۸۴٬۵۷۶
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR10097J1.jpg | | تصویر =NUR10097J1.jpg | ||
| عنوان =جغرافیای تاریخی | | عنوان =جغرافیای تاریخی سرزمینهای اسلامی خلافت شرقی | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| شابک =964-445-105-8 | | شابک =964-445-105-8 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10097 | |||
| کتابخوان همراه نور =10097 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
خط ۳۱: | خط ۳۳: | ||
}} | }} | ||
'''جغرافياى تاريخى سرزمينهاى خلافت شرقى''' | '''جغرافياى تاريخى سرزمينهاى خلافت شرقى''' اثر [[لسترینج، گای|گاى لسترپنج]] كه به اهتمام آقاى [[عرفان، محمود|محمود عرفان]] صورت گرفته است. توصيف جغرافياى تاريخى مناطق شرقى خلافت اسلامى، شامل بين النهرين و ايران و آسياى مركزى به استثناى عربستان و دو شهر مقدس مكه و مدينه، از زمان فتوحات مسلمين تا ايام تيمور است, | ||
این کتاب ترجمهاى از كتاب (erahpilac nretsat eht fo dnal eht) است. | |||
جغرافياى تاريخى؛ شامل بازسازى گذشته، به شيوه بررسى سلسله وقايع در يك زمان يا ارزيابى آنها با توجّه به تحوّلات تاريخى گذشته است(از كتاب جغرافياى تاريخى كشورهاى اسلامى دكتر قرجانلو) و منظور(مقصود) از خلافت شرقى، به خلافت خلفاى راشدين، اموى و عباسى است كه مركز دستگاه آنها شرق زمين (عربستان، عراق و شام) بود و چون يكى از افراد خاندان اموى از شام به اسپانيا رفت، خلافتى ترتيب داد و تا چندين سال اولاد او به نام خلفاى اسلامى فرمانروايى داشتند و جنگ كردند، خلافت آنها را خلافت غربى ناميدند. | جغرافياى تاريخى؛ شامل بازسازى گذشته، به شيوه بررسى سلسله وقايع در يك زمان يا ارزيابى آنها با توجّه به تحوّلات تاريخى گذشته است(از كتاب جغرافياى تاريخى كشورهاى اسلامى دكتر قرجانلو) و منظور(مقصود) از خلافت شرقى، به خلافت خلفاى راشدين، اموى و عباسى است كه مركز دستگاه آنها شرق زمين (عربستان، عراق و شام) بود و چون يكى از افراد خاندان اموى از شام به اسپانيا رفت، خلافتى ترتيب داد و تا چندين سال اولاد او به نام خلفاى اسلامى فرمانروايى داشتند و جنگ كردند، خلافت آنها را خلافت غربى ناميدند. | ||
خط ۵۱: | خط ۵۵: | ||
در فصل اوّل(ديباچه) دو مطلب آورده شد؛ يكى پس از وفات پيامبر اسلام(ص)، اعراب براى انتشار و تعاليم اسلامى با دولت ساسانى وارد جنگ و آن را برانداختند. كشور پادشاهان ساسانى از بينالنهرين و ايران تشكيل مىشد. اين سرزمين پهناور از طرف خاور محدود مىگرديد و به صحراى مركزى و كوههاى افغانستان و از طرف باختر به امپراتورى روم شرقى اجمالا تمام نواحى پهناورى كه مملكت ساسانيان را پيش از ظهور اسلام تشكيل مىداد. اسما در اطلاعات، خلفاى عباسى باقى ماند، خلفاى عباسى كه يك قرن و اندى بعد از وفات پيامبر گرامى اسلام با برداشتن خلفاى اموى بر سر كار آمدند، پايتخت دولت را از شام به عراق انتقال دادند و اين پايتخت مركز شرقى دولت اسلامى گرديد كه در فصل اول به طور مختصر از آن سرزمين پهناور كه به چندين قطعه تقسيم