شرح فصوص الحكمة: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'به' به 'به') |
جز (جایگزینی متن - 'ثـ' به 'ث') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
شرح فصوص الحکمة | شرح فصوص الحکمة | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[آشتیانی، جلال‌الدین]] (شارح) | [[آشتیانی، سید جلال‌الدین]] (شارح) | ||
[[ملکي، محمد]] (محقق) | [[ملکي، محمد]] (محقق) | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| ناشر =شرکت انتشارات علمي و | | ناشر =شرکت انتشارات علمي و فرهنگی | ||
| مکان نشر =ايران - تهران | | مکان نشر =ايران - تهران | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| شابک =978-964-445-894-1 | | شابک =978-964-445-894-1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =13836 | ||
| کتابخوان همراه نور =13836 | |||
| کد پدیدآور =04930 | | کد پدیدآور =04930 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''شرح فصوص الحكمة'''، شرح [[آشتیانی، جلال‌الدین|سید | '''شرح فصوص الحكمة'''، شرح [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|سید جلال‌الدین آشتیانی]] (متوفی 1384ش) است بر «[[فصوص الحكمة و شرحه|فصوص الحكمة]]» که رساله‌ای است درباره مباحث کلی وجود به زبان عربی، نوشته [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر محمد بن محمد بن طرخان]]، معروف به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] (متوفی 339ق). این رساله با مقدمه تحقیقی محمد ملکی و تصحیح و تعلیقات او منتشر شده است. | ||
از فصوص فارابی به الفصوص (فصوص)، نصوص في الحكمة، الفصوص في الحكمة، فصول الحكمة (الفصول في الحكمة) و فصوص الحكم یاد شده، اما مشهورترین عنوان، «فصوص الحكمة» است. «فصوص» جمع «فص»، به معنای «اصل، حقیقت، کنه، زبده و خلاصه هر چیز» است و عنوان | از فصوص فارابی به الفصوص (فصوص)، نصوص في الحكمة، الفصوص في الحكمة، فصول الحكمة (الفصول في الحكمة) و فصوص الحكم یاد شده، اما مشهورترین عنوان، «فصوص الحكمة» است. «فصوص» جمع «فص»، به معنای «اصل، حقیقت، کنه، زبده و خلاصه هر چیز» است و عنوان بخش‌های این رساله و عنوان «حکمت» بیانگر موضوع آن است<ref>ر.ک: صلواتی، عبدالله، ص26</ref>. | ||
ازآنجاکه این رساله از عمیقترین رسائل [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است، عده‌ای از حکما شروحی بر این رساله نوشته‌اند که شرح خود [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] از جمله آنهاست. شرح علامه [[آشتیانی، جلال‌الدین|آشتیانی]] برای اولین بار در قالب مقاله در دو قسمت، | ازآنجاکه این رساله از عمیقترین رسائل [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است، عده‌ای از حکما شروحی بر این رساله نوشته‌اند که شرح خود [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] از جمله آنهاست. شرح علامه [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]] برای اولین بار در قالب مقاله در دو قسمت، به‌گونه‌ای که متن تصحیح‌شده در یک شماره (زمستان 1353) و شرح هیجده فص در شماره بعد (بهار 54)، در مجله دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد به چاپ رسیده است<ref>ر.ک: پیشگفتار محمد ملکی، صفحات بیست‌ودو و بیست‌وسه</ref>. پس از آن شرح یادشده توسط آقای [[ملکي، محمد|محمد ملکی (جلال‌الدین)]] مورد بازنگری قرار گرفته و با توضیحات، ویرایش و اصلاحاتی در 1387ش، از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر گردید. شارح محترم از آغاز تا انجام این اثر با تلقی صدرایی و نگرشی عرفانی به شرح و تبیین فصها پرداخته است<ref>ر.ک: صلواتی، عبدالله، ص26</ref>. | ||
رساله فصوص الحكم در هفتاد فصل تصنیف شده و [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در آن گزارشی از مباحث کلی وجود و الهیات به دست داده است و این رساله «یکی از رسائل مختصر منسوب به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است که از حیث عبارات و الفاظ در حد اعلای فصاحت و از جهت معنا بسیار عمیق و دقیق است و مدارک زیادی در دست است که از آثار [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است». منشأ تردید از آنجاست که معلم ثانی، مشائی است، ولی در این رساله از اصطلاحاتی که در حکمت ذوقی به‌کار می‌رود، استفاده شده است. گویا اینها مقامات عارفان اشارات و تنبیهات ابن سینا را ندیده‌اند و نمی‌دانند که حکمای مشائی از ارباب توحیدند<ref>ر.ک: ملکی، محمد، ص30</ref>. | |||
