اصول فقه، فقه: تفاوت میان نسخه‌ها

اصول فقه، فقه
اصول فقه، فقه
پدیدآوران	مطهری، مرتضی (نويسنده)
ناشر	صدرا
مکان نشر	ایران - تهران
چاپ	1
موضوع	فقه اسلامی - اصول فقه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ ‏۱۳ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۳۴

اصول فقه، فقه، بخشی از تقریرات درس‌گفتارهای فقهی و اصولی فقیه و دانشور معاصر، مرتضی مطهری (فریمان 1298-1358ش. قم) برای دانشجویان سالهای اول و دوم دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران است.^[۱].

این مطالب شامل 2 بخش و در مجموع 18 درس به ترتیب ذیل است:

اصول فقه

در این بحش، 7 درس آمده است:

مقدمه‏
منابع فقه‏
تاريخچه مختصر
مسائل علم اصول‏
مسائل مشترك كتاب و سنت‏
اجماع و عقل‏
اصول عمليّه‏

برخی از سودمندترین مطالب بخش اصول فقه عبارت است از:

علم اصول در حقيقت «علم دستور استنباط» است. اين علم روش صحيح استنباط از منابع فقه را در فقه به ما می‌‏آموزد.^[۲].

منابع فقه از نظر شيعه (به استثناى گروه قليلى به نام «اخباريّين») چهارتاست:

كتاب خدا، قرآن
سنت، يعنى قول و فعل و تقرير پيغمبر يا امام.
اجماع.
عقل. اين چهار منبع در اصطلاح فقها و اصوليون «ادلّه اربعه» خوانده می‌‏شوند.^[۳]

در ميان علماى شيعه، اولين شخصيت برجسته‌‏اى كه در علم اصول كتبى تأليف كرد و آراء او در علم اصول قرنها مورد بحث واقع شد، سيد مرتضى عَلَم‌ُالهدى بود. سيد مرتضى كتب زيادى در علم اصول تأليف كرد. معروف‏ترين كتب او كتاب ذريعه است. ^[۴]

فقه

در این بخش، 11 درس قرار دارد:

علم فقه‏
تاريخچه فقه و فقهاء (1)
تاريخچه فقه و فقهاء (2)
تاريخچه فقه و فقهاء (3)
تاريخچه فقه و فقهاء (4)
ابواب و رئوس مسائل فقه (1): عبادات‏
ابواب و رئوس مسائل فقه (2): عقود
ابواب و رئوس مسائل فقه (3): ايقاعات‏
ابواب و رئوس مسائل فقه (4): احكام 1‏
ابواب و رئوس مسائل فقه (4): احكام 2‏
تنوع مسائل فقه‏

برخی از سودمندترین مطالب بخش فقه عبارت است از:

شهید مطهری با انتقاد از تقسیم‌بندی‌های ابواب علم فقه، تقسیم بر اساس ماهيت و طبيعت موضوعات فقهى را ترجیح می‌دهد:

عبادی
قضائى
اقتصادى
جزائى
سياسى
اخلاقى و ...^[۵].

پانویس

منابع مقاله

مقدمه ناشر و متن کتاب.

وابسته‌ها

مجموعه آثار استاد شهید مطهری

یادداشتهای استاد مطهری

[1] ر.ک: مقدمه ناشر، ص6

[2] ر.ک: متن کتاب، ص14.

[3] ر.ک: متن کتاب، ص16- 17.

[4] ر.ک: متن کتاب، ص26.