گرديده بود، ذكر و در فصول بعدى به طور تفصيل بيان خواهد شد، آمده است. | در فصل اوّل(ديباچه) دو مطلب آورده شد؛ يكى پس از وفات پيامبر اسلام(ص)، اعراب براى انتشار و تعاليم اسلامى با دولت ساسانى وارد جنگ و آن را برانداختند. كشور پادشاهان ساسانى از بينالنهرين و ايران تشكيل مىشد. اين سرزمين پهناور از طرف خاور محدود مىگرديد و به صحراى مركزى و كوههاى افغانستان و از طرف باختر به امپراتورى روم شرقى اجمالا تمام نواحى پهناورى كه مملكت ساسانيان را پيش از ظهور اسلام تشكيل مىداد. اسما در اطلاعات، خلفاى عباسى باقى ماند، خلفاى عباسى كه يك قرن و اندى بعد از وفات پيامبر گرامى اسلام با برداشتن خلفاى اموى بر سر كار آمدند، پايتخت دولت را از شام به عراق انتقال دادند و اين پايتخت مركز شرقى دولت اسلامى گرديد كه در فصل اول به طور مختصر از آن سرزمين پهناور كه به چندين قطعه تقسيم گرديده بود، ذكر و در فصول بعدى به طور تفصيل بيان خواهد شد، آمده است. | ||
مطلب دوم، در اين خصوص معرفى منابع اين كتاب است كه گفتهها و نوشتهاى آنها را در فصول اين اثر آورده كه قديمىترين نويسندگان آن در اواسط قرن سوم مىزيستهاند و آنها ابن خرداد به، قدامه، يعقوبى و | مطلب دوم، در اين خصوص معرفى منابع اين كتاب است كه گفتهها و نوشتهاى آنها را در فصول اين اثر آورده كه قديمىترين نويسندگان آن در اواسط قرن سوم مىزيستهاند و آنها ابن خرداد به، قدامه، يعقوبى و ابن رسته هستند كه كتب آنها به شكل مسالك است. كتب سالك كتابهايى هستند كه در خصوص راهها، فاصلهها و مسافتهاى شهر و منزلگاهها است و شخص بعدى ابن سرابيون مىباشد. جغرافىنويسى منظم از آغاز قرن چهارم با نام افرادى؛ همانند [[اصطخری، ابراهیم بن محمد|اصطخرى]]، [[ابن حوقل، محمد بن حوقل|ابن حوقل]] و مقدسى ظهور مىيابند. قرن پنجم و ششم به دو كتاب از دو نفر مسافر مكه و دو نفر جهانگرد معروف، ناصر خسرو فارسى، [[ابن جبیر، محمد بن احمد|ابن جبير]] عرب اسپانيايى و [[ادریسی، محمد بن محمد|ادريسى]] مىرسيم. قرن هفتم كه در آن حمله مغول و سقوط خلافت عباسيان به وقوع پيوسته با كتاب [[معجم البلدان]]، [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] روبرو هستيم. از مؤلفان همزمان ياقوت، قزوينى است كه يادداشتهاى خود را در كتابى كه شامل دو قسمت است، جمعآورى كرده است. از نيمه اول قرن هشتم كتاب جغرافياى ابوالفدا و از نيمه دوم آن سفرنامه [[ابن بطوطه، محمد بن عبدالله|ابن بطوطه]] در دسترس ما مىباشد. معاصر [[ابن بطوطه، محمد بن عبدالله|ابن بطوطه]]، حمداللّه مستوفى است كه يادداشتهاى او به زبان فارسى و در شرح مملكت ايلخانان مىباشد و كتاب ديگر او در تاريخ موسوم به تاريخ گزيده است. در طليعه زمان امير تيمور گوركانى با كتاب جغرافياى حافظ ابرو، كتاب تاريخى شرفالدين، كتاب تاريخ الترك و المغول ابوالنازى اميرخوارزم و جغرافياى جهان، موسوم به جهاننما تألیف حاج خليفه در دسترس ما مىباشد. | ||
