مبانی فقهی آراء خاص امام خمینی(س): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'میدانند' به 'می‌دانند'
جز (جایگزینی متن - 'حوزه ها' به 'حوزه‌ها')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'میدانند' به 'می‌دانند')
خط ۹۵: خط ۹۵:
تقریبا مبنی بود. چند بابش بود که همه فکرها متمرکز شده بود در همان چنًد بابی که آن وقت متعارف بود».
تقریبا مبنی بود. چند بابش بود که همه فکرها متمرکز شده بود در همان چنًد بابی که آن وقت متعارف بود».


حضرت امام اجتهاد مصطلح را کافی ندانسته، علاوه بر اعلمیت مذکور، توانمندی های دیگر را نیز برای مجتهد شرط  میدانند و می فرمایند: یکی از مسائل مهم در دنیای پرآشوب کنونی نقش زمان و مکان در اجتهاد و نوع  تصمیمگیری است. یک فرد اگر اعلم در علوم معهود حوزه‌ها هم باشد ولی نتواند مصلحت جامعه را تشخیص دهد و به طورکلی در زمینه اجتماعی و سیاسی فاقد بینش صحیح و قدرت تصمیم‌گیری باشد، این فرد در مسائل اجتماعی و حکومتی مجتهد نیست و نمی‌تواند زمام جامعه را بدست گیرد.
حضرت امام اجتهاد مصطلح را کافی ندانسته، علاوه بر اعلمیت مذکور، توانمندی های دیگر را نیز برای مجتهد شرط  می‌دانند و می فرمایند: یکی از مسائل مهم در دنیای پرآشوب کنونی نقش زمان و مکان در اجتهاد و نوع  تصمیمگیری است. یک فرد اگر اعلم در علوم معهود حوزه‌ها هم باشد ولی نتواند مصلحت جامعه را تشخیص دهد و به طورکلی در زمینه اجتماعی و سیاسی فاقد بینش صحیح و قدرت تصمیم‌گیری باشد، این فرد در مسائل اجتماعی و حکومتی مجتهد نیست و نمی‌تواند زمام جامعه را بدست گیرد.


حضرت امام مکرر اشاره داشتند که تحصیل علومی مانند ادبیات عرب، منطق و… کافی نبوده و نمی‌تواند گره ای از کار فقاهت مبتنی بر زمان و مکان بگشاید. امام راحل خود در موضوعاتی که شناخت کافی داشتند، حکم می دادند. در ادامه بحث به مصادیقی از جمله سیق و رمایه، تعیین دیه، خرید و فروش خون، تشریح مرده مسلمان، تلقیح مصنوعی، حق حضانت مادر، احکام و ورود کافران و مشرکان به مساجد مورد بررسی قرار گرفته است.
حضرت امام مکرر اشاره داشتند که تحصیل علومی مانند ادبیات عرب، منطق و… کافی نبوده و نمی‌تواند گره ای از کار فقاهت مبتنی بر زمان و مکان بگشاید. امام راحل خود در موضوعاتی که شناخت کافی داشتند، حکم می دادند. در ادامه بحث به مصادیقی از جمله سیق و رمایه، تعیین دیه، خرید و فروش خون، تشریح مرده مسلمان، تلقیح مصنوعی، حق حضانت مادر، احکام و ورود کافران و مشرکان به مساجد مورد بررسی قرار گرفته است.
خط ۱۰۱: خط ۱۰۱:
'''بخش سوم: نقش مصلحت در اجتهاد از منظر امام خمینی'''
'''بخش سوم: نقش مصلحت در اجتهاد از منظر امام خمینی'''


مصلحت در نظرگاه حضرت امام، جان تازه‌ای می یابد و ارتباط تنگاتنگی با مفهوم ولایت می یابد. ایشان هر جا از ولایت سخن  گفتهاند، رعایت مصلحت را اصل  دانستهاند و در تعارض و تزاحم میان مصالح، مصلحت مهم تر و اجتماعی را بنا به تشخیص حاکم و ولی، مقدّم  میدانند. مثلاً: در ولایت پدر و جدّ پدری، رعایت مصلحت را شرط ضروری و حداقل احتیاطی  میدانند، اما در مورد قیّم، که پدر یا جدّ پدری پس از وفات خود تعیین می کند، شرط مصلحت ضروری است.
مصلحت در نظرگاه حضرت امام، جان تازه‌ای می یابد و ارتباط تنگاتنگی با مفهوم ولایت می یابد. ایشان هر جا از ولایت سخن  گفتهاند، رعایت مصلحت را اصل  دانستهاند و در تعارض و تزاحم میان مصالح، مصلحت مهم تر و اجتماعی را بنا به تشخیص حاکم و ولی، مقدّم  می‌دانند. مثلاً: در ولایت پدر و جدّ پدری، رعایت مصلحت را شرط ضروری و حداقل احتیاطی  می‌دانند، اما در مورد قیّم، که پدر یا جدّ پدری پس از وفات خود تعیین می کند، شرط مصلحت ضروری است.


