مراح لبيد لكشف معنی القرآن المجيد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'ایازی، محمدعلی' به 'ایازی، سید محمدعلی') |
||
| (۳۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR02032J1.jpg | |||
| عنوان =مراح لبيد لكشف معنی القرآن المجيد | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[ضناوی، محمد امین]] (مصحح) | |||
| | |||
| | |||
[[نووی، محمد]] ( | [[نووی، محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 98 /ن9م4 | ||
| موضوع = | |||
تفاسیر - قرن 14 | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
تفاسیر اهل سنت - قرن 14 | تفاسیر اهل سنت - قرن 14 | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
| سال نشر = 1417 ق یا 1997 م | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02032AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02032 | |||
| کتابخوان همراه نور =02032 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''مراح لبيد لكشف معنی القرآن المجيد''' از آثار [[نووی، محمد|محمد نووى]] است كه توسط محمد امين الضناّوى تصحيح شده است. اين تفسير از تفاسير صوفيه به شمار مى‌آيد كه مؤلف در نگارش آن بسيار از فتوحات مكيۀ محيى‌الدين بن عربى متأثر بوده است.به رغم ديگر آثار صوفيه، با رويكرد اشاره‌اى نگارش نيافته است، بلكه مؤلف در سراسر تفسير خود كه شامل تمامى سوره‌هاى قرآن است، به معناى ظاهرى مفردات و عبارات قرآنى پايبند است. موجز و در دو جلد، به زبان عربى نگارش يافته است. | |||
اين تفسير با مقدمه‌اى مختصر در بيان اهداف و انگيزۀ تأليف اثر، آغاز شده و مباحث معمول علوم قرآنى را متعرض نگشته است، مصادر خود و كتب مورد استفاده را بيان مى‌دارد. | اين تفسير با مقدمه‌اى مختصر در بيان اهداف و انگيزۀ تأليف اثر، آغاز شده و مباحث معمول علوم قرآنى را متعرض نگشته است، مصادر خود و كتب مورد استفاده را بيان مى‌دارد. | ||
| خط ۵۲: | خط ۴۰: | ||
مفسر در مقدمه به عمده‌ترين منابع خود اشاره دارد كه از اين قرارند: فتوحات الهيه، مفاتيح الغيب، سراج منير، تنوير المقباس و تفسير ابى السعود. البته اضافه بر اين كتب، از منابع تفسيرى و روايى ديگرى بهره برده است كه محقق اين اثر در پاورقى آنها را ذكر مى‌نمايد. از جمله تفاسير: تفسير طبرى، | مفسر در مقدمه به عمده‌ترين منابع خود اشاره دارد كه از اين قرارند: فتوحات الهيه، مفاتيح الغيب، سراج منير، تنوير المقباس و تفسير ابى السعود. البته اضافه بر اين كتب، از منابع تفسيرى و روايى ديگرى بهره برده است كه محقق اين اثر در پاورقى آنها را ذكر مى‌نمايد. از جمله تفاسير: تفسير طبرى، قرطبى، در المنثور، سيوطى، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، اسباب النزول واحدى، زادالمسير [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] و كتب روايى و غير آنها از قبيل: حلية الاولياء ابونعيم، فتح البارى [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]، كنز العمال، صحاح [[صحيح مسلم|مسلم]]، احمد، [[المجتبی من السنن (المشهور بسنن النسائی)]]، [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخارى]]، [[ابن ماجه، محمد بن یزید|ابن ماجه]]، ترمذى، معجم صغير طبرانى، مجمع الزوائد هيثمى، [[دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة|دلائل النبوة بيهقى]]، [[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]] [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، [[تاریخ بغداد|تاريخ بغداد]] خطیب بغدادى، كشف الخفاء عجلونى، مشكاة المصابيح تبريزى، [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|طبقات ابن سعد]]، اتحاف السادة المتقين زبيدى، تاريخ جرجانى سهمى، جمع الجوامع سيوطى، شرح السنة [[بغوی، حسین بن مسعود|بغوى]]، مستدرك حاكم، الاسماء و الصفات بيهقى، المصنف ابن ابى شيبة، السنن الكبرى بيهقى و... | ||