از كتابهاى ديگرى كه به آنها رجوع كرده، [[فتوح البلدان]] [[بلاذری، احمد بن یحیی|بلاذرى]]، تجارب الامم [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكويه]]، تاريخ [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه اصفهانى]]، [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، تاريخ | از كتابهاى ديگرى كه به آنها رجوع كرده، [[فتوح البلدان]] [[بلاذری، احمد بن یحیی|بلاذرى]]، تجارب الامم [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكويه]]، تاريخ [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه اصفهانى]]، [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، تاريخ ابن اثير، تاريخ الفخرى، تاريخ ابن خلدون و كتاب رجال [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]](وفيات الاعيان) كه همه عربى هستند، براى تكميل مطالب و موضوعات مورد استفاده قرار گرفتهاند و از كتب زبان فارسى، مىتوان روضةالصفا ميرخوند و ديگر حبيبالسير خوندمير نواده ميرخوند و كتاب تاريخى ابن بىبى و ابن ابراهیم را، نام برد كه اطلاعات جغرافيايى پر ارزشى در خصوص بلاد ايران و فرمانروايى سلجوقيان در آسياى صغير و کرمان در اختيار ما مىگذارند. | ||
قبل از ورود در گزارش محتواى فصول بعدى كه در مورد معرفى مختصر بلاد، ايالت و سرزمينها مىباشد، كتاب در هر فصل به ارائه اطلاعات جامع و فراگير در مورد شهرها، سرزمينها و مردمان؛ از جمله تاريخچۀ شهرها، اوضاع اقتصادى و تجارت، زراعت و كشاورزى، استفاده از آب و مسئله قنوات و جادهها، متراج و تفصيل راههاى كارونرو، معرفى فرمانروايان و حاكمان سرزمينها، خصوصيّات جمعيّتى و مذهبى و نژادى، اخلاق و عادات مردم، بيان مسافت و فواصل ميان سرزمينها، شهر و كشورها و مناطق گوناگون، ذكر ميزان درآمد دارایى شهرها و مناطق مختلف، بيان مقدار خراج و ماليات، نامهاى مختلف شهرها، شيوه ساخت بناهاى شهرى و مصالحى كه استفاده مىشده، ذكر خورد و خوراك، آشاميدنىها، پوشاك مردم شهرها و مناطق گوناگون. | قبل از ورود در گزارش محتواى فصول بعدى كه در مورد معرفى مختصر بلاد، ايالت و سرزمينها مىباشد، كتاب در هر فصل به ارائه اطلاعات جامع و فراگير در مورد شهرها، سرزمينها و مردمان؛ از جمله تاريخچۀ شهرها، اوضاع اقتصادى و تجارت، زراعت و كشاورزى، استفاده از آب و مسئله قنوات و جادهها، متراج و تفصيل راههاى كارونرو، معرفى فرمانروايان و حاكمان سرزمينها، خصوصيّات جمعيّتى و مذهبى و نژادى، اخلاق و عادات مردم، بيان مسافت و فواصل ميان سرزمينها، شهر و كشورها و مناطق گوناگون، ذكر ميزان درآمد دارایى شهرها و مناطق مختلف، بيان مقدار خراج و ماليات، نامهاى مختلف شهرها، شيوه ساخت بناهاى شهرى و مصالحى كه استفاده مىشده، ذكر خورد و خوراك، آشاميدنىها، پوشاك مردم شهرها و مناطق گوناگون. | ||
خط ۵۹: | خط ۶۳: | ||
عراق | عراق | ||
