ویکی‌نور

بازنگاری اساس الاقتباس: تفاوت میان نسخه‌ها

مقاله بحث

بازنگاری اساس الاقتباس (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۵

۱۵۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - 'ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله' به 'ابن سینا، حسین بن عبدالله'
جز (جایگزینی متن - ' »' به '»')
جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله' به 'ابن سینا، حسین بن عبدالله')
 
(۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR15071J1.jpg|بندانگشتی|بازنگاری اساس الاقتباس]]
| تصویر =NUR15071J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =بازنگاری اساس الاقتباس
|+ |
| عنوان‌های دیگر =اساس الاقتباس
|-
| پدیدآوران =
! نام کتاب!! data-type='bookName'|بازنگاری اساس الاقتباس
[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (نویسنده)
|-
|نام های دیگر کتاب
|data-type='otherBookNames'|اساس الاقتباس
|-
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (نويسنده)


[[بروجردی، مصطفی]] (به کوشش)
[[بروجردی، مصطفی]] (به کوشش)
|-
| زبان =فارسی
|زبان  
| کد کنگره =‏BBR‎‏ ‎‏842‎‏ ‎‏1380
|data-type='language'|فارسی
| موضوع =
|-
منطق - متون قدیمی تا قرن 14
|کد کنگره  
| ناشر =
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BBR‎‏ ‎‏842‎‏ ‎‏1380
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
|-
| مکان نشر =تهران - ایران
|موضوع  
| سال نشر = 1380 ش
|data-type='subject'|منطق - متون قدیمی تا قرن 14
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15071AUTOMATIONCODE
|-
| چاپ =
|ناشر  
| شابک =
|data-type='publisher'|وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
| تعداد جلد =1
|-
| کتابخانۀ دیجیتال نور =15071
|مکان نشر  
| کتابخوان همراه نور =15071
|data-type='publishPlace'|تهران - ایران
| کد پدیدآور =
|-
| پس از =
|سال نشر
| پیش از =
|data-type='publishYear'| 1380 هـ.ش
}}  
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE15071AUTOMATIONCODE
|}
</div>


'''بازنگاری اساس الاقتباس'''، اثرى است در فن منطق و آيين انديشيدن كه [[بروجردی، مصطفی|مصطفى بروجردى]] با استناد به متن چاپ شده مدرس رضوى، به تصحيح آن همت نهاده است. وى علاوه بر اين، نثر [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير]] (صاحب كتاب [[أساس الاقتباس|اساس الاقتباس]]) را به نثر فارسی امروزى تغيير داده، همچنين مطالبى را كه پشت سر هم و بدون فاصله بوده، در صورت لزوم با شماره‌گذارى يا با استفاده از حروف ابجد، از هم متمايز كرده است.


== معرفى اجمالى ==
«[[أساس الاقتباس|اساس الاقتباس]]»، پس از منطق شفا بزرگ‌ترين و مهم‌ترين كتابى است كه در علم منطق تأليف شده است. تاريخ تأليف اين كتاب، چنان‌كه در آخر اغلب نسخ خطى آن ذكر شده، سال 643 است و بنابراین تأليف اين كتاب پس از تأليف «[[اخلاق ناصری]]» و پيش از تأليف «شرح اشارات» بوده است.
 
 
«بازنگارى اساس الاقتباس»، اثرى است در فن منطق و آيين انديشيدن كه مصطفى بروجردى با استناد به متن چاپ شده مدرس رضوى، به تصحيح آن همت نهاده است. وى علاوه بر اين، نثر خواجه نصير (صاحب كتاب اساس الاقتباس) را به نثر فارسى امروزى تغيير داده، همچنين مطالبى را كه پشت سر هم و بدون فاصله بوده، در صورت لزوم با شماره‌گذارى يا با استفاده از حروف ابجد، از هم متمايز كرده است.
 
«اساس الاقتباس»، پس از منطق شفا بزرگ‌ترين و مهم‌ترين كتابى است كه در علم منطق تأليف شده است. تاريخ تأليف اين كتاب، چنان‌كه در آخر اغلب نسخ خطى آن ذكر شده، سال 643 است و بنابراين تأليف اين كتاب پس از تأليف «[[اخلاق ناصری]]» و پيش از تأليف «شرح اشارات» بوده است.
 
