تفسير فرات الكوفي: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '==وضعيت كتاب== ' به '==وضعيت كتاب== ')
    جز (جایگزینی متن - 'اهلبیت' به 'اهل‌بیت')
     
    (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۶: خط ۶:
    [[کاظم، محمد]] (مصحح)
    [[کاظم، محمد]] (مصحح)


    [[کوفی، فرات بن ابراهیم]] (نويسنده)
    [[کوفی، فرات بن ابراهیم]] (نویسنده)
    | زبان =عربی
    | زبان =عربی
    | کد کنگره =‏‎‏BP‎‏ ‎‏93‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏9‎‏ت‎‏7
    | کد کنگره =‏‎‏BP‎‏ ‎‏93‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏9‎‏ت‎‏7
    خط ۱۸: خط ۱۸:
    | سال نشر = 1410 ق  
    | سال نشر = 1410 ق  


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE1445AUTOMATIONCODE
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01445AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =19020
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =01445
    | کتابخوان همراه نور =01445
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    خط ۲۷: خط ۲۸:
    }}
    }}


    '''تفسير فرات الكوفي''' اثر ابوالقاسم، ابراهيم بن فرات بن ابراهيم كوفى(زنده در سال 307 ق) می‌باشد كه در موضوع تفسير قرآن بر اساس روايات و اخبار غالبا شيعى به زبان عربى منتشر شده است.
    '''تفسیر فرات الکوفی''' اثر [[کوفی، فرات بن ابراهیم|ابوالقاسم، ابراهیم بن فرات بن ابراهیم کوفى]](زنده در سال 307 ق) می‌باشد که در موضوع تفسیر قرآن بر اساس روایات و اخبار غالباً  شیعى به زبان عربى منتشر شده است.


    از آنجا كه اين تفسير از كهن‌ترين تفاسير تاريخ اسلام و بالاخص شيعه مى‌باشد، در معرفى اين تفسير، معمولا به قدمت و تقدم آن توجه‌مى‌شود.هم چنين شخصيت مؤلف «ابراهيم بن فرات كوفى» نيز به سبب ذكر در كتب رجالى، بيش از خود كتاب مورد توجه قرار گرفته است چه اين كه وى، استاد روايات و احاديث بوده و خود نيز شيوخ فراوان روايى دارد. اين دو علت منجر شده است كه ارزش علمى و تفسيرى كتاب در هاله‌اى از مهجوريت قرار گيرد، لذا شايسته به نظر مى‌رسد كه به خود تفسير بيشتر توجه شود.<ref>ر.ک:عبداللّه موحدى نسب، آينه پژوهش، ص33؛ دائرةالمعارف شيعه ج؛</ref>هر چند كه صفحات تاريخ، اطلاع اندكى از سرگذشت مؤلف و ديدگاه فكرى و اعتقادى وى در اختيار دارد و براى تحقيق بيشتر مى‌بايست به آثار وى و مهمتر از همه به كتاب تفسيرش، پناه برد!
    از آنجا که این تفسیر از کهن‌ترین تفاسیر تاریخ اسلام و بالاخص شیعه مى‌باشد، در معرفى این تفسیر، معمولا به قدمت و تقدم آن توجه‌مى‌شود.هم چنین شخصیت مؤلف «[[کوفی، فرات بن ابراهیم|ابراهیم بن فرات کوفى]]» نیز به سبب ذکر در کتب رجالى، بیش از خود کتاب مورد توجه قرار گرفته است چه این که وى، استاد روایات و احادیث بوده و خود نیز شیوخ فراوان روایى دارد. این دو علت منجر شده است که ارزش علمى و تفسیرى کتاب در هاله‌اى از مهجوریت قرار گیرد، لذا شایسته به نظر مى‌رسد که به خود تفسیر بیشتر توجه شود.<ref>ر.ک:عبداللّه موحدى نسب، آينه پژوهش، ص33؛ دائرةالمعارف شيعه ج؛</ref>هر چند که صفحات تاریخ، اطلاع اندکى از سرگذشت مؤلف و دیدگاه فکرى و اعتقادى وى در اختیار دارد و براى تحقیق بیشتر مى‌بایست به آثار وى و مهمتر از همه به کتاب تفسیرش، پناه برد!