[5] ر.ک: متن کتاب، ص144- 145.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۲۸: / خط ۲۸: @@
 '''اصول فقه، فقه'''، بخشی از تقریرات درس‌گفتارهای فقهی و اصولی [[مطهری، مرتضی|فقیه و دانشور معاصر، مرتضی مطهری]] (فریمان 1298-1358ش. قم) برای دانشجویان سالهای اول و دوم دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=6&viewType=pdf  ر.ک: مقدمه ناشر، ص6]</ref>.
-این مطالب شامل 2 بخش و 18 درس به ترتیب ذیل است:
+این مطالب شامل 2 بخش و در مجموع 18 درس به ترتیب ذیل است:
 == اصول فقه ==
-=== مقدمه‏ ===
+در این بحش، 7 درس آمده است:
-علم اصول در حقيقت «علم دستور استنباط» است. اين علم روش صحيح استنباط از منابع فقه را در فقه به ما می‌‏آموزد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=14&viewType=pdf  ر.ک: متن کتاب، ص14.]</ref>.
+#مقدمه‏
-===  منابع فقه‏ ===
+#منابع فقه‏
-منابع فقه از نظر شيعه (به استثناى گروه قليلى به نام «اخباريّين») چهارتاست:
+#تاريخچه مختصر
+# مسائل علم اصول‏
+# مسائل مشترك كتاب و سنت‏
+#اجماع و عقل‏
+#اصول عمليّه‏
+برخی از سودمندترین مطالب بخش اصول فقه عبارت است از:
+*علم اصول در حقيقت «علم دستور استنباط» است. اين علم روش صحيح استنباط از منابع فقه را در فقه به ما می‌‏آموزد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=14&viewType=pdf  ر.ک: متن کتاب، ص14.]</ref>.
+*منابع فقه از نظر شيعه (به استثناى گروه قليلى به نام «اخباريّين») چهارتاست:
 # كتاب خدا، قرآن
 # سنت، يعنى قول و فعل و تقرير پيغمبر يا امام.
@@ خط ۴۰: / خط ۵۱: @@
 # عقل. اين چهار منبع در اصطلاح فقها و اصوليون «ادلّه اربعه» خوانده می‌‏شوند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=16&viewType=pdff  ر.ک: متن کتاب، ص16- 17.]</ref>
-===  تاريخچه مختصر ===
+*در ميان علماى شيعه، اولين شخصيت برجسته‌‏اى كه در علم اصول كتبى تأليف كرد و آراء او در علم اصول قرنها مورد بحث واقع شد، [[علم‌الهدی، علی بن حسین |سيد مرتضى عَلَم‌ُالهدى]] بود. سيد مرتضى كتب زيادى در علم اصول تأليف كرد. معروف‏ترين كتب او كتاب ذريعه است. <ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=26&viewType=pdf  ر.ک: متن کتاب، ص26.]</ref>
-در ميان علماى شيعه، اولين شخصيت برجسته‌‏اى كه در علم اصول كتبى تأليف كرد و آراء او در علم اصول قرنها مورد بحث واقع شد، [[علم‌الهدی، علی بن حسین |سيد مرتضى عَلَم‌ُالهدى]] بود. سيد مرتضى كتب زيادى در علم اصول تأليف كرد. معروف‏ترين كتب او كتاب ذريعه است. <ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=26&viewType=pdf  ر.ک: متن کتاب، ص26.]</ref>
-===  مسائل علم اصول‏ ===
-قرآن را براساس ميل و هواى نفس و مغرضانه نبايد تفسير كرد. اصوليون می‌‏گويند خود قرآن تصريح می‌‏كند و فرمان می‌دهد كه مردم در آن «تدبر» كنند و فكر خود را در معانى بلند قرآن به پرواز درآورند، پس مردم حق دارند كه مستقيماً معانى آيات قرآنيه را در حدود توانايى به دست آورند و عمل نمايند. بعلاوه در اخبار متواتره وارد شده كه پيغمبر اكرم و ائمه اطهار از اينكه اخبار و احاديث مجعوله پيدا شده و به نام آنها شهرت يافته ناليده و رنج برده‏‌اند و براى جلوگيرى از آنها مسئله «عرضه بر قرآن» را طرح كرده‏‌اند. فرموده‏‌اند كه هر حديثى كه از ما روايت شده بر قرآن عرضه كنيد اگر ديديد مخالف قرآن است بدانيد كه ما نگفته‌‏ايم، آن را به ديوار بزنيد. پس معلوم می‌‏شود برعكس ادعاى اخباريين احاديث معيار و مقياس قرآن نيستند بلكه قرآن، معيار و مقياس اخبار و روايات و احاديث است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=32&viewType=pdf  ر.ک: متن کتاب، ص32- 33.]</ref>
