نقاش، غیاث‌الدین: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'رده:آذر (99)' به '') |
|||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
نسخهٔ ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۰:۵۸
| نام | غیاث‌الدین نقاش |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | قرن ۹ق |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | خطاینامه؛ شرح مشاهدات سید علیاکبر خطائی معاصر شاه اسماعیل صفوی در سرزمین چین |
| کد مؤلف | AUTHORCODE33771AUTHORCODE |
غیاث‌الدین نقاش (قرن 9ق)، ایلچی بایسنقر‌میرزا فرزند شاهرخ تیموری است که در سال 822ق، به‌همراهی چند تن دیگر به چین سفر کرده است. متن این سفرنامه به قلم عبدالرزاق سمرقندی ذیل وقایع سال 825ق، تحت عنوان «غرایب و عجایب خطای» در پیوست سوم «خطاینامه» آمده است.
هویت نقاش
استاد محمد سیاه‌قلم نقاش نامآور سده نهم هجری، همان غیاث‌الدین نقاش و یا غیاث‌الدین محمد نقاش دوره بایسنقر‌میرزا است که از طرف دربار شاهرخ مأمور میشود در کنار هیئت سیاسی شاهرخ، به چین سفر کند و دیده‌ها و شنیده‌های خود را از این سفر گزارش نماید[۱].
نزدیک به یک قرن است که هنرپژوهان درباره هویت و آثار نقاشی استاد محمد سیاه‌قلم، بحث و فحص میکنند و هنوز به جواب قطعی دست نیافته‌اند. محققان ترک بیش از سایر هنرپژوهان در این حیطه قلم زده‌اند و تمامی هم و غم خود را مصروف این داشته‌اند که اثبات کنند محمد سیاه‌قلم وابسته به فرهنگ ترک سده نهم هجری و ترک‌نژاد است[۲].
نام غیاث‌الدین نقاش در چند منبع تاریخی و هنری ذکر شده است. گفتنی است که نام او در منابع تیموری تنها با لقب او، یعنی «غیاث‌الدین» آمده و این عنوان دربردارنده نام دیگری نیست. بعضی از هنرپژوهان معتقدند که غیاث‌الدین نقاش همان غیاث‌الدین پیراحمد زرکوب تبریزی است که دوست‌محمد هروی در دیباچه مرقع بهرام‌میرزا از او یاد میکند[۳].
علاء‌الدوله‌‌میرزا فرزند بایسنقر‌میرزا پس از فوت پدرش در سال 837ق، به‌منظور اتمام جنگی که پدرش شروع کرده بود، تمامی نقاشان را در کتابخانه خود گرد آورد و «از عقب خواجه غیاث‌الدین پیراحمد زرکوب، کسی به مملکت تبریز فرستاد...». خواجه غیاث‌الدین پس از ورود به هرات چند نگاره در جنگ یادشده قلم‌گیری کرد؛ طوری که امیر خلیل، نقاش نامآور این دوره، در آن تصاویر حیران بماند و با وجود چنین استادی تصمیم به ترک تصویر گرفت. آیا این غیاث‌الدین همان غیاث‌الدین نقاش، سفیر بایسنقر‌میرزا، به دربار خاقان چین بود که پس از بازگشت به هرات در تبریز اقامت گزیده بود و پس از مرگ بایسنقر‌میرزا، فرزند او، از وی میخواهد تا با بازگشت به هرات،جنگ ناتمام پدرش را به اتمام برساند؟[۴].
غیاث‌الدین محمد نقاش و یا محمد سیاه‌قلم یک نقاش ایرانی بود که از تبریز به هرات مهاجرت کرد. در هرات همراه هنرمندان دیگر و به‌ویژه در کنار همشهری خود جعفر بایسنقری که ریاست کتابخانه سلطنتی بایسنقر‌میرزا را به‌عهده داشت، به فعالیت پرداخت. او علاوه بر نقاشی در فن ترسل و انشا نیز دست داشت؛ طوری که این هنر وی در انتخابش به سفارت چین و یادداشت‌برداری از لحظات سفر مؤثر بود. نقاشیهای محمد سیاه‌قلم و یا غیاث‌الدین محمد نقاش را میتوان بیان هنری یک نقاش ایرانی از دیده‌ها و شنیده‌هایش در سرزمین چین دانست[۵].
آثار
سفرنامه چین: روزنامچه خواجه غیاث‌الدین نقاش (این اثر به ضمیمه «خطاینامه» به چاپ رسیده است سفر غیاث‌الدین به مدت سه سال تا 825ق، به طول کشیده است و سفرنامه وی حاوی عجایب و غرایب و دیدنیهای چین و شگفتیهای دربار خاقان چین میباشد. متن این سفرنامه به قلم عبدالرزاق سمرقندی که ذیل وقایع سال 825ق، تحت عنوان «غرایب و عجایب خطای» در مطلع السعدين آورده شده است، پیوست سوم «خطاینامه» میباشد)[۶].
پانویس
منابع مقاله
- الهی، امیرسعید، «کتاب‌شناسی توصیفی سفارت‌نامه‌های فارسی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، اسفند 1382 و فروردین 1383، شماره 77 و 78، صفحه 12 تا 23.
- افشار، ایرج، «خطاینامه: شرح مشاهدات سید علیاکبر خائی معاصر شاه اسماعیل صفوی در سرزمین چین»، مرکز اسناد فرهنگی آسیا، تهران، چاپ دوم، 1372.
- آژند، یعقوب، «محمد سیاه‌قلم و غیاث‌الدین محمد نقاش»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: هنرهای تجسمی، فروردین 1385، شماره 24، صفحه 38 تا 45.