    ==ساختار و گزارش محتوا==
    ==ساختار و گزارش محتوا==




    تفسير، با مقدمه‌ى كوتاهى آغاز مى‌شود سپس با جمله‌ی «اما بعد هذا تفسير آيات القرآن مروى عن الأئمة عليهم‌السلام» به 9 روايت در معرفى قرآن مى‌پردازد.طبق ترقيم مصحح محترم كتاب، تفسير فرات داراى 777 روايت مى‌باشد.كتاب(با اندكى آشفتگى) به ترتيب فعلى سوره‌ها تنظيم شده است، بدون اينكه در تفسير آيات ترتيبى رعايت شده باشد.برخى از سوره‌ها هم تفسير نشده‌اند:الدخان، التغابن، نوح، المزمل، الإنفطار، البروج، الطارق، الاعلى، العلق، القارعة، الهمزة، الفيل، قريش، الماعون و المسد. اكثر روايات نقل شده در تفسير، ناظر به مقام والاى اهلبيت(عليهم‌السلام) مى‌باشد و در اين ميان،«ولايت حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السلام)» بيش از ديگران مورد توجه قرار گرفته است.البته اين اهتمام بيشتر به پنج تن آل عبا منعطف است و با توجه به گرايش احتمالى مؤلف به زيديه، تا [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] (عليه‌السّلام) نيز كاملا مشهود است ولى در مورد ساير امامان(عليهم‌السلام)حجم روايات بسيار اندك مى‌نمايد.
    تفسیر، با مقدمه‌ى کوتاهى آغاز مى‌شود سپس با جمله‌ی «اما بعد هذا تفسیر آیات القرآن مروى عن الأئمة علیهم‌السلام» به 9 روایت در معرفى قرآن مى‌پردازد.طبق ترقیم مصحح محترم کتاب، تفسیر فرات داراى 777 روایت مى‌باشد.کتاب(با اندکى آشفتگى) به ترتیب فعلى سوره‌ها تنظیم شده است، بدون اینکه در تفسیر آیات ترتیبى رعایت شده باشد.برخى از سوره‌ها هم تفسیر نشده‌اند: الدخان، التغابن، نوح، المزمل، الإنفطار، البروج، الطارق، الاعلى، العلق، القارعة، الهمزة، الفیل، قریش، الماعون و المسد. اکثر روایات نقل شده در تفسیر، ناظر به مقام والاى اهل‌بیت علیهم‌السلام مى‌باشد و در این میان،«ولایت حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام» بیش از دیگران مورد توجه قرار گرفته است.البته این اهتمام بیشتر به پنج تن آل عبا منعطف است و با توجه به گرایش احتمالى مؤلف به زیدیه، تا [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] (علیه‌السّلام) نیز کاملا مشهود است ولى در مورد سایر امامان علیهم‌السلام حجم روایات بسیار اندک مى‌نماید.


    اين تفسير به علل پيشگفته، كمتر در مجامع روايى و تفسيرى اماميه مطرح بوده است.تا قبل از [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]] در كتاب [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]، چندان اعتنايى به اين تفسير نبود.ابوالقاسم، عبيداللّه بن عبداللّه بن احمد حسكانى معروف به [[حسکانی، عبیدالله بن عبدالله|حاكم حسكانى]] و مؤلف كتاب «[[شواهد التنزيل لقواعد التفضيل|شواهد التنزيل]]» تنها كسى است كه فراوان از تفسير فرات نقل مى‌كند.
    این تفسیر به علل پیش گفته، کمتر در مجامع روایى و تفسیرى امامیه مطرح بوده است.تا قبل از [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]] در کتاب [[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]]، چندان اعتنایى به این تفسیر نبود.ابوالقاسم، عبیداللّه بن عبداللّه بن احمد حسکانى معروف به [[حسکانی، عبیدالله بن عبدالله|حاکم حسکانى]] و مؤلف کتاب «[[شواهد التنزيل لقواعد التفضيل|شواهد التنزیل]]» تنها کسى است که فراوان از تفسیر فرات نقل مى‌کند.


