شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي

شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي
پدیدآوران	عضدالدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد (نويسنده) نصیف، فادی اسعد المحسن (محشی) یحیی، طارق (محشی) ابن حاجب، عثمان بن عمر (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	العضد. شرح
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1421ق - 2000م
چاپ	1
شابک	‎2-7451-3025-0
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي، توضیحاتی غیرمزجی است که نحوی، متکلم، اصولی، فقیه و قاضی شافعی قرن هشتم هجری؛ قاضى عضد‌الدين ايجى (درگذشته 756ق) بر کتاب مختصر المنتهى الأصولي تألیف ادیب، اصولی و فقیه مالکی قرن هفتم هجری؛ ابن حاجب (متوفای 646ق) نوشته است.

هدف و روش

محققان کتاب حاضر؛ (فادی نصیف و طارق یحیی)، متن اصلی (مختصر المنتهى الأصولي) را سرچشمه اصلی اصول فقه مالکی شمرده‌ و گزارشی از مباحث آن آورده و افزوده‌اند: کوشیدیم برخی از معانی مبهم را روشن سازیم و بیشترین مقدار ممکن از سخنان سایر امامان و اصولیان و فقیهان را بیفزاییم تا کتاب، نظرات مذاهب سه‌گانه دیگر را هم شامل شود. ‏ آنان، نگاهی گذرا به زندگی و آثار نویسنده اصلی؛ ابن حاجب انداخته ولی شرح‌حالِ شارح؛ قاضى عضد‌الدين ايجى را به فراموشی سپرده‌اند! قاضى ايجى، بعد از ستایش فراوان ابن حاجب و کتابش، زمینه نگارش شرح حاضر را اصرار شاگردان شمرده و روش خودش را در توضیح مطالب، میانه‌روی و دوری از اطناب ممل و اختصار مخلّ و هدفش را دستیابی به رحمت و مغفرت الهی دانسته است.

ساختار و محتوا

این کتاب، شرحی گسسته در قالب (قالَ ← أَقولُ) به ترتیب متن اصلی است و ساماندهی دیگری ندارد. ابن حاجب؛ نویسنده متن اصلی، کتابش را در 4 بخش تنظیم کرده است:

1. مبادی (تعریف و فایده علم اصول فقه و...)
2. ادله سمعی (کتاب، سنت، اجماع و قیاس)
3. ترجیح
4. اجتهاد. ‏

نمونه مباحث

• شارح گوید: ادله، سمعی است و عقلی نیست؛ زیرا هدف، استنباط احکام شرعی است و به نظر ما، عقل در شناخت احکام دخالتی ندارد. ‏
• قاضى عضد‌الدين ايجى، اجتهاد را در لغت به معنای کوشش همراه با تحمل مشقت و در اصطلاح به معنی استفاده از همه توان علمی برای رسیدن به گمان در حکم شرعی تفسیر کرده و افزوده است: ظنّ به این جهت گفته شده که در قطعیات، اجتهاد راه ندارد. ‏

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.