شمائل النبي(ص): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') |
||
| (۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| تصویر =NUR02399J1.jpg | | تصویر =NUR02399J1.jpg | ||
| عنوان =شمائل النبي(ص) | | عنوان =شمائل النبي(ص) | ||
| عنوان‌های دیگر =شمائل النبي | | عنوان‌های دیگر =شمائل النبي صلي‌الله‌عليه‌وآله | ||
شمائل النبوية و الخصائل المصطفوية. | شمائل النبوية و الخصائل المصطفوية. فارسی | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ترمذی، محمد بن عیسی]] ( | [[ترمذی، محمد بن عیسی]] (نویسنده) | ||
[[مهدوی دامغانی، محمود]] (مترجم) | [[مهدوی دامغانی، محمود]] (مترجم) | ||
| زبان = | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =BP 22/2 /ت4 ش8041 | | کد کنگره =BP 22/2 /ت4 ش8041 | ||
| موضوع =احاديث اخلاقي - قرن 3ق. | | موضوع =احاديث اخلاقي - قرن 3ق. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
احاديث اهل سنت - قرن 3ق. | احاديث اهل سنت - قرن 3ق. | ||
محمد (ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - اخلاق | محمد(ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - اخلاق | ||
محمد (ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - فضايل | محمد(ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - فضايل | ||
| ناشر =نشر ني | | ناشر =نشر ني | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| شابک =964-312-004-x | | شابک =964-312-004-x | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =02399 | ||
| کتابخوان همراه نور =02399 | |||
| کد پدیدآور =1468 | | کد پدیدآور =1468 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۵: | ||
}} | }} | ||
'''شمائل النبي(ص)'''، تألیف [[ترمذی، محمد بن عیسی|ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی]] (متوفی 275ق)، از جمله آثار در موضوع | '''شمائل النبي(ص)'''، تألیف [[ترمذی، محمد بن عیسی|ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی]] (متوفی 275ق)، از جمله آثار در موضوع شمایل‌نگاری است. این اثر که به نام الشمائل النبوية، الشمائل المحمدية و الخصائل المحمدية نیز ذکر شده، دومین اثر مهم [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]] و اولین کتابی است که به‌صورت مستقل درباره شمایل نوشته شده است. ترجمه و استخراج احادیث و حواشی به قلم [[مهدوی دامغانی، محمود|محمود مهدوی دامغانی]] انجام شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مترجم در معرفی نویسنده و آثار او آغاز شده است. متن کتاب در | کتاب با مقدمه مترجم در معرفی نویسنده و آثار او آغاز شده است. متن کتاب در پنجاه‌وشش باب تنظیم شده است. سی‌ودو باب در جلد اول و بیست‌وچهار باب در جلد دوم ذکر شده است. در جلد اول 206 حدیث و در جلد دوم 187حدیث و در جمع 393 حدیث است و حدود ده حدیث مکرر است که در ابواب مختلف آمده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص19</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
ازآنجاکه وقوف بر شکل ظاهری پیامبر اکرم(ص) مانند سیره رفتاری آن حضرت برای مسلمانان اهمیت فراوانی دارد، توصیف شکل ظاهری حضرت نیز شایسته توجه بسیار است. در طی قرون گذشته علمای شیعه و سنی اهتمام زیادی به شرح شمایل پیامبر اکرم(ص) داشته‌اند؛ به‌طوری‌که کتاب‌های فراوانی در این رشته به تألیف درآمده است. در بین کتاب‌های موجود، بهترین کتاب باقی‌مانده در شمایل‌نگاری، کتاب شمائل النبي ترمذی است<ref>ر.ک: محمدی، رمضان، ص162</ref>. | |||
در کتاب [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]] شمایل به دو معنای: | در کتاب [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]] شمایل به دو معنای: ویژگی‌های بدنی رسول خدا(ص) و خوی و خصلت نبوی به‌کار رفته است. البته بخش مهم کتاب درباره ویژگی‌های ظاهری حضرت(ص) است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>. | ||