    غير از [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]]، [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]»، [[شيخ صدوق]] در «علل الشرايع» و «[[عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی‌)
    غیر از [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]]، [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] در «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشیعة]]»، [[شيخ صدوق|شیخ صدوق]] در «علل الشرایع» و «[[عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی‌)
    |عيون اخبار الرضا]]» و «فضايل الاشهر الثلاثة» و «كمال‌الدين (يا اكمال‌الدين)» و «معانى الاخبار»، سيد عبدالكريم بن طاووس در «فرحة الغرى»، قطب‌الدين راوندى در «قصص الانبياء» و [[ابن طاووس، علی بن موسی|سيد بن طاووس]] در «مهج الدعوات» و «اليقين» از ابوالقاسم فرات بن ابراهيم بن فرات كوفى و يا تفسيرش نقل مى‌كنند.
    |عیون اخبار الرضا]]» و «فضایل الاشهر الثلاثة» و «کمال‌الدین (یا اکمال‌الدین)» و «معانى الاخبار»، سید عبدالکریم بن طاووس در «فرحة الغرى»، قطب‌الدین راوندى در «قصص الانبیاء» و [[ابن طاووس، علی بن موسی|سید بن طاووس]] در «مهج الدعوات» و «الیقین» از [[کوفی، فرات بن ابراهیم|ابوالقاسم فرات بن ابراهیم بن فرات کوفى]] و یا تفسیرش نقل مى‌کنند.


    كتاب را ابوالخير، مقداد بن على حجازى مدنى از ابوالقاسم، عبدالرحمن بن محمد بن عبدالرحمن حسينى(يا حسنى) از فرات نقل كرده است.<ref>همو، ص621 و 46</ref> مشكل حذف اسانيد كتاب و ذكر آن در برخى نسخ، از معضلات تصحيح آن به شمار مى‌رود، به حدى كه مى‌بايست دو كتاب به نام تفسير فرات پنداشت، يكى اصل كتاب با اسانيد و راويان و ديگرى گزيده‌اى از تفسير!
    کتاب را ابوالخیر، مقداد بن على حجازى مدنى از ابوالقاسم، عبدالرحمن بن محمد بن عبدالرحمن حسینى(یا حسنى) از فرات نقل کرده است.<ref>همو، ص621 و 46</ref> مشکل حذف اسانید کتاب و ذکر آن در برخى نسخ، از معضلات تصحیح آن به شمار مى‌رود، به حدى که مى‌بایست دو کتاب به نام تفسیر فرات پنداشت، یکى اصل کتاب با اسانید و راویان و دیگرى گزیده‌اى از تفسیر!


    ==وضعيت كتاب==
    ==وضعیت کتاب==
    اين تفسير چندين بار با تصحيحات مختلف به طبع رسيده است:
    این تفسیر چندین بار با تصحیحات مختلف به طبع رسیده است:


    -با تصحيح محمد كاظم، وزارت ارشاد اسلامى، تهران 1369 ش، در 720 صفحه؛
    -با تصحیح محمد کاظم، وزارت ارشاد اسلامى، تهران 1369 ش، در 720 صفحه؛


    -با تصحيح محمد على اردوبادى، مطبعه‌ى حيدريه، نجف اشرف 1354 ش، در 224 صفحه؛-؟، مكتبه‌ى داورى، قم بى تا؛
    -با تصحیح محمد على اردوبادى، مطبعه‌ى حیدریه، نجف اشرف 1354 ش، در 224 صفحه؛-؟، مکتبه‌ى داورى، قم بى تا؛