علامه آشتیانی ضمن تصحیح و شرح، مقدمه مفصلی بر این رساله نوشته که در آن ابتدا شرح حال مختصری از [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] آورده و سپس به نسخه‌شناسی و بیان شرحهای فصوص الحكم پرداخته و در پایان اساس مکتب اشراق را، آموزه‌های فلسفه ایران باستان دانسته است. گرچه خیلی به‌اختصار از این مطلب گذشته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
وی بر اساس مکتب تأله و | وی بر اساس مکتب تأله و آموزه‌های آن به شرح و بسط این رساله پرداخته و بنابراین مقایسه‌ای نیز بین فلسفه مشاء و حکمت متعالیه به عمل آورده است. وی پس از ذکر بخشی از متن، به شرح و بسط کلمات [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] پرداخته و با تفکیک افکار مشائی [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] از اصول حکمت متعالیه صدرایی، به سیر مباحث فلسفی در ایران نیز اشاره کرده است. از ویژگی‌های این شرح، دقت، تفصیل و احاطه شارح عظیم‌الشأن آن به مبانی فلسفه مشاء، اشراق، عرفان و حکمت متعالیه است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
مصحح، روش شرح کتاب را توضیح داده و چنین می‌نویسد: «روش استاد، در شرح متن | مصحح، روش شرح کتاب را توضیح داده و چنین می‌نویسد: «روش استاد، در شرح متن به‌گونه‌ای است که بخش به بخش هر فصی را نقل می‌کند و سپس به شرح آن می‌پردازد و در مواردی هم عبارت فصی که در شرح آمده با عبارت متن اندکی فرق دارد. در این‌گونه موارد، اصل بر متن گذاشته شد و فصی که در شرح آمده، با عبارت فصی که در متن آمده مقابله و بر اساس متن، بخش‌های نقلشده در شرح، تصحیح شد تا بین دو متن همسان‌سازی شود و در پانوشت هم به این‌گونه موارد که خیلی اندک است اشاره شده است؛ مگر در فص نهم که متن شرح با متن اصلی اندکی فرق دارد که با توضیحاتی که در پانوشت فص نهم آمده، چگونگی اختلاف روشن شده است»<ref>ر.ک: پیشگفتار محمد ملکی، صفحه بیست‌وشش</ref>. مصحح، تعلیقات خود را با «م» مشخص نموده است<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‌وهشت</ref>. | ||
فهرست مطالب در ابتدای کتاب و نمایه اصطلاحات، اشعار، کتاب‌ها و اشخاص و همچنین کتابنامه در انتهای آن ارائه شده است. | فهرست مطالب در ابتدای کتاب و نمایه اصطلاحات، اشعار، کتاب‌ها و اشخاص و همچنین کتابنامه در انتهای آن ارائه شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# پیشگفتار محمد ملکی. | # پیشگفتار محمد ملکی. | ||
#[[:noormags:31598|ملکی، محمد، «یادگارنامه استاد علامه سید جلال آشتیانی: در امتداد فلسفه و عرفان»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب‌های اسلامی، زمستان 1383، شماره 19، صفحه 9 تا 130]]. | #[[:noormags:31598|ملکی، محمد، «یادگارنامه استاد علامه سید جلال آشتیانی: در امتداد فلسفه و عرفان»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب‌های اسلامی، زمستان 1383، شماره 19، صفحه 9 تا 130]]. | ||
#[[:noormags:960682|صلواتی، عبدالله، «قرائتی صدرایی از فارابی: تأملی در شرح فصوص الحكمة استاد سید | #[[:noormags:960682|صلواتی، عبدالله، «قرائتی صدرایی از فارابی: تأملی در شرح فصوص الحكمة استاد سید جلال‌الدین آشتیانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب ماه فلسفه، آبان 1390، شماره 50، صفحه 26 تا 30]]. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[فصوص الحكم (فارابي)]] | [[فصوص الحكم (فارابي)]] | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۶: | ||
[[رده:عصر صاحب نظران فلسفه قرن چهارم]] | [[رده:عصر صاحب نظران فلسفه قرن چهارم]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۱۳
| شرح فصوص الحكمة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آشتیانی، سید جلال‌الدین (شارح)
ملکي، محمد (محقق) فارابی، محمد بن محمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | فصوص الحکمة. شرح شرح فصوص الحکمة |
| ناشر | شرکت انتشارات علمي و فرهنگی |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1387ش, |
| شابک | 978-964-445-894-1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح فصوص الحكمة، شرح سید جلال‌الدین آشتیانی (متوفی 1384ش) است بر «فصوص الحكمة» که رساله‌ای است درباره مباحث کلی وجود به زبان عربی، نوشته ابونصر محمد بن محمد بن طرخان، معروف به فارابی (متوفی 339ق). این رساله با مقدمه تحقیقی محمد ملکی و تصحیح و تعلیقات او منتشر شده است.
