نورعلیشاه، محمدعلی طبسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'نعمت الله' به 'نعمت‌الله') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |میرزا عبدالحسین طبسی | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" | | | data-type="authorbirthDate" |حدود 1160ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |اصفهان | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| data-type="authorDeathDate" | | | data-type="authorDeathDate" |1212ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" | | | data-type="authorTeachers" |پدرش میرزا عبدالحسین طبسی | ||
[[ | [[سید عبدالحمید دکنی]] (معصوم علیشاه) | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" |[[ | | data-type="authorWritings" |[[رساله بهجة الطالبين]] | ||
[[ | [[مجموعه رسائل عوارف المعارف]] | ||
دیوان نورعلیشاه اصفهانی | |||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۷: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|نورعلیشاه (ابهام زدایی)}} | |||
'''محمدعلی طبسی''' (حدود 1160-1212ق)، ملقب به نورعلیشاه اول، | '''محمدعلی طبسی''' (حدود 1160-1212ق)، ملقب به نورعلیشاه اول، از مشایخ تصوف در سلاسل نعمت‌اللهی (از جمله سلسله نعمت‌اللهی سلطانعلی‌شاهی گنابادی) که از سلاسل معروفیه است. | ||
== | ==ولادت== | ||
تاریخ ولادت نورعلیشاه را برخی در حدود سال ۱۱۷۱، تخمین زده‌اند و بعضی گفته‌اند: «سال تولد او روشن نیست و کتب سیر و تواریخ، صراحتی در این‌باره ندارد». | تاریخ ولادت نورعلیشاه را برخی در حدود سال ۱۱۷۱، تخمین زده‌اند و بعضی گفته‌اند: «سال تولد او روشن نیست و کتب سیر و تواریخ، صراحتی در این‌باره ندارد». | ||
بعضی سن او را حدود چهل سال تخمین زده‌اند، ولی ضمن مطالعه دیوان اشعار وی حدسشان به اینجا رسیده که سن او از چهل متجاوز و به حدود پنجاه سال هم رسیده است. | بعضی سن او را حدود چهل سال تخمین زده‌اند، ولی ضمن مطالعه دیوان اشعار وی حدسشان به اینجا رسیده که سن او از چهل متجاوز و به حدود پنجاه سال هم رسیده است. | ||
با در نظر گرفتن تاریخ وفات وی که به سال 1212ق، اتفاق افتاده، با این گمان تاریخ تولد ایشان را می‌توان در حدود سال 1160ق، دانست<ref>ر.ک: نوربخش، جواد</ref>. | با در نظر گرفتن تاریخ وفات وی که به سال 1212ق، اتفاق افتاده، با این گمان تاریخ تولد ایشان را می‌توان در حدود سال 1160ق، دانست<ref>ر.ک: نوربخش، جواد</ref>. | ||
او فرزند میرزا عبدالحسین طبسی و از مریدان شاه سیّد علیرضا دکنی بود که به‌همراه پدرش توسط معصوم‌علی‌شاه، قدم در وادی سلوک نهادند و هر دو مورد توجّه خاصّ معصوم‌علی‌شاه بودند و از سوی وی اجازه ارشاد یافتند. نورعلیشاه اوّل، شیخ‌المشایخ دوم در زمان قطبیت شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلی‌شاه دکنی) بود<ref>ر.ک: ویکی‌پدیای فارسی</ref>. | |||
در خصوص محلّ تولّد وی و پدرش نیز اختلاف جود دارد؛ برخی، اجداد او را را از اهالی خراسان دانسته و گفته‌اند: جدّش به اصفهان مهاجرت کرد و پدرش پس از این مهاجرت متولّد شد و وی نیز متولّد اصفهان است. بعضی، خاندان وی را اصالتاً از اهالی طبس معرّفی کرده‌اند و گفته‌اند: وی به‌همراه پدر در جستجوی راه حقیقت به اصفهان و شیراز مهاجرت کردند. برخی گفته‌اند: «تحقیق آن است که پدر او از برای علوم مصطلحه به اصفهان آمد و همان جا متوطن و متأهّل شده است». | در خصوص محلّ تولّد وی و پدرش نیز اختلاف جود دارد؛ برخی، اجداد او را را از اهالی خراسان دانسته و گفته‌اند: جدّش به اصفهان مهاجرت کرد و پدرش پس از این مهاجرت متولّد شد و وی نیز متولّد اصفهان است. بعضی، خاندان وی را اصالتاً از اهالی طبس معرّفی کرده‌اند و گفته‌اند: وی به‌همراه پدر در جستجوی راه حقیقت به اصفهان و شیراز مهاجرت کردند. برخی گفته‌اند: «تحقیق آن است که پدر او از برای علوم مصطلحه به اصفهان آمد و همان جا متوطن و متأهّل شده است». | ||