    -؟، نشر ضياء القرآن، لاهور پاكستان بى‌تا<ref>شيخ محمدحسین بكائى، ج 6، ص2393</ref>؛
    -؟، نشر ضیاء القرآن، لاهور پاکستان بى‌تا<ref>شيخ محمدحسین بكائى، ج 6، ص2393</ref>؛


    ==ترجمه‌هاى تفسير فرات==
    ==ترجمه‌هاى تفسیر فرات==


    علیرغم اهمیت این کتاب در تفسیر و روایات، کمتر مورد توجه مترجمان قرار گرفته است:


    عليرغم اهميت اين كتاب در تفسير و روايات، كمتر مورد توجه مترجمان قرار گرفته است:
    -ترجمه‌ى اردو: مولانا ملک محمد شریف(م 1983 م)، مکتبة السجاد، ملتان پاکستان 1398 ق؛


    -ترجمه‌ى اردو: مولانا ملك محمد شريف(م 1983 م)، مكتبة السجاد، ملتان پاكستان 1398 ق؛
    -ترجمه‌ى اردو:همو، انتشارات منظور پرنتینک، ملتان پاکستان بى تا<ref>شيخ محمدحسین بكائى، ج 6، ص2393</ref>؛؛


    -ترجمه‌ى اردو:همو، انتشارات منظور پرنتينك، ملتان پاكستان بى تا<ref>شيخ محمدحسین بكائى، ج 6، ص2393</ref>؛؛
    ==پانویس==
     
    <references/>
    ==پانویس ==
    <references />
    {{تفاسیر}}
    {{تفاسیر}}


    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۰۹

    تفسير فرات الكوفي
    تفسير فرات الكوفي
    پدیدآورانکاظم، محمد (مصحح) کوفی، فرات بن ابراهیم (نویسنده)
    ناشروزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي، مؤسسة الطبع و النشر
    مکان نشرتهران - ایران
    سال نشر1410 ق
    چاپ1
    موضوعتفاسیر شیعه - قرن 3ق. تفاسیر ماثوره - شیعه امامیه
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏‎‏BP‎‏ ‎‏93‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏9‎‏ت‎‏7
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    تفسیر فرات الکوفی اثر ابوالقاسم، ابراهیم بن فرات بن ابراهیم کوفى(زنده در سال 307 ق) می‌باشد که در موضوع تفسیر قرآن بر اساس روایات و اخبار غالباً شیعى به زبان عربى منتشر شده است.

    از آنجا که این تفسیر از کهن‌ترین تفاسیر تاریخ اسلام و بالاخص شیعه مى‌باشد، در معرفى این تفسیر، معمولا به قدمت و تقدم آن توجه‌مى‌شود.هم چنین شخصیت مؤلف «ابراهیم بن فرات کوفى» نیز به سبب ذکر در کتب رجالى، بیش از خود کتاب مورد توجه قرار گرفته است چه این که وى، استاد روایات و احادیث بوده و خود نیز شیوخ فراوان روایى دارد. این دو علت منجر شده است که ارزش علمى و تفسیرى کتاب در هاله‌اى از مهجوریت قرار گیرد، لذا شایسته به نظر مى‌رسد که به خود تفسیر بیشتر توجه شود.[۱]هر چند که صفحات تاریخ، اطلاع اندکى از سرگذشت مؤلف و دیدگاه فکرى و اعتقادى وى در اختیار دارد و براى تحقیق بیشتر مى‌بایست به آثار وى و مهمتر از همه به کتاب تفسیرش، پناه برد!