== ساختار ==
 


==ساختار==
كتاب، شامل درآمد، ديباچه، بازنگاشت ديباچه، مقدمه، آغاز سخن، نه مقدمه، جداول، فهرست تفصيلى و نمايه مى‌باشد.
كتاب، شامل درآمد، ديباچه، بازنگاشت ديباچه، مقدمه، آغاز سخن، نه مقدمه، جداول، فهرست تفصيلى و نمايه مى‌باشد.


== گزارش محتوا ==
==گزارش محتوا==
 
«درآمد»، درباره كتاب «[[أساس الاقتباس|اساس الاقتباس]]» مى‌باشد. در مقدمه، مؤلف هدف خود از تأليف كتاب را آورده است كه: «هدف از نگارش اين مجموعه، اين است كه مباحثى را كه از دانشمندان علم منطق استفاده نموده يا بر اساس قواعد و اصول اين دانش اجتهاد و استنباط كرده‌ام در اينجا مطرح نمايم».
 
«درآمد»، درباره كتاب «اساس الاقتباس» مى‌باشد. در مقدمه، مؤلف هدف خود از تأليف كتاب را آورده است كه: «هدف از نگارش اين مجموعه، اين است كه مباحثى را كه از دانشمندان علم منطق استفاده نموده يا بر اساس قواعد و اصول اين دانش اجتهاد و استنباط كرده‌ام در اينجا مطرح نمايم».


در «آغاز سخن» درباره اقسام علم و ادراك، همچنين تعريف و موضوع و فايده علم منطق سخن گفته مى‌شود.
در «آغاز سخن» درباره اقسام علم و ادراك، همچنين تعريف و موضوع و فايده علم منطق سخن گفته مى‌شود.


خواجه، در تأليف اين كتاب بر روش كتاب منطق شفا، آن را به 9 بخش تنظيم كرده و هريك را «مقاله» ناميده كه هر مقاله آن به چند فن و هر فن به چند فصل منقسم شده است كه عبارتند از:
[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه]]، در تأليف اين كتاب بر روش كتاب منطق شفا، آن را به 9 بخش تنظيم كرده و هريك را «مقاله» ناميده كه هر مقاله آن به چند فن و هر فن به چند فصل منقسم شده است كه عبارتند از:


مقاله اول، در مدخل منطق است كه آن را به يونانى ايساغوجى خوانند و شامل 4 فن به شرح زير است:
مقاله اول، در مدخل منطق است كه آن را به يونانى ايساغوجى خوانند و شامل 4 فن به شرح زير است:


1. در مباحث الفاظ (3 فصل)؛
# در مباحث الفاظ (3 فصل)؛
 
# در مباحث كلى و جزوى (4 فصل)؛
2. در مباحث كلى و جزوى (4 فصل)؛
# در مباحث ذاتى و عرضى (4 فصل)؛
 
# در مباحث كليات خمس (5 فصل).
3. در مباحث ذاتى و عرضى (4 فصل)؛
 
4. در مباحث كليات خمس (5 فصل).


مقاله دوم در مقولات عشر است كه آن را به يونانى قاطيغورياس نامند و شامل 9 فصل به شرح زير است:
مقاله دوم در مقولات عشر است كه آن را به يونانى قاطيغورياس نامند و شامل 9 فصل به شرح زير است:


1. مقدمه‌اى بر بحث مقولات؛
# مقدمه‌اى بر بحث مقولات؛
 
# شناخت موضوع (كه اسم هر جوهر و عرض بدون آن ممكن نيست)؛
2. شناخت موضوع (كه اسم هر جوهر و عرض بدون آن ممكن نيست)؛
# تعريف جوهر و انواع آن و فرق ميان جوهر و عرض؛
 
# تعريف كميت و بيان انواع و اقسام آن؛
3. تعريف جوهر و انواع آن و فرق ميان جوهر و عرض؛
# کیفیت و انواع آن؛
 
# مقوله اضافه و انواع آن؛
4. تعريف كميت و بيان انواع و اقسام آن؛
# بقيه مقولات؛
 
# اقسام تقابل؛
5. كيفيت و انواع آن؛
# اقسام تقدم و تأخر و معيت.
 
6. مقوله اضافه و انواع آن؛
 
7. بقيه مقولات؛
 
8. اقسام تقابل؛
 
9. اقسام تقدم و تأخر و معيت.