از فصوص فارابی به الفصوص (فصوص)، نصوص في الحكمة، الفصوص في الحكمة، فصول الحكمة (الفصول في الحكمة) و فصوص الحكم یاد شده، اما مشهورترین عنوان، «فصوص الحكمة» است. «فصوص» جمع «فص»، به معنای «اصل، حقیقت، کنه، زبده و خلاصه هر چیز» است و عنوان بخش‌های این رساله و عنوان «حکمت» بیانگر موضوع آن است[۱].
ازآنجاکه این رساله از عمیقترین رسائل فارابی است، عده‌ای از حکما شروحی بر این رساله نوشته‌اند که شرح خود فارابی از جمله آنهاست. شرح علامه آشتیانی برای اولین بار در قالب مقاله در دو قسمت، به‌گونه‌ای که متن تصحیح‌شده در یک شماره (زمستان 1353) و شرح هیجده فص در شماره بعد (بهار 54)، در مجله دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد به چاپ رسیده است[۲]. پس از آن شرح یادشده توسط آقای محمد ملکی (جلال‌الدین) مورد بازنگری قرار گرفته و با توضیحات، ویرایش و اصلاحاتی در 1387ش، از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر گردید. شارح محترم از آغاز تا انجام این اثر با تلقی صدرایی و نگرشی عرفانی به شرح و تبیین فصها پرداخته است[۳].
رساله فصوص الحكم در هفتاد فصل تصنیف شده و فارابی در آن گزارشی از مباحث کلی وجود و الهیات به دست داده است و این رساله «یکی از رسائل مختصر منسوب به فارابی است که از حیث عبارات و الفاظ در حد اعلای فصاحت و از جهت معنا بسیار عمیق و دقیق است و مدارک زیادی در دست است که از آثار فارابی است». منشأ تردید از آنجاست که معلم ثانی، مشائی است، ولی در این رساله از اصطلاحاتی که در حکمت ذوقی به‌کار می‌رود، استفاده شده است. گویا اینها مقامات عارفان اشارات و تنبیهات ابن سینا را ندیده‌اند و نمی‌دانند که حکمای مشائی از ارباب توحیدند[۴].
علامه آشتیانی ضمن تصحیح و شرح، مقدمه مفصلی بر این رساله نوشته که در آن ابتدا شرح حال مختصری از فارابی آورده و سپس به نسخه‌شناسی و بیان شرحهای فصوص الحكم پرداخته و در پایان اساس مکتب اشراق را، آموزه‌های فلسفه ایران باستان دانسته است. گرچه خیلی به‌اختصار از این مطلب گذشته است[۵].
وی بر اساس مکتب تأله و آموزه‌های آن به شرح و بسط این رساله پرداخته و بنابراین مقایسه‌ای نیز بین فلسفه مشاء و حکمت متعالیه به عمل آورده است. وی پس از ذکر بخشی از متن، به شرح و بسط کلمات فارابی پرداخته و با تفکیک افکار مشائی فارابی از اصول حکمت متعالیه صدرایی، به سیر مباحث فلسفی در ایران نیز اشاره کرده است. از ویژگی‌های این شرح، دقت، تفصیل و احاطه شارح عظیم‌الشأن آن به مبانی فلسفه مشاء، اشراق، عرفان و حکمت متعالیه است[۶].
مصحح، روش شرح کتاب را توضیح داده و چنین می‌نویسد: «روش استاد، در شرح متن به‌گونه‌ای است که بخش به بخش هر فصی را نقل می‌کند و سپس به شرح آن می‌پردازد و در مواردی هم عبارت فصی که در شرح آمده با عبارت متن اندکی فرق دارد. در این‌گونه موارد، اصل بر متن گذاشته شد و فصی که در شرح آمده، با عبارت فصی که در متن آمده مقابله و بر اساس متن، بخش‌های نقلشده در شرح، تصحیح شد تا بین دو متن همسان‌سازی شود و در پانوشت هم به این‌گونه موارد که خیلی اندک است اشاره شده است؛ مگر در فص نهم که متن شرح با متن اصلی اندکی فرق دارد که با توضیحاتی که در پانوشت فص نهم آمده، چگونگی اختلاف روشن شده است»[۷]. مصحح، تعلیقات خود را با «م» مشخص نموده است[۸].
فهرست مطالب در ابتدای کتاب و نمایه اصطلاحات، اشعار، کتاب‌ها و اشخاص و همچنین کتابنامه در انتهای آن ارائه شده است.
پانویس
منابع مقاله
- پیشگفتار محمد ملکی.
- ملکی، محمد، «یادگارنامه استاد علامه سید جلال آشتیانی: در امتداد فلسفه و عرفان»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب‌های اسلامی، زمستان 1383، شماره 19، صفحه 9 تا 130.
- صلواتی، عبدالله، «قرائتی صدرایی از فارابی: تأملی در شرح فصوص الحكمة استاد سید جلال‌الدین آشتیانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب ماه فلسفه، آبان 1390، شماره 50، صفحه 26 تا 30.