اين تكرار بدان معنا نيست كه مؤلف كتابِ پسين به دستاورد تلاش علمى ديگران دستبرد زده است، بلكه بيش از هر چيز بدان بازمى‌گردد كه اين واقعيت‌هاى ثابت تاريخى و اين آمار و ارقام نزد همه يك‌سان است. بااين‌همه، نگارنده هر جا متنى را از كتابى ديگر نقل كرده آن را به منبع خود مستند ساخته و اين استناد را يادآور شده است، مگر در جايى كه گزاره‌اى مشهور و ثبت‌شده در شمار فراوانى از منابع نقل شده باشد، كه در اين‌گونه موارد از نسبت دادن آن به يك منبع مشخص خوددارى شده تا مباد خواننده گمان برد آن گزاره تنها در همان منبع آمده است<ref>همان، ص18</ref>
+نكته ديگر آنكه در اين موضوع، غالباً ً به واقعيت‌هاى ثابت تاريخى پرداخته و به آمار و ارقامى استناد مى‌شود كه هيچ نمى‌توان آنها را تغيير داد يا در آنها تجديد نظر كرد؛ به همين دليل، گاه ممكن است چنين به نظر آيد كه فصل مشخصى از يك كتاب دقيقاً همانند فصلى از يك كتاب ديگر است. اين تكرار بدان معنا نيست كه مؤلف كتابِ پسين به دستاورد تلاش علمى ديگران دستبرد زده است، بلكه بيش از هر چيز بدان بازمى‌گردد كه اين واقعيت‌هاى ثابت تاريخى و اين آمار و ارقام نزد همه يك‌سان است. بااين‌همه، نگارنده هر جا متنى را از كتابى ديگر نقل كرده آن را به منبع خود مستند ساخته و اين استناد را يادآور شده است، مگر در جايى كه گزاره‌اى مشهور و ثبت‌شده در شمار فراوانى از منابع نقل شده باشد، كه در اين‌گونه موارد از نسبت دادن آن به يك منبع مشخص خوددارى شده تا مباد خواننده گمان برد آن گزاره تنها در همان منبع آمده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/18 همان، ص18]</ref>
-هرچند پاره‌اى از مباحث اين كتاب؛ يعنى آنچه به آمار و ارقام و حقايق ثابت تاريخى مربوط مى‌شود، تكرار به نظر مى‌آيد، اما نگارنده كوشيده است نگاهى نو به آنها بيفكند و در چارچوب انديشه‌اى تازه بدانها بپردازد. افزون بر اين، برخى مباحث مطرح‌شده در اين كتاب بى‌سابقه است، كه از آن جمله مى‌توان به اطلاعات مربوط به ترميم كعبه و نيز بازسازى كامل مقام ابراهيم اشاره كرد<ref>همان، ص18-19</ref>
+هرچند پاره‌اى از مباحث اين كتاب؛ يعنى آنچه به آمار و ارقام و حقايق ثابت تاريخى مربوط مى‌شود، تكرار به نظر مى‌آيد، اما نگارنده كوشيده است نگاهى نو به آنها بيفكند و در چارچوب انديشه‌اى تازه بدانها بپردازد. افزون بر اين، برخى مباحث مطرح‌شده در اين كتاب بى‌سابقه است، كه از آن جمله مى‌توان به اطلاعات مربوط به ترميم كعبه و نيز بازسازى كامل مقام ابراهيم اشاره كرد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/18 همان، ص18-19]</ref>
-مهم‌ترين هدف كتاب، آن است كه در درجه نخست، سندى تاريخى و در درجه دوم، گواهى روشن بر تلاش كسانى باشد كه با چنين كارهايى نام خويش را در تاريخ ثبت كرده‌اند<ref>همان، ص19</ref>
+مهم‌ترين هدف كتاب، آن است كه در درجه نخست، سندى تاريخى و در درجه دوم، گواهى روشن بر تلاش كسانى باشد كه با چنين كارهايى نام خويش را در تاريخ ثبت كرده‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/19 همان، ص19]</ref>
-در اين كتاب، به‌تناسب موضوع و نام اثر و براى پرهيز از گستردگى بيش از حد دامنه بحث، تنها تاريخ و توسعه و ترميم‌هاى مسجد الحرام، كعبه، مسجد النبى و حرم پيامبر(ص) بررسى شده و به تاريخ عمومى مكه و مدينه و همچنين ديگر مكان‌هاى مذهبى اين دو شهر، پرداخته نشده است؛ مگر نگاه‌هايى گذرا به برخى از مكان‌ها يا مباحثى كه جنبه‌هايى از موضوع بحث كتاب حاضر را روشن مى‌ساخته است<ref>همان</ref>
+در اين كتاب، به‌تناسب موضوع و نام اثر و براى پرهيز از گستردگى بيش از حد دامنه بحث، تنها تاريخ و توسعه و ترميم‌هاى مسجد الحرام، كعبه، مسجد النبى و حرم پيامبر(ص) بررسى شده و به تاريخ عمومى مكه و مدينه و همچنين ديگر مكان‌هاى مذهبى اين دو شهر، پرداخته نشده است؛ مگر نگاه‌هايى گذرا به برخى از مكان‌ها يا مباحثى كه جنبه‌هایى از موضوع بحث كتاب حاضر را روشن مى‌ساخته است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/19 همان]</ref>