== روش تفسير == | == روش تفسير == | ||
روش كلى نووى در اين اثر به اين شكل است كه، پس از ذكر نام سوره اطلاعات كلى دربارۀ آن از قبيل، مكى، مدنى | روش كلى نووى در اين اثر به اين شكل است كه، پس از ذكر نام سوره اطلاعات كلى دربارۀ آن از قبيل، مكى، مدنى بودن، شمارۀ آيات و تعداد كلمات، ارائه مى‌نمايد. آنگاه به شرح و بيان تك واژگان مى‌پردازد. سبک نگارش مؤلف آسان، قابل فهم و موجز است، وى در تطبيق آيات با مصاديق گاه به افراط مى‌گرايد و روايات و شأن نزولهاى غير متقن، بسيار در تفسيرش ديده مى‌شود. در نقل روايات، سند آنها را ذكر نكرده، اشاره‌اى به منبع آنها نيز ندارد، بين صحيح و ضعيف آنها تمييز قائل نمى‌شود، بدين جهت از نقل اسرائيليات و قصه‌هاى جعلى يهود اجتناب نمى‌ورزد. از آن جمله نقل قصۀ شرك همسر سليمان(ع) و جهل حضرت به آن و عدم تدبر ايشان در ادارۀ حكومت، ذيل آيۀ 102 سورۀ بقره جلد 1 صفحۀ 35-37. | ||
مصنف در مواردى به مسائل حرفى كلمات قرآنى و اعراب و تركيب آنها در جملات مى‌پردازد مانند ج 1 صفحۀ 370 ذيل آيۀ 40 سورۀ اعراف بحث صرفى دربارۀ | مصنف در مواردى به مسائل حرفى كلمات قرآنى و اعراب و تركيب آنها در جملات مى‌پردازد مانند ج 1 صفحۀ 370 ذيل آيۀ 40 سورۀ اعراف بحث صرفى دربارۀ كلمۀ «غواش». | ||
در قرائت به وجوه مختلف آن و مرويات از تابعين و غير آنها، مى‌پردازد و بدون ترجيح قرائتى معين، بحث را بسط مى‌دهد. و گاه وجوه قرائت را متذكر مى‌شود. دربارۀ رسم الخط برخى كلمات نيز اشارتى دارد مانند ج 1 صفحۀ 10 ذيل آيه 9 سورۀ بقره كلمۀ''' «يخادعون» '''. | در قرائت به وجوه مختلف آن و مرويات از تابعين و غير آنها، مى‌پردازد و بدون ترجيح قرائتى معين، بحث را بسط مى‌دهد. و گاه وجوه قرائت را متذكر مى‌شود. دربارۀ رسم الخط برخى كلمات نيز اشارتى دارد مانند ج 1 صفحۀ 10 ذيل آيه 9 سورۀ بقره كلمۀ''' «يخادعون» '''. | ||
مباحث فقهى بر اساس مذهب مشخص مؤلف (شافعى) در ذيل آيات احكام قرآن بدون استدلال و بسط آنها و گاهى با نقل ديدگاه ديگر مذاهب اسلامى، بيان شده است، گاهى نيز به ذكر حكمت احكام مبادرت مى‌ورزد، مانند ج 1 صفحۀ 249 ذيل آيۀ 3 سورۀ مائده دربارۀ حرمت گوشت خنزير. در مسائل اعتقادى و كلامى ديدگاه ايشان، ديدگاه اهل سنت و جماعت است مباحثى نظير، رؤيت خداوند، عرش، گناهان | مباحث فقهى بر اساس مذهب مشخص مؤلف (شافعى) در ذيل آيات احكام قرآن بدون استدلال و بسط آنها و گاهى با نقل ديدگاه ديگر مذاهب اسلامى، بيان شده است، گاهى نيز به ذكر حكمت احكام مبادرت مى‌ورزد، مانند ج 1 صفحۀ 249 ذيل آيۀ 3 سورۀ مائده دربارۀ حرمت گوشت خنزير. در مسائل اعتقادى و كلامى ديدگاه ايشان، ديدگاه اهل سنت و جماعت است مباحثى نظير، رؤيت خداوند، عرش، گناهان كبيره، جبر و اختيار و-بر اساس آن ديدگاه بيان شده است. | ||
با اينكه تفسير نووى، موجز مى‌باشد ولى نقل داستانهاى تاريخ در آن نمايان است مانند جلد 1 صفحۀ 445 ذيل آيۀ 30 سورۀ توبه. | با اينكه تفسير نووى، موجز مى‌باشد ولى نقل داستانهاى تاريخ در آن نمايان است مانند جلد 1 صفحۀ 445 ذيل آيۀ 30 سورۀ توبه. | ||
مفسر، ذيل آيۀ 61 سورۀ آل عمران (آيۀ مباهله) در جلد 1 صفحۀ 130 به نقل داستان مباهلۀ پيامبر | مفسر، ذيل آيۀ 61 سورۀ آل عمران (آيۀ مباهله) در جلد 1 صفحۀ 130 به نقل داستان مباهلۀ پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله با مسيحيان نجران پرداخته و نام مبارک پنج تن پيامبر(ص)، [[امام على(ع)]]، فاطمه(س) و حسنين(ع) را به عنوان شركت كنندگان در مباهله ذكر مى‌نمايد. | ||
ذيل آيه 33 سورۀ احزاب نيز در جلد 2 صفحۀ 254 نام | ذيل آيه 33 سورۀ احزاب نيز در جلد 2 صفحۀ 254 نام مبارک [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] و فاطمه(س) و حسنين(ع) را به عنوان مصداق اهل‌بيت، بيان مى‌دارد. | ||