    ساختار و گزارش محتوا

    تفسیر، با مقدمه‌ى کوتاهى آغاز مى‌شود سپس با جمله‌ی «اما بعد هذا تفسیر آیات القرآن مروى عن الأئمة علیهم‌السلام» به 9 روایت در معرفى قرآن مى‌پردازد.طبق ترقیم مصحح محترم کتاب، تفسیر فرات داراى 777 روایت مى‌باشد.کتاب(با اندکى آشفتگى) به ترتیب فعلى سوره‌ها تنظیم شده است، بدون اینکه در تفسیر آیات ترتیبى رعایت شده باشد.برخى از سوره‌ها هم تفسیر نشده‌اند: الدخان، التغابن، نوح، المزمل، الإنفطار، البروج، الطارق، الاعلى، العلق، القارعة، الهمزة، الفیل، قریش، الماعون و المسد. اکثر روایات نقل شده در تفسیر، ناظر به مقام والاى اهل‌بیت علیهم‌السلام مى‌باشد و در این میان،«ولایت حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام» بیش از دیگران مورد توجه قرار گرفته است.البته این اهتمام بیشتر به پنج تن آل عبا منعطف است و با توجه به گرایش احتمالى مؤلف به زیدیه، تا امام سجاد (علیه‌السّلام) نیز کاملا مشهود است ولى در مورد سایر امامان علیهم‌السلام حجم روایات بسیار اندک مى‌نماید.

    این تفسیر به علل پیش گفته، کمتر در مجامع روایى و تفسیرى امامیه مطرح بوده است.تا قبل از مرحوم مجلسى در کتاب بحار الانوار، چندان اعتنایى به این تفسیر نبود.ابوالقاسم، عبیداللّه بن عبداللّه بن احمد حسکانى معروف به حاکم حسکانى و مؤلف کتاب «شواهد التنزیل» تنها کسى است که فراوان از تفسیر فرات نقل مى‌کند.

    غیر از مرحوم مجلسى، شیخ حر عاملى در «وسائل الشیعة»، شیخ صدوق در «علل الشرایع» و «[[عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی‌) |عیون اخبار الرضا]]» و «فضایل الاشهر الثلاثة» و «کمال‌الدین (یا اکمال‌الدین)» و «معانى الاخبار»، سید عبدالکریم بن طاووس در «فرحة الغرى»، قطب‌الدین راوندى در «قصص الانبیاء» و سید بن طاووس در «مهج الدعوات» و «الیقین» از ابوالقاسم فرات بن ابراهیم بن فرات کوفى و یا تفسیرش نقل مى‌کنند.

    کتاب را ابوالخیر، مقداد بن على حجازى مدنى از ابوالقاسم، عبدالرحمن بن محمد بن عبدالرحمن حسینى(یا حسنى) از فرات نقل کرده است.[۲] مشکل حذف اسانید کتاب و ذکر آن در برخى نسخ، از معضلات تصحیح آن به شمار مى‌رود، به حدى که مى‌بایست دو کتاب به نام تفسیر فرات پنداشت، یکى اصل کتاب با اسانید و راویان و دیگرى گزیده‌اى از تفسیر!

    وضعیت کتاب

    این تفسیر چندین بار با تصحیحات مختلف به طبع رسیده است:

    -با تصحیح محمد کاظم، وزارت ارشاد اسلامى، تهران 1369 ش، در 720 صفحه؛

    -با تصحیح محمد على اردوبادى، مطبعه‌ى حیدریه، نجف اشرف 1354 ش، در 224 صفحه؛-؟، مکتبه‌ى داورى، قم بى تا؛

    -؟، نشر ضیاء القرآن، لاهور پاکستان بى‌تا[۳]؛

    ترجمه‌هاى تفسیر فرات

    علیرغم اهمیت این کتاب در تفسیر و روایات، کمتر مورد توجه مترجمان قرار گرفته است:

    -ترجمه‌ى اردو: مولانا ملک محمد شریف(م 1983 م)، مکتبة السجاد، ملتان پاکستان 1398 ق؛

    -ترجمه‌ى اردو:همو، انتشارات منظور پرنتینک، ملتان پاکستان بى تا[۴]؛؛

    پانویس

    1. ر.ک:عبداللّه موحدى نسب، آينه پژوهش، ص33؛ دائرةالمعارف شيعه ج؛
    2. همو، ص621 و 46
    3. شيخ محمدحسین بكائى، ج 6، ص2393
    4. شيخ محمدحسین بكائى، ج 6، ص2393