برخی نیز خاندان وی را از تون (فردوس کنونی) و نورعلیشاه و پدرش را متولّد اصفهان می‌دانند. | برخی نیز خاندان وی را از تون (فردوس کنونی) و نورعلیشاه و پدرش را متولّد اصفهان می‌دانند. | ||
اجداد نورعلیشاه غالباً صاحب علم و کمالات بوده‌اند<ref>ر.ک: ویکی‌پدیای فارسی</ref>. | اجداد نورعلیشاه غالباً صاحب علم و کمالات بوده‌اند<ref>ر.ک: ویکی‌پدیای فارسی</ref>. | ||
== | ==تحصیلات== | ||
نورعلیشاه در روزگار جوانی به تحصیل علوم متداول زمان پرداخت<ref>ر.ک: همان</ref>. | نورعلیشاه در روزگار جوانی تحت تربیت پدرش به تحصیل علوم متداول زمان پرداخت<ref>ر.ک: همان</ref>. از میزان تحصیلات و نیز نام استادان دیگر وی در منابع یادی نشده است ولی با نگاه به آثار مختلف وی و همچنین اشعار او به نظر می‌رسد که تا پایه‌ی قابل توجهی از علوم دینی و مقدمات آن مانند: ادبیات فارسی و عرب، تفسیر، حدیث، منطق، حکمت و عرفان برخوردار بوده است. همچنین با در نظر گرفتن حالات وی در اوان ورود به جرگه‌ی درویشان نعمت‌اللهی دانسته می‌شود که مانند بسیاری از مشایخ عرفان، علوم ظاهری او را قانع نساخته و درد درونی و طلب او را تسکین نداده و از این رو به دنبال انسان کامل مکمّل و عارف روشن ضمیری بوده است تا به همت وی و تحت راهنمایی‌های او به مراتبی از حقیقت و معنویت دست یابد. در چنین حال و هوایی در ۱۱۹۰ قمری هنگامی که [[سید عبدالحمید دکنی]] ملقب به معصوم علیشاه، از عارفان و مشایخ سلسله‌ی نعمت‌اللهی ـ که از سوی شاه علیرضای دکنی، قطب وقت سلسله‌ی نعمت‌اللهی به منظور احیاء و ترویج طریقت و عرفان از طریق دریا از هندوستان به شیراز رسید آوازه شهرت او در اصفهان به گوش فیض علیشاه رسید و او به همراه فرزند خود عازم شیراز شد و سخت تحت تأثیر معنویت او قرار گرفت. نورعلیشاه به همراه پدرش عبدالحسین ـ که پس از درویش شدن به فیض علیشاه ملقّب شد ـ در جرگه‌ی نخستین مریدان معصوم علیشاه درآمدند و در خدمت وی به طی طریق و تهذیب نفس پرداختند. وقتی معصوم علیشاه از شیراز به اصفهان تبعید شد نورعلیشاه و پدرش در خدمت او به اصفهان آمدند.<ref>[http://shahram-sahraie.ir/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C/ صحرایی، شهرام، نورعلیشاه اصفهانی]</ref> | ||
==منصب معنوی== | ==منصب معنوی== | ||
پس از فوت پدرش در سال ۱۱۹۹ق، معصوم‌علی‌شاه با اجازه‌ای که از طرف قطب سلسله نعمت‌اللهی شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلی‌شاه دکنی) داشت، وی را به‌عنوان جانشین خود و شیخ‌المشایخ رضاعلی‌شاه دکنی انتخاب کرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | پس از فوت پدرش در سال ۱۱۹۹ق، معصوم‌علی‌شاه با اجازه‌ای که از طرف قطب سلسله نعمت‌اللهی شاه [[سیّد علیرضا دکنی]] ([[رضاعلی‌شاه دکنی]]) داشت، وی را به‌عنوان جانشین خود و شیخ‌المشایخ [[رضاعلی‌شاه دکنی]] انتخاب کرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==مسافرت== | ==مسافرت== | ||
پس از قتل معصوم‌علی‌شاه، نورعلیشاه در بسیاری از بلاد مسافرت کرد و در هر دیار بود به سبب استقبال بسیار از او مورد آزار مخالفان عرفان و تصوّف واقع می‌شد. عاقبت در عتبات عالیات سکونت گزید و برای زائران سقایی می‌کرد. | پس از قتل معصوم‌علی‌شاه، نورعلیشاه در بسیاری از بلاد مسافرت کرد و در هر دیار بود به سبب استقبال بسیار از او مورد آزار مخالفان عرفان و تصوّف واقع می‌شد. عاقبت در عتبات عالیات سکونت گزید و برای زائران سقایی می‌کرد. | ||
