تشريح الأصول: تفاوت میان نسخه‌ها

[[نهاوندی نجفی، علی بن فتح‌الله]] (نويسنده)

| کتابخانۀ دیجیتال نور =16000

'''تشريح الأصول '''، اثر [[نهاوندی نجفی، علی بن فتح‌الله|ملا على نهاوندى]]، كتابى در زمينه اصول فقه شيعى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1310ق، نوشته شده است.

نويسنده، كار خود را از مبحث«طلب و اراده» آغاز كرده كه مبحثى كلامى و فلسفى و مهم‌ترين بخش كتاب است و به گفته وى، كليد گشودن مشكلات اصول مى‌باشد.

نويسنده، به‌عنوان مؤسس«مسلك تعهد» شناخته شده است، زيرا اولين كسى است كه اين نظريه را (در همين كتاب) مطرح كرده است.

نويسنده، معتقد است آنچه در اين باب ابراز شده است، توان تبيين چگونگى دلالت را ندارد. اختصاص، تخصيص، تعيين و تعابيرى از اين قبيل، نمى‌توانند بيان‌گر واقعيت امر باشند، البته وى ابايى ندارد كه گفته شود همه اين امور، نهايتا و در طول وضع، ايجاد مى‌شود، امّا معتقد است روح اصلى وضع، تعهّدى است كه واضع مى‌سپارد و آن، اين است كه هر گاه خواستم فلان معنا را تفهيم كنم، از فلان لفظ استفاده خواهم كرد.

اين ادعاى نويسنده، از دو جنبه ايجابى و سلبى برخوردار است:

مشكل ديگرى كه بر سر راه امكان ثبوتى نظريه تعهّد قرار دارد و نويسنده، خود، آن را مطرح مى‌كند، برخاسته از تحليلى است كه ايشان، از ماهيت تعهّد ارائه مى‌كنند و آن، اين است كه مطابق تعريف، فعليّت اراده به بيان وابسته است. وى، اين مشكل را، چنين حل مى‌كند: «درست است كه تعهّد، به مقدمى بودن بيان وابسته است، امّا بايد توجه داشت كه مقدمى بودن را از دلالت وضعى استفاده نمى‌كنيم تا وابسته به وضع و نهايتا تعهّد باشد».

از نظر وى، بنا بر اين، با حفظ نظريه تعهّد، مى‌توان فرايند وضع را به‌گونه‌اى تقرير كرد كه با اندك تسامحى با نظريات ديگر، نزدیک نشان دهد.

به نظر مى‌رسد كه نويسنده، به‌عنوان مؤسس نظريه تعهّد، تبيين نسبتا مناسبى از بحث ارائه كرده‌اند؛ در عين حال، مطالب زيادى بعدها توسط محققان، در ردّ يا قبول اين نظريه بيان شده است.