۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
(صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR71172J1.jpg | عنوان =اللغات في القرآن | عنوانهای دیگر...» ایجاد کرد) |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
[[منجد، صلاحالدین]] (محقق) | [[منجد، صلاحالدین]] (محقق) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =الف2 / 82/2 BP | | کد کنگره =الف2 / 82/2 BP | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| ناشر = مطبعة الرسالة | | ناشر = مطبعة الرسالة | ||
| مکان نشر =مصر - قاهره | | مکان نشر =مصر - قاهره | ||
| سال نشر = 1365ق. | | سال نشر = 1365ق. = 1946م. | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE71172AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE71172AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =چاپ | | چاپ =چاپ يکم | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =71172 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =11797-55896-02240 | | کد پدیدآور =11797-55896-02240 | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''اللغات في القرآن'''، اثر منسوب به ابن عباس، مجموعهای است مشتمل بر بیش از سیصد واژه قرآن بهترتیب سور که در آن واژهها با انتساب به لهجه یکی از قبایل عرب یا زبانی بیگانه مانند فارسی، سریانی، نبطی و... معنا شده است. | '''اللغات في القرآن'''، اثر منسوب به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، مجموعهای است مشتمل بر بیش از سیصد واژه قرآن بهترتیب سور که در آن واژهها با انتساب به لهجه یکی از قبایل عرب یا زبانی بیگانه مانند فارسی، سریانی، نبطی و... معنا شده است. | ||
صلاحالدین | [[منجد، صلاحالدین|صلاحالدین المنجد]]، این مجموعه را بر اساس روایت [[ابن حسنون، عبدالله بن حسین|عبدالله بن الحسین السامر بن حسنون]] (متوفی 386ق) تحقیق کرده است. | ||
==نامهای دیگر کتاب== | ==نامهای دیگر کتاب== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==انتساب کتاب== | ==انتساب کتاب== | ||
آرتور جفری و لوثار کپف در بحث از وجود واژگان بیگانه در قرآن، تلویحا انتساب «اللغات في القرآن» به ابن عباس را پذیرفتهاند، اما ونزبرو و در پی او شاگردش ریپین، در انتساب این کتاب به ابن عباس، تشکیک کردهاند<ref>ر.ک: همان، ص160</ref>. | آرتور جفری و لوثار کپف در بحث از وجود واژگان بیگانه در قرآن، تلویحا انتساب «اللغات في القرآن» به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] را پذیرفتهاند، اما ونزبرو و در پی او شاگردش ریپین، در انتساب این کتاب به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، تشکیک کردهاند<ref>ر.ک: همان، ص160</ref>. | ||
==اهمیت کتاب== | ==اهمیت کتاب== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
# تأکید بر عدم وجود واژگان غیر عربی در قرآن و یادآوری این نکته که اگر واژهای بهظاهر بیگانه در قرآن یافت میشود، به سبب یکسانی تصادفی برخی واژهها در زبانهای گوناگون یا به اصطلاح، توافق زبانهاست<ref>ر.ک: نیلساز، نصرت، ص161</ref>. | # تأکید بر عدم وجود واژگان غیر عربی در قرآن و یادآوری این نکته که اگر واژهای بهظاهر بیگانه در قرآن یافت میشود، به سبب یکسانی تصادفی برخی واژهها در زبانهای گوناگون یا به اصطلاح، توافق زبانهاست<ref>ر.