شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي

شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي
پدیدآوران	عضدالدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد (نويسنده) نصیف، فادی اسعد المحسن (محشی) یحیی، طارق ( محشی) ابن حاجب، عثمان بن عمر ( نويسنده)
عنوان‌های دیگر	العضد. شرح
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1421ق - 2000م
چاپ	1
شابک	‎2-7451-3025-0
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي، توضیحاتی غیرمزجی است که نحوی، متکلم، اصولی، فقیه و قاضی شافعی قرن هشتم هجری؛ قاضى عضد‌الدين ايجى (درگذشته 756ق) بر کتاب مختصر المنتهى الأصولي تألیف ادیب، اصولی و فقیه مالکی قرن هفتم هجری؛ ابن حاجب (متوفای 646ق) نوشته است.

هدف و روش

محققان کتاب حاضر؛ (فادی نصیف و طارق یحیی)، متن اصلی (مختصر المنتهى الأصولي) را سرچشمه اصلی اصول فقه مالکی شمرده‌ و گزارشی از مباحث آن آورده و افزوده‌اند: کوشیدیم برخی از معانی مبهم را روشن سازیم و بیشترین مقدار ممکن از سخنان سایر امامان و اصولیان و فقیهان را بیفزاییم تا کتاب، نظرات مذاهب سه‌گانه دیگر را هم شامل شود. ‏ آنان، نگاهی گذرا به زندگی و آثار نویسنده اصلی؛ ابن حاجب انداخته ولی شرح‌حالِ شارح؛ قاضى عضد‌الدين ايجى را به فراموشی سپرده‌اند! قاضى ايجى، بعد از ستایش فراوان ابن حاجب و کتابش، زمینه نگارش شرح حاضر را اصرار شاگردان شمرده و روش خودش را در توضیح مطالب، میانه‌روی و دوری از اطناب ممل و اختصار مخلّ و هدفش را دستیابی به رحمت و مغفرت الهی دانسته است.

ساختار و محتوا

این کتاب، شرحی گسسته در قالب (قالَ ← أَقولُ) به ترتیب متن اصلی است و ساماندهی دیگری ندارد. ابن حاجب؛ نویسنده متن اصلی، کتابش را در 4 بخش تنظیم کرده است:

1. مبادی (تعریف و فایده علم اصول فقه و...)
2. ادله سمعی (کتاب، سنت، اجماع و قیاس)
3. ترجیح
4. اجتهاد. ‏

نمونه مباحث

• شارح گوید: ادله، سمعی است و عقلی نیست؛ زیرا هدف، استنباط احکام شرعی است و به نظر ما، عقل در شناخت احکام دخالتی ندارد. ‏
• قاضى عضد‌الدين ايجى، اجتهاد را در لغت به معنای کوشش همراه با تحمل مشقت و در اصطلاح به معنی استفاده از همه توان علمی برای رسیدن به گمان در حکم شرعی تفسیر کرده و افزوده است: ظنّ به این جهت گفته شده که در قطعیات، اجتهاد راه ندارد. ‏

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.