-=== مسائل مشترك كتاب و سنت‏ ===
-پاره‌‏اى از مسائل اصولى، هم مربوط به كتاب است و هم مربوط به سنت. ... این مباحث مشترك عبارت است از:
-# مبحث اوامر.
-# مبحث نواهى.
-# مبحث عام و خاص.
-# مبحث مطلق و مقيد.
-# مبحث مفاهيم.
-# مبحث مجمل و مبيّن.
-# مبحث ناسخ و منسوخ.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=37&viewType=pdf  ر.ک: متن کتاب، ص37- 38.]</ref>
-=== اجماع و عقل‏ ===
-اصوليون- و همچنين متكلمين- می‌‏گويند كه چون احكام شرعى تابع و دائر مدار حكمتها و مصلحتها و مفسده‏‌هاست- خواه آن مصالح و مفاسد مربوط به جسم باشد يا به جان، مربوط به فرد باشد يا به اجتماع، مربوط به حيات فانى باشد يا به حيات باقى- پس هرجا كه آن حكمتها وجود دارد حكم شرعى مناسب هم وجود دارد، و هرجا كه آن حكمتها وجود ندارد حكم شرعى هم وجود ندارد. حالا اگر فرض كنيم در مورد بخصوصى از طريق نقل هيچ گونه حكم شرعى به ما ابلاغ نشده است ولى عقل به‌‏طور يقين و جزم به حكمت خاصى در رديف ساير حكمتها پى ببرد، كشف می‌‏كند كه حكم شارع چيست.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=48&viewType=pdf  ر.ک: متن کتاب، ص48.]</ref>
-=== اصول عمليّه‏ ===
-اصول چهارگانه (برائت، احتياط، تخيير و استصحاب)  اختصاص به مجتهدين براى فهم احكام شرعى ندارد، در موضوعات هم جارى است، مقلدين هم می‌‏توانند در عمل هنگام شك در موضوعات از آنها استفاده كنند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64501?pageNumber=58&viewType=pdf  ر.ک: متن کتاب، ص58.]</ref>
 == فقه ==
-=== علم فقه‏ ===
+در این بخش، 11 درس قرار دارد:
-===  تاريخچه فقه و فقهاء (1) ===
+#علم فقه‏
-===  تاريخچه فقه و فقهاء (2) ===
+#تاريخچه فقه و فقهاء (1)
-===  تاريخچه فقه و فقهاء (3) ===
+#تاريخچه فقه و فقهاء (2)
-===  تاريخچه فقه و فقهاء (4) ===
+#تاريخچه فقه و فقهاء (3)
-=== ابواب و رئوس مسائل فقه (1): عبادات‏ ===
+#تاريخچه فقه و فقهاء (4)
-=== ابواب و رئوس مسائل فقه (2): عقود ===
+#ابواب و رئوس مسائل فقه (1): عبادات‏
-=== ابواب و رئوس مسائل فقه (3): ايقاعات‏ ===
+#ابواب و رئوس مسائل فقه (2): عقود
-===  ابواب و رئوس مسائل فقه (4): احكام 1‏ ===
+#ابواب و رئوس مسائل فقه (3): ايقاعات‏
-===  ابواب و رئوس مسائل فقه (4): احكام 2‏ ===
+#ابواب و رئوس مسائل فقه (4): احكام 1‏
-=== تنوع مسائل فقه‏ ===
+#ابواب و رئوس مسائل فقه (4): احكام 2‏
-[[مطهری، مرتضی|شهید مطهری]] با انتقاد از تقسیم‌بندی‌های ابواب علم فقه، تقسیم بر اساس ماهيت و طبيعت موضوعات فقهى را ترجیح می‌دهد:
+#تنوع مسائل فقه‏
+برخی از سودمندترین مطالب بخش فقه عبارت است از:
+*[[مطهری، مرتضی|شهید مطهری]] با انتقاد از تقسیم‌بندی‌های ابواب علم فقه، تقسیم بر اساس ماهيت و طبيعت موضوعات فقهى را ترجیح می‌دهد:
 # عبادی
 #قضائى