ک: نیلساز، نصرت، ص161</ref>. | ||
یکی از خاورشناسان، به نام | یکی از خاورشناسان، به نام [[ونزبرو]]، ویژگی بارز این کتاب را تبیین واژگان قرآن بیان نموده و آن را در رده تفاسیر متنی گنجانده و به دلیل عدم تناسب زمانی، انتساب آن به ابن عباس را ساختگی دانسته است. او این اثر را با عنوان «غريب القرآن» بررسی کرده است و به یکسانی متن و مقدمه آن با نسخهای از کتاب با عنوان «اللغات في القرآن» اشاره و بدون پرداختن به ویژگیهای متن این اثر، مقدمه را بهطور کامل نقل کرده و سپس به مناقشه و اختلاف عالمان مسلمان درباره مسائلی که در این مقدمه آمده است، مانند زبانی که وحی بدان نازل میشود و وجود واژگان بیگانه در قرآن، صرفا اشاره کوتاهی کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
خاورشناس دیگری به نام ریپین نیز نسخ مختلف کتاب را مقایسه نموده و مقایسه او نشان میدهد که نسخه «اللغات في القرآن» و «غريب القرآن»، همان طور که ونزبرو اشاره کرده، یکی است و در واقع دو عنوان بر یک متن نهاده شده است. او همچنین پی برده است که این کتاب بهاشتباه، به ابوعبیده قاسم بن سلام، مفسر و لغوی مشهور، نسبت داده شده است. فهرست واژگان قبایل در «الإتقان» که بسیار شبیه «اللغات» است، به شخصی به نام ابوالقاسم منسوب است. این شخص احتمالا همان ابوالقاسم محمد بن عبدالله است که سیوطی در کتابشناسی «الإتقان»، از او بهعنوان مؤلف اثری با نام «اللغات التي نزل بها القرآن» یاد میکند<ref>ر.ک: همان، ص162</ref>. | خاورشناس دیگری به نام [[ریپین]] نیز نسخ مختلف کتاب را مقایسه نموده و مقایسه او نشان میدهد که نسخه «اللغات في القرآن» و «غريب القرآن»، همان طور که ونزبرو اشاره کرده، یکی است و در واقع دو عنوان بر یک متن نهاده شده است. او همچنین پی برده است که این کتاب بهاشتباه، به ابوعبیده قاسم بن سلام، مفسر و لغوی مشهور، نسبت داده شده است. فهرست واژگان قبایل در «الإتقان» که بسیار شبیه «اللغات» است، به شخصی به نام ابوالقاسم منسوب است. این شخص احتمالا همان ابوالقاسم محمد بن عبدالله است که سیوطی در کتابشناسی «الإتقان»، از او بهعنوان مؤلف اثری با نام «اللغات التي نزل بها القرآن» یاد میکند<ref>ر.ک: همان، ص162</ref>. | ||
درباره مقدمه کتاب، باید به این نکته اشاره نمود که ریپین با استناد به فهرستی از نام قبایل و زبانهای بیگانه و تعداد واژگان منتسب به هریک، مقدمه کتاب را مناسب با متن نمیداند؛ زیرا در مقدمه به نزول قرآن به لهجه قریش اشاره و بر عربی بودن قرآن و عدم وجود واژگان بیگانه در آن تأکید شده است، درحالیکه متن، حاکی از وجود واژگانی از لهجههای مختلف عربی و زبانهای دیگر در قرآن است. به عقیده ریپین، بهرغم دیدگاههای بنیادگرایانهای که در مقدمه عرضه میشود، متن «اللغات» نشانگر دیدگاههایی متأخرتر و پیشرفتهتر است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>. | درباره مقدمه کتاب، باید به این نکته اشاره نمود که ریپین با استناد به فهرستی از نام قبایل و زبانهای بیگانه و تعداد واژگان منتسب به هریک، مقدمه کتاب را مناسب با متن نمیداند؛ زیرا در مقدمه به نزول قرآن به لهجه قریش اشاره و بر عربی بودن قرآن و عدم وجود واژگان بیگانه در آن تأکید شده است، درحالیکه متن، حاکی از وجود واژگانی از لهجههای مختلف عربی و زبانهای دیگر در قرآن است. به عقیده ریپین، بهرغم دیدگاههای بنیادگرایانهای که در مقدمه عرضه میشود، متن «اللغات» نشانگر دیدگاههایی متأخرتر و پیشرفتهتر است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
