۸۳٬۷۰۴
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'بالدین' به 'بالدین') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
{{کاربردهای دیگر|ابن بابویه (ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر|ابن بابویه (ابهام زدایی)}} | ||
'''ابن بابِویه‌ْ، ابوالحسن على بن حسین بن موسى بن بابویه قمى''' (متوفای | '''ابن بابِویه‌ْ، ابوالحسن على بن حسین بن موسى بن بابویه قمى''' (متوفای 329ق/941م)، فقیه، محدث شیعى و مرجع مردم قم و اطراف آن. وی را نیز «صدوق» خوانده‌اند. | ||
==خاندان== | ==خاندان== | ||
بابْوَیه یا بابُویه که نام جد بزرگ اوست، یک نام کهن ایرانى و سامى است که در روزگار پس از ظهور اسلام نیز افرادی به این نام موسوم بوده‌اند. ابن بابویه مؤسس خاندانى دانشور بوده است که افراد آن تا اواخر سده 6ق/12م معروف بوده‌اند و منتجب‌الدین آخرین دانشمند این خاندان نیز همین کنیه و نام ابوالحسن على بن بابویه را داشته است. بحرانى شرح حال افراد این خاندان را در کتابى به نام فهرست آل‌بابویه و علماءالبحرین گرد آورده است. | بابْوَیه یا بابُویه که نام جد بزرگ اوست، یک نام کهن ایرانى و سامى است که در روزگار پس از ظهور اسلام نیز افرادی به این نام موسوم بوده‌اند. ابن بابویه مؤسس خاندانى دانشور بوده است که افراد آن تا اواخر سده 6ق/12م معروف بوده‌اند و منتجب‌الدین آخرین دانشمند این خاندان نیز همین کنیه و نام ابوالحسن على بن بابویه را داشته است. بحرانى شرح حال افراد این خاندان را در کتابى به نام فهرست آل‌بابویه و علماءالبحرین گرد آورده است. | ||
==سفرها== | ==سفرها== | ||
در باب سفرهای او به عراق، حداقل از 3 سفر یاد کرده‌اند: نخستین سفر، ظاهراً اندکى پس از وفات محمد بن عثمان (متوفای | در باب سفرهای او به عراق، حداقل از 3 سفر یاد کرده‌اند: نخستین سفر، ظاهراً اندکى پس از وفات محمد بن عثمان (متوفای 304 یا 305ق/ 916م) بوده است؛ سفر دوم در 326ق/938م که تلعکبری از او استماع کرده است و آخرین سفر او به بغداد در 328ق/940م بوده که ابوالحسن عباس بن عمر کلوذانى معروف به ابن ابى مروان از او اجازه گرفته است. | ||
==جایگاه علمی== | ==جایگاه علمی== | ||
ابن بابویه فقیهى معتمد، جلیل، شیخ و پیشرو قمیان روزگار خویش بود. مقام او در فقه و حدیث چنان بلند بود که در مواردی که حدیث در دست نبود و یا این‌که در متن حدیث، شبهه‌ای به نظر مى‌رسید، علماء شیعه به فتاوی او در کتاب الشرایع (رساله) رجوع مى‌کرده‌اند. یعنى فتاوی او را به منزلت متن روایت مى‌دانستند و معتقد بودند وی على‌القاعده، روایتى در اختیار داشته که مأخذ فتوایش بوده است. | ابن بابویه فقیهى معتمد، جلیل، شیخ و پیشرو قمیان روزگار خویش بود. مقام او در فقه و حدیث چنان بلند بود که در مواردی که حدیث در دست نبود و یا این‌که در متن حدیث، شبهه‌ای به نظر مى‌رسید، علماء شیعه به فتاوی او در کتاب الشرایع (رساله) رجوع مى‌کرده‌اند. یعنى فتاوی او را به منزلت متن روایت مى‌دانستند و معتقد بودند وی على‌القاعده، روایتى در اختیار داشته که مأخذ فتوایش بوده است. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
