تاريخ الجدل: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="wikiInfo">

[[پرونده:NUR14709J1.jpg|بندانگشتی|تاريخ الجدل]]

{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"

! نام کتاب!! data-type="bookName" |تاريخ الجدل

|-

| data-type="otherBookNames" |

| data-type="authors" |[[ابوزهره، محمد]] (نويسنده)

|زبان  

| data-type="language" |عربي

|کد کنگره  

| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BP‎‏ ‎‏228‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ت‎‏2‎‏  

|موضوع  

| data-type="subject" |استدلال  

|ناشر  

| data-type="publisher" |دار الفکر العربي  

|مکان نشر  

| data-type="publishPlace" |مصر - قاهره

||سال نشر  

| ata-type="publishYear" |مجلد1: 2003م , 1424ق ,

|کد اتوماسیون  

| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE14709AUTOMATIONCODE

|}

نویسنده، نخست به تفاوت «مناظره» و «جدل» و «مکابره» با یکدیگر اشاره می‌کند و می‌نویسد: هدف از مناظره دست یافتن به صواب است و راه یافتن به‌ حقیقت موضوعی که طرفین در آن اختلاف‌ نظر دارند. در «جدل» مقصود الزام حریف و پیروزی بر خصم است. در «مکابره»، نه دستیابی به‌حق مراد است و نه الزام خصم، بلکه شهرت‌طلبی و لجاجت مقصود است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>.

گاهی لفظ جدل استعمال می‌شود و منظور از آن مناظره است همانند قول خداوند که می‌فرماید: '''وَ جٰادِلْهُمْ بِالتِي هِي أَحْسَنُ''' (نحل: 125).

[[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] در تعریف و علت پدید آمدن فن «جدل» چنین می‌نویسد: « جدل عبارت است از شناختن آداب مناظره‌ای است که میان پیروان مذاهب فقهی و جز آن روی می‌دهد. این فن هنگامی متداول شد که باب مناظره در رد و قبول مسائل توسعه یافت؛ چه، هریک از مناظره‌کنندگان، هنگام بحث، در استدلال و پاسخ دادن، بی‌ضابطه سخن می‌گفتند که برخی از این سخنان و دلایل درست و برخی نادرست بود؛ ازاین‌رو، پیشوایان ناگزیر شدند آداب و احکامی وضع کنند تا مناظره‌کنندگان در رد و قبول، بر وفق آن ضوابط سخن گویند و از حدود آن خارج نشوند و وضع استدلال‌کننده و پاسخ‌دهنده روشن گردد که چگونه به استدلال پردازد و به چه کیفیتی دست از استدلال بازدارد؛ در چه جایی اعتراض کند یا به معارضه برخیزد و کجا سکوت کند تا خصم به سخن و استدلال پردازد»<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>.

جدال صورت نمی‌گیرد مگر اینکه در شناخت حقیقت دچار اختلاف شویم. این اختلاف به دلایل مختلفی حاصل می‌شود که ابهام در ذات موضوع، ابهام در موضع نزاع، اختلاف در امیال و مزاج‌ها، تقلید کورکورانه، اختلاف در برداشت‌ها، تعصب‌های بی‌جا، حب جاه و ریاست‌طلبی، سیطره وهم و خیال و... از جمله آن‌هاست<ref>ر.ک: همان، ص7-10</ref>.

در عصر پیامبر(ص) نیز جدل‌هایی صورت گرفته که جدال پیامبر با مشرکین، جدال پیامبر با یهود و نصاری و... از آن جمله است<ref>ر.ک: همان، ص49-36</ref>.

در منابع هیچ اصطکاکی بین پیامبر و قوم یهود درزمانی که ایشان در مکه بودند گزارش نشده است، ولی بعد از اینکه آن حضرت به مدینه مهاجرت نمودند، با توجه به اینکه ایشان مأمور به تبلیغ علنی دین اسلام بودند و شهر مدینه پایگاه مناسبی برای آن بود و طبعا پیامبر آنان را به دین اسلام دعوت کرده، بنابراین بین پیامبر و قوم یهود درگیری‌های لفظی صورت گرفت که خداوند در قرآن آن موارد را ذکر فرموده است<ref>ر.ک: همان، ص40-42</ref>.

به علت فاصله داشتن مسیحیان از پیامبر، آنان اصطکاک کمتری با پیامبر داشتند؛ لذا آیات کمتری درباره آنان نازل شده است. از جمله آیاتی که درباره مسیحیان نازل شده است رد اعتقاد تثلیث است که در آیه 73 سوره مائده به آن اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>.

همان ‌طور که بیان شد خداوند در قرآن با برخی از اقوام برای ارشاد آن‌ها دست به جدل و مناظره زده است؛ مثلا به شیوه قیاس مضمر با مسیحیانی که معتقد بودند: چون عیسی بدون پدر به دنیا آمده، پس پسر خداست، به بحث پرداخته است (قیاس مضمر، قیاسی است که یکی از مقدمات در آن حذف می‌شود): '''إِن مَثَلَ عِيْسىٰ عِنْدَ اَللٰهِ كمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرٰابٍ ثُم قٰالَ لَهُ كنْ فَيكونُ''' (آل‌عمران: 59) (در واقع مثل عیسی نزد خدا همچون مثل [خلقت] آدم است [که] او را از خاک آفرید، سپس بدو گفت: باش، پس وجود یافت شد).

قیاس خلف، قصه، برهان سبر و تقسیم و تمثیل از دیگر مواردی است که قرآن برای استدلال از آنها بهره برده است<ref>همان، ص54-60</ref>.

عمده جدل‌ها در این ایام، بین مهاجرین و انصار درباره منصب خلافت بود. بعد از گذشت این دوره، در پایان خلافت خلیفه سوم به‌خاطر برخی از عملکردهای خلیفه سوم و وجود برخی از فتنه‌گران در این ایام، مجادلات زیادی صورت گرفت<ref>ر.ک: همان، ص79-81</ref>.

در زمان خلافت حضرت علی(ع) به بهانه قصاص و خونخواهی از خلیفه سوم، جامعه اسلامی دچار فتنه‌گری و مجادلاتی در این زمینه شد<ref>ر.ک: همان، ص83-84</ref>.

مرد عقیلی در توضیح ادعای خود به عمر بن عبدالعزیز گفت تو را به خدا سوگند می‌دهم، آیا مگر نه این است که رسول خدا(ص) به عیادت فاطمه(س) هنگامی‌ که همسر علی(ع) بود و بیمار شده بود رفت و به او فرمود: دخترم چه غذایی میل داری؟  

<references />

== وابسته‌ها ==

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:قربانی-اسفند96]]