مقاله سوم، در اقوال جازمه است كه آن را به يونانى بارى‌ارمينياس نامند و شامل دو فن به شرح زير است:
مقاله سوم، در اقوال جازمه است كه آن را به يونانى بارى‌ارمينياس نامند و شامل دو فن به شرح زير است:


1. معرفت اقوال جازمه و احوال انواع و اصناف قضايا (16 فصل)؛
# معرفت اقوال جازمه و احوال انواع و اصناف قضايا (16 فصل)؛
 
# جهات قضايا و اعتبار آن در ابواب تناقض، عكس و آنچه تعلق به آن دارد (11 فصل)؛
2. جهات قضايا و اعتبار آن در ابواب تناقض، عكس و آنچه تعلق به آن دارد (11 فصل)؛


مقاله چهارم، در علم قياس است كه آن را به يونانى آنالوطيقاى اول خوانند و شامل دو فن به شرح زير است:
مقاله چهارم، در علم قياس است كه آن را به يونانى آنالوطيقاى اول خوانند و شامل دو فن به شرح زير است:


1. فن اول، در قياس و آن دو قسم است:
#فن اول، در قياس و آن دو قسم است:
 
#:- قسم اول در تعريف قياس و اقسامش و بيان قياسات حملى (10 فصل)؛
- قسم اول در تعريف قياس و اقسامش و بيان قياسات حملى (10 فصل)؛
#:- قسم دوم در قياسات شرطى اقترانى و استثنائى (8 فصل)؛
 
#فن دوم، در لواحق و عوارض قياس و ذكر تأليفات شبيه به قياس (12 فصل).
- قسم دوم در قياسات شرطى اقترانى و استثنائى (8 فصل)؛
 
2. فن دوم، در لواحق و عوارض قياس و ذكر تأليفات شبيه به قياس (12 فصل).


مقاله پنجم، در برهان است كه آن را به يونانى آنالوطيقاى دوم نامند و مشتمل بر دو فن است:
مقاله پنجم، در برهان است كه آن را به يونانى آنالوطيقاى دوم نامند و مشتمل بر دو فن است:


1. برهان (18 فصل)؛
#برهان (18 فصل)؛
 
#حد (12 فصل).
2. حد (12 فصل).


مقاله ششم، در جدل است كه آن را به يونانى طوبيقا خوانند و مشتمل است بر 3 فن:
مقاله ششم، در جدل است كه آن را به يونانى طوبيقا خوانند و مشتمل است بر 3 فن:


1. مقدمات (5 فصل)؛
#مقدمات (5 فصل)؛
 
#مواضع (6 فصل)؛
2. مواضع (6 فصل)؛
#وصايا (3 فصل).
 
3. وصايا (3 فصل).


مقاله هفتم، در مغالطه است كه آن را به يونانى سوفسطيقا خوانند و شامل سه فصل است:
مقاله هفتم، در مغالطه است كه آن را به يونانى سوفسطيقا خوانند و شامل سه فصل است:


1. تبكيت مغالطى و ذكر صناعت مغالطه و منفعت آن؛
#تبكيت مغالطى و ذكر صناعت مغالطه و منفعت آن؛
 
#حصر اسباب غلط و مغالطه كه در تبكيت وجود دارند؛
2. حصر اسباب غلط و مغالطه كه در تبكيت وجود دارند؛
#ذكر امور خارجى كه اسباب مغالطه است و براى سائل و مجيب در اين صناعت، مفيد؛
 
3. ذكر امور خارجى كه اسباب مغالطه است و براى سائل و مجيب در اين صناعت، مفيد؛


مقاله هشتم، در خطابه است كه آن را به يونانى ريطوريقا خوانند و شامل 3 فن است:
مقاله هشتم، در خطابه است كه آن را به يونانى ريطوريقا خوانند و شامل 3 فن است:
 
#اصول و قواعد خطابه (4 فصل)؛
1. اصول و قواعد خطابه (4 فصل)؛
#اعداد انواع (8 فصل)؛
 
#توابع و آنچه به آن مى‌ماند (4 فصل).
2. اعداد انواع (8 فصل)؛
 
3. توابع و آنچه به آن مى‌ماند (4 فصل).