# واژگان تخصصی و مسائل روششناختی بهکاررفته در این اثر نیز شایان توجه است؛ مثلا در بیستودو مورد به آیهای دیگر که واژه مورد بحث در آن بهکار رفته با عباراتی مانند «و كذلك» و «كقوله» اشاره میشود، اما هیچگاه از واژه «نظیر» که از اصطلاحات آثار وجوه و نظائر است، استفاده نمیشود. در چهار مورد پس از بیان معنای واژه، این عبارت آمده است: «هرجا این واژه در قرآن بهکار رفته باشد، بدین معنی است». در برخی موارد هم برای تأیید معنایی که برای واژه ارائه شده، به اقوال بشری با عباراتی چون «كقولك» یا «يقال» اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص164</ref>. | # واژگان تخصصی و مسائل روششناختی بهکاررفته در این اثر نیز شایان توجه است؛ مثلا در بیستودو مورد به آیهای دیگر که واژه مورد بحث در آن بهکار رفته با عباراتی مانند «و كذلك» و «كقوله» اشاره میشود، اما هیچگاه از واژه «نظیر» که از اصطلاحات آثار وجوه و نظائر است، استفاده نمیشود. در چهار مورد پس از بیان معنای واژه، این عبارت آمده است: «هرجا این واژه در قرآن بهکار رفته باشد، بدین معنی است». در برخی موارد هم برای تأیید معنایی که برای واژه ارائه شده، به اقوال بشری با عباراتی چون «كقولك» یا «يقال» اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص164</ref>. | ||
توجه به این نکته حائز اهمیت است که در این کتاب، غیر از اینکه در مقدمه، نظریه توافق زبانها مطرح شده است، در همه موارد بیان معنای واژه با انتساب به زبانی بیگانه، از عباراتی چون «وافقت لغة العرب في هذا الحرف لغة...»، «وافقت لغة...»، «بلغة توافق...» استفاده شده است. بنابراین معلوم میشود در زمان تألیف این اثر، این اصطلاح کاملا متداول بوده است، اما در تفاسیر اولیه، مانند تفسیر مجاهد یا مقاتل از این اصطلاح اثری نیست و برای استناد واژه به زبانی بیگانه، صرفا از عباراتی چون | توجه به این نکته حائز اهمیت است که در این کتاب، غیر از اینکه در مقدمه، نظریه توافق زبانها مطرح شده است، در همه موارد بیان معنای واژه با انتساب به زبانی بیگانه، از عباراتی چون «وافقت لغة العرب في هذا الحرف لغة...»، «وافقت لغة...»، «بلغة توافق...» استفاده شده است. بنابراین معلوم میشود در زمان تألیف این اثر، این اصطلاح کاملا متداول بوده است، اما در تفاسیر اولیه، مانند تفسیر مجاهد یا مقاتل از این اصطلاح اثری نیست و برای استناد واژه به زبانی بیگانه، صرفا از عباراتی چون «بالفارسیة» یا «بالنبطية» و... استفاده میشود، ولذا بهخلاف سخن برخی، استفاده از این اصطلاح در «اللغات»، باعث نفی انتساب آن به ابن عباس نمیشود و تنها میتواند حاکی از این باشد که گردآورنده این اثر، به شکلی که اکنون در دسترس ماست، در زمانی میزیسته که این نظریه و اصطلاح مرتبط با آن کاملا جا افتاده بود و دیدگاه مؤلف نیز در رابطه با واژگان بیگانه در قرآن، همین بوده است<ref>ر.ک: همان، ص176-177</ref>. | ||
پیرامون نظریه عدم هماهنگی مقدمه و متن کتاب نیز باید گفت که مقدمه این اثر را میتوان بیانگر دیدگاههای مؤلف آن دانست. گردآورنده این اقوال در مقدمه بر دیدگاه خود مبنی بر نزول قرآن به لهجه قریش تأکید میکند. همچنین با مطرح ساختن نظریه توافق زبانها، نظر خود را درباره واژگانی که طبق اقوال گردآوریکرده خود او از ابن عباس منشأ بیگانه دارد، روشن کرده است<ref>ر.ک: همان، ص177</ref>. | پیرامون نظریه عدم هماهنگی مقدمه و متن کتاب نیز باید گفت که مقدمه این اثر را میتوان بیانگر دیدگاههای مؤلف آن دانست. گردآورنده این اقوال در مقدمه بر دیدگاه خود مبنی بر نزول قرآن به لهجه قریش تأکید میکند. همچنین با مطرح ساختن نظریه توافق زبانها، نظر خود را درباره واژگانی که طبق اقوال گردآوریکرده خود او از ابن عباس منشأ بیگانه دارد، روشن کرده است<ref>ر.ک: همان، ص177</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