-كتاب دربردارنده تصويرهايى چند است كه هريك بخشى از حقايق تاريخى را بيان مى‌كند، بى آنكه به توضيحى افزون‌تر و يا شرح و تعليقى نياز باشد<ref>همان</ref>
+كتاب دربردارنده تصويرهايى چند است كه هريك بخشى از حقايق تاريخى را بيان مى‌كند، بى آنكه به توضيحى افزون‌تر و يا شرح و تعليقى نياز باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/19 همان]</ref>
-نويسنده به اتكاى آمارها، نمودارها و تصويرهاى كتاب، از بسيارى سخن‌پردازى‌ها خوددارى ورزيده و از اطناب و پرگويى و يا طرح روايت‌هاى شبهه‌آميخته حذر كرده است<ref>همان</ref>
+نویسنده به اتكاى آمارها، نمودارها و تصويرهاى كتاب، از بسيارى سخن‌پردازى‌ها خوددارى ورزيده و از اطناب و پرگويى و يا طرح روايت‌هاى شبهه‌آميخته حذر كرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/19 همان]</ref>
 == وضعيت كتاب ==
-فهرست مطالب در ابتدا و كتابنامه منابع مورد استفاده نويسنده، در انتهاى كتاب آمده است.
+فهرست مطالب در ابتدا و كتابنامه منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهاى كتاب آمده است.
-نويسنده از ذكر نام منابع، در پاورقىِ صفحه‌ها خوددارى ورزيده و براى رعايت اختصار، تنها آنها را با شماره رديف اختصاصى‌اى كه به فهرست منابع مربوط مى‌شود، يادآور شده و آنگاه نام كامل منبع را در آن فهرست آورده است. همچنين در ارجاع حقايق ثابتِ تاريخى و آنچه در چند منبع آمده، يادآور شدن شماره صفحه منبع را لازم نديده و در ساير موارد، شماره جلد و صفحه را يادآورى كرده است<ref>مقدمه نويسنده، ص18</ref>
+نویسنده از ذكر نام منابع، در پاورقىِ صفحه‌ها خوددارى ورزيده و براى رعايت اختصار، تنها آنها را با شماره رديف اختصاصى‌اى كه به فهرست منابع مربوط مى‌شود، يادآور شده و آنگاه نام كامل منبع را در آن فهرست آورده است. همچنين در ارجاع حقايق ثابتِ تاريخى و آنچه در چند منبع آمده، يادآور شدن شماره صفحه منبع را لازم نديده و در ساير موارد، شماره جلد و صفحه را يادآورى كرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/18 مقدمه نویسنده، ص18]</ref>
-البته مترجم در برگردان متن به فارسى، براى آسان‌تر كردن مراجعه به منابع بر پايه شيوه معمول در كتاب‌هاى فارسى، نام منابع را در پاورقى آورده و آنگاه نام كامل و ديگر مشخصات كتاب را در كتابنامه فرا روى گذاشته است<ref>ر.ک: پاورقى، ص18</ref>
+البته مترجم در برگردان متن به فارسى، براى آسان‌تر كردن مراجعه به منابع بر پايه شيوه معمول در كتاب‌هاى فارسى، نام منابع را در پاورقى آورده و آنگاه نام كامل و ديگر مشخصات كتاب را در كتابنامه فرا روى گذاشته است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/18 ر.ک: پاورقى، ص18]</ref>
-از آنجا كه كتاب «الكعبة المعظمة و الحرمان الشريفان عمارة و تاريخاً» پس از «قصة التوسعة» و در پايان طرح توسعه به چاپ رسيده است، مترجم آن را متن پايه قرار داده و آگاهى‌هايى را كه افزون بر اطلاعات موجود در اين كتاب در «قصة التوسعة» آمده، در پاورقى آورده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص12</ref>
+از آنجا كه كتاب «الكعبة المعظمة و الحرمان الشريفان عمارة و تاريخاً» پس از «قصة التوسعة» و در پايان طرح توسعه به چاپ رسيده است، مترجم آن را متن پايه قرار داده و آگاهى‌هايى را كه افزون بر اطلاعات موجود در اين كتاب در «قصة التوسعة» آمده، در پاورقى آورده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5611/1/12 ر.ک: مقدمه مترجم، ص12]</ref>
 كتاب حاضر به تصويرهايى چند آراسته شده است.
 ==پانويس ==
-<references />
+<references/>
 == منابع مقاله ==
 #مقدمه و متن كتاب.
-#«فهرست كتاب‌هاى منتشرشده شهريورماه سال 1380»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، شماره 48، مهر 1380 (از ص97-120).
+#[[:noormags:65657|«فهرست كتاب‌هاى منتشرشده شهريورماه سال 1380»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، شماره 48، مهر 1380 (از ص97-120)]].
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}