به طور خلاصه بايد گفت كه اين تفسير از تفاسير موجز و مختصرى بوده كه اهتمام مؤلف آن به اين بوده كه از سياق لفظ و بيان مدلول آيه و تفسير آن، ذكر قرائتها و فضل تلاوت آيات و نقل آثار و روايات وارده در معانى آيات و اسباب نزول آنها، خارج نگردد. | به طور خلاصه بايد گفت كه اين تفسير از تفاسير موجز و مختصرى بوده كه اهتمام مؤلف آن به اين بوده كه از سياق لفظ و بيان مدلول آيه و تفسير آن، ذكر قرائتها و فضل تلاوت آيات و نقل آثار و روايات وارده در معانى آيات و اسباب نزول آنها، خارج نگردد. | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۱: | ||
# مقدمۀ تحقيق تفسير و دو مجلد آن | |||
# دانشنامۀ قرآن و قرآن پژوهى به كوشش [[خرمشاهی، بهاءالدین|بهاءالدين خرمشاهى]] ج1 ص755 و ج2 ص2284 | |||
# المفسرون حياتهم و منهجهم [[ایازی، سید محمدعلی|سيد محمد على ايازى]] صفحۀ 693 | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:تفسیر]] | [[رده:تفسیر]] | ||
[[رده:متون تفاسیر]] | [[رده:متون تفاسیر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۲:۵۵
| مراح لبيد لكشف معنی القرآن المجيد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ضناوی، محمد امین (مصحح) نووی، محمد (نویسنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1417 ق یا 1997 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر - قرن 14 تفاسیر اهل سنت - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 98 /ن9م4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مراح لبيد لكشف معنی القرآن المجيد از آثار محمد نووى است كه توسط محمد امين الضناّوى تصحيح شده است. اين تفسير از تفاسير صوفيه به شمار مى‌آيد كه مؤلف در نگارش آن بسيار از فتوحات مكيۀ محيى‌الدين بن عربى متأثر بوده است.به رغم ديگر آثار صوفيه، با رويكرد اشاره‌اى نگارش نيافته است، بلكه مؤلف در سراسر تفسير خود كه شامل تمامى سوره‌هاى قرآن است، به معناى ظاهرى مفردات و عبارات قرآنى پايبند است. موجز و در دو جلد، به زبان عربى نگارش يافته است.
اين تفسير با مقدمه‌اى مختصر در بيان اهداف و انگيزۀ تأليف اثر، آغاز شده و مباحث معمول علوم قرآنى را متعرض نگشته است، مصادر خود و كتب مورد استفاده را بيان مى‌دارد.
انگيزۀ نگارش تفسير
مفسر در مقدمۀ مختصر خود در بيان انگيزۀ نگارش اين اثر مى‌نويسد: دوستان پيشنهاد نوشتن تفسيرى بر قرآن را، مى‌دادند، امّا در اين امر ترديد داشتم و خوف آن بود كه از مصاديق تفسير به رأى گردد، پس از مدتى به جهت اقتدا به علماى سلف در تدوين علم و به يادگار نهادن آن براى مردم، اقدام به نگاشتن تفسير نمودم.
منابع تفسير
مفسر در مقدمه به عمده‌ترين منابع خود اشاره دارد كه از اين قرارند: فتوحات الهيه، مفاتيح الغيب، سراج منير، تنوير المقباس و تفسير ابى السعود. البته اضافه بر اين كتب، از منابع تفسيرى و روايى ديگرى بهره برده است كه محقق اين اثر در پاورقى آنها را ذكر مى‌نمايد. از جمله تفاسير: تفسير طبرى، قرطبى، در المنثور، سيوطى، ابن كثير، اسباب النزول واحدى، زادالمسير ابن جوزى و كتب روايى و غير آنها از قبيل: حلية الاولياء ابونعيم، فتح البارى ابن حجر، كنز العمال، صحاح مسلم، احمد، المجتبی من السنن (المشهور بسنن النسائی)، بخارى، ابن ماجه، ترمذى، معجم صغير طبرانى، مجمع الزوائد هيثمى، دلائل النبوة بيهقى، البداية و النهاية ابن كثير، تاريخ طبرى، تاريخ بغداد خطیب بغدادى، كشف الخفاء عجلونى، مشكاة المصابيح تبريزى، طبقات ابن سعد، اتحاف السادة المتقين زبيدى، تاريخ جرجانى سهمى، جمع الجوامع سيوطى، شرح السنة بغوى، مستدرك حاكم، الاسماء و الصفات بيهقى، المصنف ابن ابى شيبة، السنن الكبرى بيهقى و...
