قدسی، ابوالفداء اسماعیل بن ابراهیم بن محمد

اِبْن‌ِ شَرَف‌، ابوالفداء عمادالدين‌ اسماعيل‌ بن‌ ابراهيم‌ بن‌ محمد بن‌ على‌ قدسى‌ يا مقدسى‌
نام کامل	ابوالفداء عمادالدين‌ اسماعيل‌ بن‌ ابراهيم‌ بن‌ محمد بن‌ على‌ قدسى‌ يا مقدسى‌
لقب	عمادالدین
نسب	ابن‌ ابراهيم‌ بن‌ محمد بن‌ على‌ قدسى‌ يا مقدسى‌
نام پدر	ابراهيم‌ بن‌ محمد
ولادت	(782یا 783ق‌)
محل تولد	بیت‌المقدس، شام
محل زندگی	مصر-شام
رحلت	(852ق‌)
مدفن	بیت المقدس
طول عمر	70یا 69
دین	اسلام
مذهب	شافعی
پیشه	ادیب، حساب‌دان، مدرس، مصنف
اطلاعات علمی
درجه علمی	مدرس، مصنف
اساتید	ابوالخير بن‌ علائى‌، شهاب‌ الدين‌ احمد بن‌ هائم‌، شمس‌الدين‌ احمد قلقشندي‌، شمس‌الدين‌ محمد برماوي، حسن‌ بن‌ على‌ خطيبى‌ ابيوردي‌، ولى‌الدين‌ عراقى‌، عبدالرحمان‌ جلال‌الدين‌ بلقينى‌ عسقلانى
شاگردان	شرف‌الدين‌ يحيى‌ بن‌ محمد مناوي، ابن‌ حسّان‌، ابن‌ ابى‌ شريف‌، بقاعى‌
برخی آثار	1. توضيح‌ يا شرحى‌ بر البهجة الحاوي‌ الصغير فى‌ الفروع‌ شيخ‌ نجم‌الدين‌ قزوينى‌، در 2 جلد؛ 2. شرحى‌ بر تهذيب‌ التنبيه‌ فى‌ فروع‌ الشافعية شيخ‌ ابواسحاق‌ شيرازي‌؛ 3. طبقات‌ الشافعية؛ 4. اختصار كتاب‌ الالغاز اسنوي‌ و نيز مجموعه‌هاي‌ مفيد ديگر.

اِبْن‌ِ شَرَف‌، ابوالفداء عمادالدين‌ اسماعيل‌ بن‌ ابراهيم‌ بن‌ محمد بن‌ على‌ قدسى‌ يا مقدسى‌ (782 يا 783-852ق‌/1380 يا 1381- 1448م‌)، اديب‌، حساب‌ دان‌ و فقيه‌ شافعى‌

ولادت

ابن‌ شرف‌ در بيت‌ المقدس‌ زاده‌ شد و همانجا پرورش‌ يافت‌.

تحصیلات

حديث‌ و علوم‌ قرآنى‌ را نزد استادانى‌ چون‌ ابوالخير بن‌ علائى‌ و علم‌ حساب‌ و اوقات‌ و فرائض‌ را نزد شهاب‌ الدين‌ احمد بن‌ هائم‌ آموخت‌ و از كسانى‌ چون‌ شمس‌الدين‌ احمد قلقشندي‌ و شمس‌الدين‌ محمد برماوي‌ و حسن‌ بن‌ على‌ خطيبى‌ ابيوردي‌ استفاده‌ كرد و در آن‌ فنون‌ مهارت‌ تمام‌ يافت‌.