نسل دوم، به جغرافياى تاريخى بينالنهرين اختصاص يافته، ناحيه رسوبى پهناورى كه در كشور عراق قرار دارد و نواحى بين دو رود دجله و فرات را شامل مىباشد. و عربهاى مسلمان، بينالنهرين را به دو ناحيه سفلى و عليا تقسيم | نسل دوم، به جغرافياى تاريخى بينالنهرين اختصاص يافته، ناحيه رسوبى پهناورى كه در كشور عراق قرار دارد و نواحى بين دو رود دجله و فرات را شامل مىباشد. و عربهاى مسلمان، بينالنهرين را به دو ناحيه سفلى و عليا تقسيم میكردند.ناحيه سفلى شامل سرزمينى مىشد، داراى خاک رسوبى حاصلخيز كه در زمان قديم به بابل معروف بود. بينالنهرين سفلى را عراق مىناميدند. در زمان صاحبان، بغداد بزرگترين شهر عراق بود. مسلمانان قرن اوّل پس از فتح عراق به ساختن سه نهر بزرگ به نام واسط، كوفه و بصره دست زدند. اولين نهر بزرگى كه از فرات جدا گرديده و به دجله مىريخت، نهر عيسى بود(يكى از امراى عباسى) كه در سال 145 هجرى منصور خليه عباسى بالاى مصب آن، در دجله شهر مدور را ساخت شهر مذكور اساس و هسته شهر بغداد شد. اين شهر چهار دروازه به نام دروازه بصره، دروازه كوفه، دروازه شام و دروازه خراسان است كه اين فصل به طور مفصّل به توصيف اين شهر كه به منزله قلب دولت عباسيان بود مىپردازد. | ||
فصل سوم، به واسط(شهر ميانى) مىپردازد. آن را واسط ناميدهاند به دليل اينكه وسط كوفه و بصره و اهواز است و با هر كدام پنجاه فرسخ فاصله دارد. شهر واسط را حجاج در زمان خليفه اموى عبدالملك به سال 84 هجرى ساخت. دجله از زير واسط به پنج نهر بزرگ كه قابل كشتىرانى بودند، منشعب مىگرديد و سپس به بطانح مىريخت. بطانح به معنى باتلاق است. بعد از توصيف واسط و نهرهاى آن به توصيف بصره و كوفه پرداخت مىشود. بصره در زمان خلافت عمر بن خطاب به سال 17 هجرى ساخت شد و زمينهاى آن ميان قبايل عربى كه پس از انقراض سلطنت ساسانيان به آنجا مهاجرت كردند، تقسيم شد. | فصل سوم، به واسط(شهر ميانى) مىپردازد. آن را واسط ناميدهاند به دليل اينكه وسط كوفه و بصره و اهواز است و با هر كدام پنجاه فرسخ فاصله دارد. شهر واسط را حجاج در زمان خليفه اموى عبدالملك به سال 84 هجرى ساخت. دجله از زير واسط به پنج نهر بزرگ كه قابل كشتىرانى بودند، منشعب مىگرديد و سپس به بطانح مىريخت. بطانح به معنى باتلاق است. بعد از توصيف واسط و نهرهاى آن به توصيف بصره و كوفه پرداخت مىشود. بصره در زمان خلافت عمر بن خطاب به سال 17 هجرى ساخت شد و زمينهاى آن ميان قبايل عربى كه پس از انقراض سلطنت ساسانيان به آنجا مهاجرت كردند، تقسيم شد. | ||
خط ۷۷: | خط ۸۱: | ||
فرات عليا | فرات عليا | ||
شهرها و شهرستانهايى كه در امتداد سواحل فرات عليا، خاورى و باخترى(زيرا فرات دو سرچشمه داشت.) واقع بود، به طور كلى جزء بينالنهرين شمالى محسوب مىگردد و | شهرها و شهرستانهايى كه در امتداد سواحل فرات عليا، خاورى و باخترى(زيرا فرات دو سرچشمه داشت.) واقع بود، به طور كلى جزء بينالنهرين شمالى محسوب مىگردد و غالباً در ايالت جزيره واقع مىشده، فرات خاورى كه بعضى روم يا | ||
آسياى صغير | آسياى صغير | ||
خط ۱۵۸: | خط ۱۶۲: | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[بلدان الخلافة الشرقية/ تعریب]] | [[بلدان الخلافة الشرقية/ تعریب]] | ||
خط ۱۶۴: | خط ۱۷۰: | ||
[[رده: تاریخ (عمومی)]] | [[رده: تاریخ (عمومی)]] | ||
[[رده: تاریخ آسیا]] | [[رده: تاریخ آسیا]] | ||
[[رده:آثار خاورشناسان]] |