ابن بابویه، دانشمندی پر تألیف بوده است. چنانکه ابن ندیم به خط شیخ صدوق دیده است که او 100 تألیف پدر خویش را به شخصى اجازه داده بوده است. نجاشى تألیفات او را چنین برشمرده است: کتاب‌های الوضوء، الصلوة، الجنائز، الإمامة و التبصرة من الحیرة، الإملاء، نوادر کتاب المنطق، الإخوان، النساء و الولدان، الشرایع که برای فرزندش فرستاده است. التفسیر، النکاح، مناسک الحج، قرب الإسناد، التسلیم، الطب، المواریث، المعراج. | ابن بابویه، دانشمندی پر تألیف بوده است. چنانکه ابن ندیم به خط شیخ صدوق دیده است که او 100 تألیف پدر خویش را به شخصى اجازه داده بوده است. نجاشى تألیفات او را چنین برشمرده است: کتاب‌های الوضوء، الصلوة، الجنائز، الإمامة و التبصرة من الحیرة، الإملاء، نوادر کتاب المنطق، الإخوان، النساء و الولدان، الشرایع که برای فرزندش فرستاده است. التفسیر، النکاح، مناسک الحج، قرب الإسناد، التسلیم، الطب، المواریث، المعراج. | ||
در انتساب الإمامة و التبصرة من الحیرة، به وی تردید کرده‌اند. آقابزرگ تهرانى مى‌نویسد که الإمامة و التبصرة ابن بابویه، غیر از کتابى است به همین نام که مجلسى در مجلدات 16 و 17 بحار از آن استفاده کرده، زیرا در آن روایاتى از راویان پس از او آمده است. منزوی مى‌نویسد که نسخه‌ای از این کتاب در اصفهان موجود است. به علت تشابه مطالب رساله الشرایع با کتاب فقه الرضا، برخى این دو را یکى دانسته‌اند و نوری علت انتساب آن را به امام رضا(ع)، تشابه نام مؤلف شرایع با نام آن امام یعنى ابوالحسن على بن موسى(ع) دانسته است. نسخه‌ای از این کتاب در کاظمین در کتابخانه سید حسن صدر به خط محمد بن مطرف شاگرد محقق حلى موجود بوده است. مقدس اردبیلى قرب الإسناد را به خط مؤلف داشته است. نسخه‌های خطى از مناظره او با رکن‌الدوله و محاوره او با محمد بن مقاتل رازی موجود است. بحرانى نسخه‌ای از کتاب الکرّ و الفرّ منسوب به او را در اصفهان دیده و افندی اصفهانى مى‌نویسد که الکرّ و الفرّ همان رساله مناظره با محمد بن مقاتل رازی است و به نسخه‌ای از آن در کازرون اشاره مى‌کند، اما خوانساری این انتساب را رد مى‌کند و تصریح دارد که الکر و الفر، از ابن ابى عقیل است. <ref> فکرت، محمدآصف، ج3، ص61-62</ref>. | در انتساب الإمامة و التبصرة من الحیرة، به وی تردید کرده‌اند. آقابزرگ تهرانى مى‌نویسد که الإمامة و التبصرة ابن بابویه، غیر از کتابى است به همین نام که مجلسى در مجلدات 16 و 17 بحار از آن استفاده کرده، زیرا در آن روایاتى از راویان پس از او آمده است. منزوی مى‌نویسد که نسخه‌ای از این کتاب در اصفهان موجود است. به علت تشابه مطالب رساله الشرایع با کتاب فقه الرضا، برخى این دو را یکى دانسته‌اند و نوری علت انتساب آن را به امام رضا(ع)، تشابه نام مؤلف شرایع با نام آن امام یعنى ابوالحسن على بن موسى(ع) دانسته است. نسخه‌ای از این کتاب در کاظمین در کتابخانه سید حسن صدر به خط محمد بن مطرف شاگرد محقق حلى موجود بوده است. مقدس اردبیلى قرب الإسناد را به خط مؤلف داشته است. نسخه‌های خطى از مناظره او با رکن‌الدوله و محاوره او با محمد بن مقاتل رازی موجود است. بحرانى نسخه‌ای از کتاب الکرّ و الفرّ منسوب به او را در اصفهان دیده و افندی اصفهانى مى‌نویسد که الکرّ و الفرّ همان رساله مناظره با محمد بن مقاتل رازی است و به نسخه‌ای از آن در کازرون اشاره مى‌کند، اما خوانساری این انتساب را رد مى‌کند و تصریح دارد که الکر و الفر، از ابن ابى عقیل است. <ref>ر.ک: فکرت، محمدآصف، ج3، ص61-62</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||