مرحلة ما قبل الأصول الرجالية

مرحلة ما قبل الأصول الرجالية
پدیدآوران	هاشم، عادل (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	دراسة و تحليل
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	13سده
چاپ	1
موضوع	حدیث - علم الرجال
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	4م2هـ 114 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مرحلة ما قبل الأصول الرجالية، نوشته عادل هاشم است که در آن، خوانش و تحلیل خود را از نحوه پیدایش «دانش رجال» بیان کرده است.

عادل هاشم در این کتاب بحث خود را از اعتبار عقلی علم رجال آغاز می‌کند. آنگاه مباحثی را درباره اصول و مبانی این دانش پیش کشیده و به موضوع «تدوین علم رجال» و فاصله‌هایی که در «اصول رجالی» رخ داده است، می‌پردازد. او در پایان، دیدگاه خود را درباره پیدایش علم رجال جمع‌‎بندی می‌کند‏.

عادل هاشم در گام نخست، با حدیثی از پیامبر(ص) و کلامی از امیر مؤمنان(ع) به احوال شخصیت‌های «عصر نص» در نقل احادیث پیامبر(ص) و امام علی(ع) اشاره کرده و آن را دلیلی بر شکل‌گیری اولیه دانش رجال از آغاز می‌داند‏. همین‌طور برای نمونه به یار امام علی، «عبیدالله بن ابی‌رافع» و کتابش «تسمية من شهد مع أميرالمؤمنين(ع) الجمل و صفين و النهروان من الصحابة» و نیز به کسانی مانند اجلح کندی (درگذشته 145ق)، ابومخنف، مؤمن الطاق و هشام کلبی استناد کرده و نوشته‌جات آنان را که دارای مباحثی از سیره، تراجم، انساب و آحاد رجال است و در کتاب‌های رجالی رسمی نیز از آن‌ها بحث می‌شود، به خواننده نشان می‌دهد‏.

نویسنده آنگاه، به مرحله تدوین دانش رجال می‌پردازد و آن را در فاصله زمانی نیمه دوم از قرن دوم هجری تا سال‌های آغازین سده چهارم هجری قرار می‌دهد و سده‌های بعدی را جزء مرحله «اصول رجالی» که به دست ما رسیده است، جای می‌دهد‏. او سپس بحث گسترده‌ای را برای مرحله تدوین علم رجال ویژه کرده و نام‌بُرداران این دانش و سی‌وچهار رساله و کتاب ایشان را به بحث می‌گذارد‏. همچنین خاتمه‌ای را نیز درباره «فهرست‌هایی» که در این دوره نوشته شده‌اند، ارائه می‌کند. او بر این باور است که بذرهای اولیه تدوین بارز علم رجال به سال‌های پایانی سده نخست هجری می‌رسد و شکوفایی بزرگ آن در سده دوم انجام یافته است و گستره و ثمردهی آن به قرن سوم بازمی‌گردد. شاخ و برگ یافتنش نیز در قرن چهارم هجری انجام گرفته است و ما در سده‌های بعدی شاهد تنوع میوه‌های این درخت تناور تا به اکنون هستیم‏.

عادل هاشم چنین نتیجه می‌گیرد که دانش رجال از همان «عصر نص» و زمان حیات مبارک پیشوایان شیعه(ع) وجود یافته است؛ به‌گونه‌ای که ستون‌های این دانش بلندی یافته بوده‌اند و شخصیت‌های آن نمایان شده و شیوه علمی آن شکل اولیه‌اش را گرفته بوده است. ازاین‌‌رو، ادعای کسانی که میان شکل‌گیری این دانش با عصر نص و ائمه(ع) فاصله زمانی می‌افکنند، بی‌وجه است. بلکه، این دانش از همان آغاز، در آغوش و دامان «حدیث» نشو و نما یافته است. همچنین، توجه به این نکته تاریخی در پیدایش علم رجال، ثمره‌هایش را در تأثیری که بر مَدرک حجیت قول رجالی می‌گذارد، آشکار می‌کند. نویسنده تکمیل بحث خود را به خواندن کتاب دیگرش با عنوان «مختارات رجالية» وامی‌نهد‏.

منابع مقاله

متن کتاب.