فعالیت‌ها

ابن‌ شرف‌ احتمالاً پس‌ از 814ق‌/ 1411م‌ به‌ قصد حج‌ از فلسطين‌ بيروت‌ شد و پس‌ از زيارت‌ كعبه‌ به‌ قاهره‌ رفت‌ و رحل‌ اقامت‌ افكند. گويا نخست‌ مدتى‌ در دمشق‌ ماند زيرا عليمى‌ از او به‌ عنوان‌ «معيد» مدرسة صالحيه‌ ياد كرده‌ است‌ و از همين‌ عنوان‌ «معيد» مى‌توان‌ دانست‌ كه‌ وي‌ در تاريخى‌ به‌ آنجا رفته‌ كه‌ هنوز به‌ مراحل‌ تكامل‌ علمى‌ نرسيده‌ بوده‌ است‌.

ابن‌ شرف‌ در قاهره‌ چنان‌ دچار تنگدستى‌ شد كه‌ به‌ ناچار شبانه‌ به‌ فروختن‌ خربزه‌ پرداخت‌، اما قاضى‌ مصر ولى‌الدين‌ احمد بن‌ عبدالرحيم‌ عراقى‌ كه‌ از اين‌ معنى‌ آگاه‌ شد، ابن‌ شرف‌ را جهت‌ تعليم‌ و تربيت‌ نوادگان‌ خود به‌ خدمت‌ گرفت‌. ابن‌ شرف‌ در اين‌ مقام‌ نيز از محضر ولى‌الدين‌ عراقى‌ و دانشمندانى‌ چون‌ عبدالرحمان‌ جلال‌الدين‌ بلقينى‌ عسقلانى‌ بهره‌مند شد. در همان‌ ايام‌ (820ق‌/1417م‌) به‌ تربيت‌ و تعليم‌ شاگردانى‌ چون‌ شرف‌الدين‌ يحيى‌ بن‌ محمد مناوي‌ پرداخت‌ و برخى‌ از اصحاب‌ ولى‌الدين‌ عراقى‌ نزد او علم‌ آموختند و آثار ابن‌ هائم‌ در حساب‌ را نزد او خواندند.

وفات

ابن‌ شرف‌ مدتى‌ بعد به‌ زادگاه‌ خود بيت‌ المقدس‌ بازگشت‌ و به‌ عنوان‌ يكى‌ از پيشوايان‌ آن‌ ديار به‌ تدريس‌ پرداخت‌ و شاگردانى‌ چون‌ ابن‌ حسّان‌ و ابن‌ ابى‌ شريف‌ و بقاعى‌ تربيت‌ كرد و سرانجام‌ در همانجا درگذشت‌ و در مقبرة الساهرة بيت‌المقدس‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد.

ابن‌ شرف‌ كه‌ روزگار را به‌ زهد مى‌گذرانيد و از او با عنوان‌ «بحر المعقول‌ و المنقول‌» و «عين‌ فقهاء الشافعية» ياد كرده‌اند، گذشته‌ از تدريس‌ به‌ تصنيف‌ و شرح‌ كتابهاي‌ متعددي‌ دست‌ زد.

آثار

آثار او در مآخذ بدين‌ قرار ثبت‌ شده‌ است‌: 1. توضيح‌ يا شرحى‌ بر البهجة الحاوي‌ الصغير فى‌ الفروع‌ شيخ‌ نجم‌الدين‌ قزوينى‌، در 2 جلد. وي‌ گويا شرح‌ مطولى‌ نيز بر آن‌ آغاز كرده‌ بود كه‌ به‌ اتمام‌ نرسيد؛ 2. شرحى‌ بر تهذيب‌ التنبيه‌ فى‌ فروع‌ الشافعية شيخ‌ ابواسحاق‌ شيرازي‌؛ 3. طبقات‌ الشافعية كه‌ ظاهراً مراد، مختصر طبقات‌ الشافعية اسنوي‌ (؟) است‌؛ 4. اختصار كتاب‌ الالغاز اسنوي‌ و نيز مجموعه‌هاي‌ مفيد ديگر.

ابن‌ شرف‌ شعر نيز مى‌سروده‌ و سخاوي‌ ابياتى‌ از آن‌ را ذكر كرده‌ است‌.

منابع مقاله

‌ سجادي‌ جعفر، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد چهارم، چاپ چهارم، سال 1377.