'''بخش چهارم: احکام ولایی و حکومتی از منظر امام خمینی'''  
'''بخش چهارم: احکام ولایی و حکومتی از منظر امام خمینی'''  


امام خمینی با توجه به اطلاقی که در حوزه اختیارات ولی امر قائلند و آن را در چهارچوب هیچ حکم فرعی ای محدود  نمیبینند، گستره ی احکام سلطانیه را همه احکام ادلیّ تشریعی، اعم از تکلیفی و وضعی، میدانند. ایشان می فرمایند: حکومت، که شعبه ای از ولایت مطلقه رسول الله است، یکی از احکام اولیه اسلام است، و مقدم به تمام احکام فرعیه، حتی نماز و روزه و حج است.
امام خمینی با توجه به اطلاقی که در حوزه اختیارات ولی امر قائلند و آن را در چهارچوب هیچ حکم فرعی ای محدود  نمیبینند، گستره ی احکام سلطانیه را همه احکام ادلیّ تشریعی، اعم از تکلیفی و وضعی، می‌دانند. ایشان می فرمایند: حکومت، که شعبه ای از ولایت مطلقه رسول الله است، یکی از احکام اولیه اسلام است، و مقدم به تمام احکام فرعیه، حتی نماز و روزه و حج است.
در دیدگاه امام حوزه ی اقدامات و اختیارات احکام سلطانی شامل همه احکام فرعی، اعم از الزامی یا غیرالزامی می شوند و تنها با ملاک «مصلحت» تشخیص داده می شوند. در دیدگاه امام ولیّ امر بیشتر مبسوط الید است.
در دیدگاه امام حوزه ی اقدامات و اختیارات احکام سلطانی شامل همه احکام فرعی، اعم از الزامی یا غیرالزامی می شوند و تنها با ملاک «مصلحت» تشخیص داده می شوند. در دیدگاه امام ولیّ امر بیشتر مبسوط الید است.


'''بخش پنجم: دیدگاه‌های روایی و اصولی در استنباطات فقهی حضرت امام'''
'''بخش پنجم: دیدگاه‌های روایی و اصولی در استنباطات فقهی حضرت امام'''


در نظر حضرت امام شهرت روایی، معتبر و جبران کننده ضعف سند است و از این نظر، ایشان روایت مرسله صدوق را در بحث (ولایت فقیه) معتبر  میدانند. ایشان همچنین بر شهرت عملی، به ویژه شهرت بین قدما، تأکید دارند و معتقدند: شهرت عملی علاوه بر جبران ضعف سند، در هنگام تعارض باعث سقوط حجیت روایت غیر مشهور می شود.
در نظر حضرت امام شهرت روایی، معتبر و جبران کننده ضعف سند است و از این نظر، ایشان روایت مرسله صدوق را در بحث (ولایت فقیه) معتبر  می‌دانند. ایشان همچنین بر شهرت عملی، به ویژه شهرت بین قدما، تأکید دارند و معتقدند: شهرت عملی علاوه بر جبران ضعف سند، در هنگام تعارض باعث سقوط حجیت روایت غیر مشهور می شود.


حاصل این بحث آن که فقه امام خمینی بر مکتب (وثوق صدوری) استوار است و ایشان هر قرینه ای را که موجب اعتبار روایت شود، معتبر  میدانند. این شیوه ی فقهی در بنیاد تاریخ فقاهت ریشه دارد. از جمله مسائلی که حضرت امام آن را زنده کرد و بار دیگر در استنباط های فقهی به جریان انداخت، رسیدگی به متن روایت و ارزیابی آن با اصول خدشه ناپذیر دین و جوهره ی شریعت است. ایشان اظهار داشتند باید همانند دوران نزدیک به صدر اسلام، در متن روایت بررسی لازم به عمل آید و هرگاه مضمون روایتی با مبانی دین و اصول شریعت و حکم قطعی عقل ناسازگاری داشته باشد، کنار نهاده شود.
حاصل این بحث آن که فقه امام خمینی بر مکتب (وثوق صدوری) استوار است و ایشان هر قرینه ای را که موجب اعتبار روایت شود، معتبر  می‌دانند. این شیوه ی فقهی در بنیاد تاریخ فقاهت ریشه دارد. از جمله مسائلی که حضرت امام آن را زنده کرد و بار دیگر در استنباط های فقهی به جریان انداخت، رسیدگی به متن روایت و ارزیابی آن با اصول خدشه ناپذیر دین و جوهره ی شریعت است. ایشان اظهار داشتند باید همانند دوران نزدیک به صدر اسلام، در متن روایت بررسی لازم به عمل آید و هرگاه مضمون روایتی با مبانی دین و اصول شریعت و حکم قطعی عقل ناسازگاری داشته باشد، کنار نهاده شود.


'''مبانی اصولی امام خمینی در برداشت‌های خاص فقهی'''
'''مبانی اصولی امام خمینی در برداشت‌های خاص فقهی'''