روش تفسير
روش كلى نووى در اين اثر به اين شكل است كه، پس از ذكر نام سوره اطلاعات كلى دربارۀ آن از قبيل، مكى، مدنى بودن، شمارۀ آيات و تعداد كلمات، ارائه مى‌نمايد. آنگاه به شرح و بيان تك واژگان مى‌پردازد. سبک نگارش مؤلف آسان، قابل فهم و موجز است، وى در تطبيق آيات با مصاديق گاه به افراط مى‌گرايد و روايات و شأن نزولهاى غير متقن، بسيار در تفسيرش ديده مى‌شود. در نقل روايات، سند آنها را ذكر نكرده، اشاره‌اى به منبع آنها نيز ندارد، بين صحيح و ضعيف آنها تمييز قائل نمى‌شود، بدين جهت از نقل اسرائيليات و قصه‌هاى جعلى يهود اجتناب نمى‌ورزد. از آن جمله نقل قصۀ شرك همسر سليمان(ع) و جهل حضرت به آن و عدم تدبر ايشان در ادارۀ حكومت، ذيل آيۀ 102 سورۀ بقره جلد 1 صفحۀ 35-37.
مصنف در مواردى به مسائل حرفى كلمات قرآنى و اعراب و تركيب آنها در جملات مى‌پردازد مانند ج 1 صفحۀ 370 ذيل آيۀ 40 سورۀ اعراف بحث صرفى دربارۀ كلمۀ «غواش».
در قرائت به وجوه مختلف آن و مرويات از تابعين و غير آنها، مى‌پردازد و بدون ترجيح قرائتى معين، بحث را بسط مى‌دهد. و گاه وجوه قرائت را متذكر مى‌شود. دربارۀ رسم الخط برخى كلمات نيز اشارتى دارد مانند ج 1 صفحۀ 10 ذيل آيه 9 سورۀ بقره كلمۀ «يخادعون» .
مباحث فقهى بر اساس مذهب مشخص مؤلف (شافعى) در ذيل آيات احكام قرآن بدون استدلال و بسط آنها و گاهى با نقل ديدگاه ديگر مذاهب اسلامى، بيان شده است، گاهى نيز به ذكر حكمت احكام مبادرت مى‌ورزد، مانند ج 1 صفحۀ 249 ذيل آيۀ 3 سورۀ مائده دربارۀ حرمت گوشت خنزير. در مسائل اعتقادى و كلامى ديدگاه ايشان، ديدگاه اهل سنت و جماعت است مباحثى نظير، رؤيت خداوند، عرش، گناهان كبيره، جبر و اختيار و-بر اساس آن ديدگاه بيان شده است.
با اينكه تفسير نووى، موجز مى‌باشد ولى نقل داستانهاى تاريخ در آن نمايان است مانند جلد 1 صفحۀ 445 ذيل آيۀ 30 سورۀ توبه.
مفسر، ذيل آيۀ 61 سورۀ آل عمران (آيۀ مباهله) در جلد 1 صفحۀ 130 به نقل داستان مباهلۀ پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله با مسيحيان نجران پرداخته و نام مبارک پنج تن پيامبر(ص)، امام على(ع)، فاطمه(س) و حسنين(ع) را به عنوان شركت كنندگان در مباهله ذكر مى‌نمايد.
ذيل آيه 33 سورۀ احزاب نيز در جلد 2 صفحۀ 254 نام مبارک حضرت على(ع) و فاطمه(س) و حسنين(ع) را به عنوان مصداق اهل‌بيت، بيان مى‌دارد.
به طور خلاصه بايد گفت كه اين تفسير از تفاسير موجز و مختصرى بوده كه اهتمام مؤلف آن به اين بوده كه از سياق لفظ و بيان مدلول آيه و تفسير آن، ذكر قرائتها و فضل تلاوت آيات و نقل آثار و روايات وارده در معانى آيات و اسباب نزول آنها، خارج نگردد.
نووى به سال 1305ق از نوشتن اين تفسير فراغت يافت.
تحقيق اثر
تفسير مراح لبيد به تحقيق محمد امين الضّناوى انجام گرفته كه ضمن مقدمه‌اى كوتاه روش خود را بيان داشته است، ضبط نص كتاب، تصحيح آن و ارائه توضيحات در پاورقى به همراه ذكر منابع اقوال و روايات، و بيان شرح مختصرى از مؤلف و آثار ايشان، از تلاشهاى محقق گرانقدر در احياء اين اثر مى‌باشد.
منابع مقاله
- مقدمۀ تحقيق تفسير و دو مجلد آن
- دانشنامۀ قرآن و قرآن پژوهى به كوشش بهاءالدين خرمشاهى ج1 ص755 و ج2 ص2284
- المفسرون حياتهم و منهجهم سيد محمد على ايازى صفحۀ 693