پس از مدّتی در کربلا مورد آزار عدّه‌ای واقع شد و به بغداد مهاجرت کرد و در بغداد مورد احترام احمد پاشا حاکم آن شهر قرار گرفت<ref>ر.ک: همان</ref>. | پس از مدّتی در کربلا مورد آزار عدّه‌ای واقع شد و به بغداد مهاجرت کرد و در بغداد مورد احترام احمد پاشا حاکم آن شهر قرار گرفت<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۷۸: | خط ۸۷: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# نوربخش، جواد، پیشگفتار «دیوان اشعار نورعلیشاه اصفهانی»، به سعی دکتر جواد نوربخش، یلداقلم، تهران، 1380ش. | # نوربخش، جواد، پیشگفتار «دیوان اشعار نورعلیشاه اصفهانی»، به سعی دکتر جواد نوربخش، یلداقلم، تهران، 1380ش. | ||
# | # [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D9%84 ویکی‌پدیای فارسی، نورعلیشاه اول] | ||
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D9%84 | #[http://shahram-sahraie.ir/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C/ صحرایی، شهرام، مقاله: نورعلیشاه اصفهانی، پایگاه دکتر شهرام صحرایی] | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[رساله بهجة | [[رساله بهجة الطالبين]] | ||
[[مجموعه رسائل عوارف المعارف]] | [[مجموعه رسائل عوارف المعارف]] | ||
[[دیوان | [[دیوان نورعلیشاه اصفهانی]] | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۸
| نام | نورعلیشاه، محمدعلی طبسی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | میرزا عبدالحسین طبسی |
| متولد | حدود 1160ق |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | 1212ق |
| اساتید | پدرش میرزا عبدالحسین طبسی
سید عبدالحمید دکنی (معصوم علیشاه) |
| برخی آثار | رساله بهجة الطالبين
دیوان نورعلیشاه اصفهانی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE18742AUTHORCODE |
محمدعلی طبسی (حدود 1160-1212ق)، ملقب به نورعلیشاه اول، از مشایخ تصوف در سلاسل نعمت‌اللهی (از جمله سلسله نعمت‌اللهی سلطانعلی‌شاهی گنابادی) که از سلاسل معروفیه است.
ولادت
تاریخ ولادت نورعلیشاه را برخی در حدود سال ۱۱۷۱، تخمین زده‌اند و بعضی گفته‌اند: «سال تولد او روشن نیست و کتب سیر و تواریخ، صراحتی در این‌باره ندارد».
بعضی سن او را حدود چهل سال تخمین زده‌اند، ولی ضمن مطالعه دیوان اشعار وی حدسشان به اینجا رسیده که سن او از چهل متجاوز و به حدود پنجاه سال هم رسیده است.
با در نظر گرفتن تاریخ وفات وی که به سال 1212ق، اتفاق افتاده، با این گمان تاریخ تولد ایشان را می‌توان در حدود سال 1160ق، دانست[۱].
او فرزند میرزا عبدالحسین طبسی و از مریدان شاه سیّد علیرضا دکنی بود که به‌همراه پدرش توسط معصوم‌علی‌شاه، قدم در وادی سلوک نهادند و هر دو مورد توجّه خاصّ معصوم‌علی‌شاه بودند و از سوی وی اجازه ارشاد یافتند. نورعلیشاه اوّل، شیخ‌المشایخ دوم در زمان قطبیت شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلی‌شاه دکنی) بود[۲].
در خصوص محلّ تولّد وی و پدرش نیز اختلاف جود دارد؛ برخی، اجداد او را را از اهالی خراسان دانسته و گفته‌اند: جدّش به اصفهان مهاجرت کرد و پدرش پس از این مهاجرت متولّد شد و وی نیز متولّد اصفهان است. بعضی، خاندان وی را اصالتاً از اهالی طبس معرّفی کرده‌اند و گفته‌اند: وی به‌همراه پدر در جستجوی راه حقیقت به اصفهان و شیراز مهاجرت کردند. برخی گفته‌اند: «تحقیق آن است که پدر او از برای علوم مصطلحه به اصفهان آمد و همان جا متوطن و متأهّل شده است».
برخی نیز خاندان وی را از تون (فردوس کنونی) و نورعلیشاه و پدرش را متولّد اصفهان می‌دانند.
اجداد نورعلیشاه غالباً صاحب علم و کمالات بوده‌اند[۳].