عبدالحمید سید طلب بر این باور است که چاپ صلاحالدین منجد دارای کاستیهایی است که کتاب را یکسر از کارآمدی انداخته است و از سوی دیگر روایت ابوعبید قاسم بن سلام را از آن کاملتر و شاملتر دانسته است؛ ازاینروی به تحقیق، تصحیح و تعلیق این مجموعه بر اساس روایت ابن سلام پرداخته و جایجای متن را با روایت ابن حسنون سنجیده و موارد اختلاف را بازگفته است<ref>ر.ک: مهدویراد، محمدعلی، ص93</ref>. | [[عبدالحمید سید طلب]] بر این باور است که چاپ [[منجد، صلاحالدین|صلاحالدین منجد]] دارای کاستیهایی است که کتاب را یکسر از کارآمدی انداخته است و از سوی دیگر روایت [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید قاسم بن سلام]] را از آن کاملتر و شاملتر دانسته است؛ ازاینروی به تحقیق، تصحیح و تعلیق این مجموعه بر اساس روایت ابن سلام پرداخته و جایجای متن را با روایت [[ابن حسنون، عبدالله بن حسین|ابن حسنون]] سنجیده و موارد اختلاف را بازگفته است<ref>ر.ک: مهدویراد، محمدعلی، ص93</ref>. | ||
معجم الفاظ مذکور در کتاب، بههمراه معجم اسامی قبایل واردشده در کتاب، جدول خطا و صواب و فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقیها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: همان، ص56</ref> و اشاره به اختلاف نسخ<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>، به توضیح مختصر برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص46</ref>. | معجم الفاظ مذکور در کتاب، بههمراه معجم اسامی قبایل واردشده در کتاب، جدول خطا و صواب و فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقیها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: همان، ص56</ref> و اشاره به اختلاف نسخ<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>، به توضیح مختصر برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص46</ref>. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# نیلساز، نصرت، «تحلیل انتقادی آرای برخی از خاورشناسان درباره اللغات في القرآن»، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه علوم قرآن و حدیث، بهار و تابستان 1388، شماره | #[[:noormags:956289| نیلساز، نصرت، «تحلیل انتقادی آرای برخی از خاورشناسان درباره اللغات في القرآن»، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه علوم قرآن و حدیث، بهار و تابستان 1388، شماره 82]]. | ||
#: | #[[:noormags:5317| غلامی جلیسه، مجید، «کتابشناسی واژهنامههای قرآنی (عربی به فارسی)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، بینات (مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع))»، بهار 1384، شماره 45]]. | ||
#[[:noormags:5966| مهدویراد، محمدعلی، «سیر نگارشهای علوم قرآنی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، بینات (مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع))»، پاییز 1373، شماره 3]]. | |||
#: | |||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۳: | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده: | |||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | |||
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | |||
[[رده:علوم قرآنی]] | |||
[[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | |||
[[رده:مسائل لغوی و صرفی و نحوی]] | |||
[[رده:اردیبهشت (1401)]] | |||