مقاله نهم، در شعر است كه آن را به يونانى بوطيقا خوانند و شامل 3 فصل است:
مقاله نهم، در شعر است كه آن را به يونانى بوطيقا خوانند و شامل 3 فصل است:


1. ماهيت و منفعت شعر و آنچه به آن تعلق دارد؛
#ماهيت و منفعت شعر و آنچه به آن تعلق دارد؛
#تخييل و محاكات و بيان وجوه استعمال آن؛
#احوال الفاظ و اشاره به صفت‌هاى شعرى بر سبيل اجمال.


2. تخييل و محاكات و بيان وجوه استعمال آن؛
اين كتاب گران‌بها كه در حد خود بى‌مثل و نظير است، پس از كتاب منطق شفاء [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شيخ‌الرئيس]]، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] بهترين و جامع‌ترين كتابى است كه در فن منطق تأليف شده و شايد از ابتداى ترجمه و نقل علوم عقلى از يونانى تاكنون، كتابى به تحقيق و بسط و جامعيت، مانند اين كتاب در اين علم به زبان فارسی تأليف نشده باشد.


3. احوال الفاظ و اشاره به صفت‌هاى شعرى بر سبيل اجمال.
مزيتى كه اين كتاب را بر كتب ديگر اين فن متمايز كرده است يكى اين است كه اين كتاب به فارسی ساده تأليف شده و ديگر آنكه از ايرادات و اعتراضاتى كه غالباً مفيد فائده نيست و جز سرگردانى خواننده نتيجه‌اى ندارد، خالى مى‌باشد و ديگر اينكه شامل تمام فنون منطق است و هريك از فنون منطق به‌طور مستوفى در اين كتاب مورد بحث قرار گرفته است.
 
اين كتاب گران‌بها كه در حد خود بى‌مثل و نظير است، پس از كتاب منطق شفاء [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شيخ‌الرئيس]]، [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] بهترين و جامع‌ترين كتابى است كه در فن منطق تأليف شده و شايد از ابتداى ترجمه و نقل علوم عقلى از يونانى تاكنون، كتابى به تحقيق و بسط و جامعيت، مانند اين كتاب در اين علم به زبان فارسى تأليف نشده باشد.
 
مزيتى كه اين كتاب را بر كتب ديگر اين فن متمايز كرده است يكى اين است كه اين كتاب به فارسى ساده تأليف شده و ديگر آنكه از ايرادات و اعتراضاتى كه غالبا مفيد فائده نيست و جز سرگردانى خواننده نتيجه‌اى ندارد، خالى مى‌باشد و ديگر اينكه شامل تمام فنون منطق است و هريك از فنون منطق به‌طور مستوفى در اين كتاب مورد بحث قرار گرفته است.


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
كتاب، داراى پاورقى و توضيحاتى درباره بعضى از مطالب دشوار كتاب است.
كتاب، داراى پاورقى و توضيحاتى درباره بعضى از مطالب دشوار كتاب است.


خط ۱۵۸: خط ۱۱۳:
كتاب «اساس الاقتباس» را ركن‌الدين به عربى ترجمه كرده است.
كتاب «اساس الاقتباس» را ركن‌الدين به عربى ترجمه كرده است.


== منابع مقاله ==
==منابع مقاله==
 
مقدمه و متن كتاب.


مقدمه و متن كتاب.
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[أساس الاقتباس]]


== پیوندها ==
[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8715 مطالعه کتاب بازنگاری اساس الاقتباس در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:فلسفه، مذهب و روانشناسی]]
[[رده:فلسفه اسلامی]]
برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/wiki/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/147082...633976»