تحصیلات
نورعلیشاه در روزگار جوانی تحت تربیت پدرش به تحصیل علوم متداول زمان پرداخت[۴]. از میزان تحصیلات و نیز نام استادان دیگر وی در منابع یادی نشده است ولی با نگاه به آثار مختلف وی و همچنین اشعار او به نظر می‌رسد که تا پایه‌ی قابل توجهی از علوم دینی و مقدمات آن مانند: ادبیات فارسی و عرب، تفسیر، حدیث، منطق، حکمت و عرفان برخوردار بوده است. همچنین با در نظر گرفتن حالات وی در اوان ورود به جرگه‌ی درویشان نعمت‌اللهی دانسته می‌شود که مانند بسیاری از مشایخ عرفان، علوم ظاهری او را قانع نساخته و درد درونی و طلب او را تسکین نداده و از این رو به دنبال انسان کامل مکمّل و عارف روشن ضمیری بوده است تا به همت وی و تحت راهنمایی‌های او به مراتبی از حقیقت و معنویت دست یابد. در چنین حال و هوایی در ۱۱۹۰ قمری هنگامی که سید عبدالحمید دکنی ملقب به معصوم علیشاه، از عارفان و مشایخ سلسله‌ی نعمت‌اللهی ـ که از سوی شاه علیرضای دکنی، قطب وقت سلسله‌ی نعمت‌اللهی به منظور احیاء و ترویج طریقت و عرفان از طریق دریا از هندوستان به شیراز رسید آوازه شهرت او در اصفهان به گوش فیض علیشاه رسید و او به همراه فرزند خود عازم شیراز شد و سخت تحت تأثیر معنویت او قرار گرفت. نورعلیشاه به همراه پدرش عبدالحسین ـ که پس از درویش شدن به فیض علیشاه ملقّب شد ـ در جرگه‌ی نخستین مریدان معصوم علیشاه درآمدند و در خدمت وی به طی طریق و تهذیب نفس پرداختند. وقتی معصوم علیشاه از شیراز به اصفهان تبعید شد نورعلیشاه و پدرش در خدمت او به اصفهان آمدند.[۵]
منصب معنوی
پس از فوت پدرش در سال ۱۱۹۹ق، معصوم‌علی‌شاه با اجازه‌ای که از طرف قطب سلسله نعمت‌اللهی شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلی‌شاه دکنی) داشت، وی را به‌عنوان جانشین خود و شیخ‌المشایخ رضاعلی‌شاه دکنی انتخاب کرد[۶].
مسافرت
پس از قتل معصوم‌علی‌شاه، نورعلیشاه در بسیاری از بلاد مسافرت کرد و در هر دیار بود به سبب استقبال بسیار از او مورد آزار مخالفان عرفان و تصوّف واقع می‌شد. عاقبت در عتبات عالیات سکونت گزید و برای زائران سقایی می‌کرد.
پس از مدّتی در کربلا مورد آزار عدّه‌ای واقع شد و به بغداد مهاجرت کرد و در بغداد مورد احترام احمد پاشا حاکم آن شهر قرار گرفت[۷].
وفات
وی در دوران اقامتش در کربلا به دسیسه‌چینی عدّه‌ای دو بار به‌وسیله زهر به جانش سوء قصد شد، ولی کارگر نیفتاد و مرگ وی به سال ۱۲۱۲ق، در موصل، اتفاق افتاد. البته برخی، سوء قصد به جان او را سه بار و هر سه بار را در «موصل» دانسته و گفته‌اند که آخرین بار منجر به شهادت وی شده است[۸].
آثار
- رساله جامع الأسرار به طرز گلستان؛
- رساله اصول و فروع دین؛
- تفسیر منظوم سوره بقره؛
- تفسیر منظوم خطبة البيان؛
- کبرای منطق به‌صورت نظم؛
- رساله‌ای منظوم در حالات سیدالشهداء موسوم به روضة الشهداء (این غیر از روضة الشهداء کاشفی است)؛
- دو دیوان شعر که در یکی «نورعلی» و در دیگری «نور» تخلّص کرده است؛
- مثنوی جنات الوصال؛
- رساله در علم کیمیا[۹].
پانویس
منابع مقاله
- نوربخش، جواد، پیشگفتار «دیوان اشعار نورعلیشاه اصفهانی»، به سعی دکتر جواد نوربخش، یلداقلم، تهران، 1380ش.
- ویکی‌پدیای فارسی، نورعلیشاه اول
- صحرایی، شهرام، مقاله: نورعلیشاه اصفهانی، پایگاه دکتر شهرام صحرایی