پنج باب اول کتاب درباره | پنج باب اول کتاب درباره ویژگی‌های جسمانی رسول خدا(ص) است و دارای چهلوچهار حدیث است که در آنها به تناسب اندام، زیبایی چهره، رنگ پوست، موها و نحوه آراستن موها اشاره شده است. در بین این احادیث، دو حدیث از [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] درباره خصائص جسمی پیامبر(ص) دیده می‌شود و حدیثی نیز از امام حسن مجتبی(ع) است که صحت آن جای تردید دارد. | ||
دو باب مربوط به | دو باب مربوط به خضاب کردن، سرمه کشیدن و استعمال عطر توسط پیامبر اکرم(ص) است که نه حدیث را در بر دارد. در خضاب بستن پیامبر(ص) حدیثی از ابورمثة ذکر شده و سپس تأکید گشته، روایت ابورمثة بهترین حدیث در این مورد است. | ||
هفت باب [از باب 8-14] در مورد لباس، کفش، عمامه و انگشتری حضرت است که در این مورد | هفت باب [از باب 8-14] در مورد لباس، کفش، عمامه و انگشتری حضرت است که در این مورد پنجاه‌ویک حدیث نقل گردیده است. | ||
درباره لباس پیامبر(ص) از | درباره لباس پیامبر(ص) از امسلمه نقل شده که می‌گفته است: در نظر رسول خدا(ص) دوست‌داشتنی‌ترین جامه، پیراهن بود: «كان أحبّ الثياب إلی رسول‌الله(ص) القميص». سپس روایات متعدد دیگری را آورده مبنی بر اینکه لباس عمومی حضرت قمیص بوده و به هنگام پوشیدن لباس نیز دعا می‌فرموده است. | ||
البته بعد از ذکر سه باب [16-15-14] درباره شمشیر، زره و | البته بعد از ذکر سه باب [16-15-14] درباره شمشیر، زره و کلاه‌خود پیامبر(ص) که نه حدیث را شامل می‌شود، مجدداً دو باب [18-17] را به عمامه و ازار حضرت اختصاص داده و در این‌باره نه حدیث دیگر آورده است. یک باب را به نحوه راه رفتن رسول خدا(ص) اختصاص داه و در آن سه روایت آورده که دو روایت آن از [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] است. | ||
در باب بیستم تنها یک روایت از انس بن مالک | در باب بیستم تنها یک روایت از انس بن مالک درباره تقنع (دستار به سر بستن) پیامبر(ص) نقل کرده است، سپس سه باب را به نشستن و تکیه دادن حضرت اختصاص داده و ده روایت در این‌باره ذکر کرده است. | ||
سیوسه باب دیگر درباره غذاها، نحوه غذا خوردن حضرت، آشامیدن، دست شستن، خوابیدن، سلوک و معاشرت با مردم، خلق و خوی و عبادت رسول خدا(ص) است<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
مؤلف خاطرنشان ساخته | مؤلف خاطرنشان ساخته سزاوار است عموم مسلمانان همان طوری که خصال ظاهری او را دوست دارند، به اوصاف حمیده و نحوه معاشرت حضرت که اسوه حسنه است اطلاع پیدا کنند و از آنها پیروی کنند. لازم به ذکر است که بعضی از اوصاف ظاهری ائمه اطهار(ع)، نیز مثل اوصاف پیامبر اکرم(ص) در کتب روائی شیعه ذکر شده است. چنان‌که سلوک و آداب معاشرت آنان نیز تحت عنوان «أحكام العشرة» در کتاب وسائل الشيعة آمده است<ref>ر.ک: همان، ص164-163</ref>. | ||
روش [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]] در استخراج | روش [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]] در استخراج احادیث شمایل چنین است که گاهی نامهای مبهم را گویا می‌کند؛ مثلا حدیثی را از ابورمثه ذکر می‌کند، سپس می‌گوید: اسم ابورمثه رفاعة بن یثربی است. گاهی نیز اشاره به ضعف و علت حدیث می‌کند؛ مثلا حدیث 204 درباره چگونگی آب آشامیدن حضرت است. سپس اشاره به ارسال حدیث دارد. گاهی نیز درباره متن حدیث قضاوت می‌کند؛ مثلاً در حدیث 103 می‌گوید: «هذا حديث غريب»، هم درباره سند حدیث مثل حدیث 302 که می‌گوید: «هذا إسناد صحيح». | ||
[[ترمذی، محمد بن عیسی| | [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]] برخی از احادیث شمائل را که در کتب قبل یا بعد از او مثل [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|طبقات ابن سعد]]، [[نهاية الأرب في فنون الأدب|نهاية العرب نویری]] و [[دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة|دلائل النبوة بیهقی]] بوده، به جهت عدم اعتماد بر سند آنها نیاورده است<ref>ر.ک: همان، ص164</ref>. | ||
کتاب شمائل ترمذی از جهاتی قابل توجه است: یکی از این جهت که قبل از او کتاب مستقلی در شمایل نوشته نشده است؛ بنابراین کتاب او قدیمی‌تر از سایر متون است؛ دیگر محدث بودن مؤلف آن است که در هر باب روایات موجود را جمع کرده و متعرض سند روایات نیز شده است تا صحت و سقم متن روایات با توجه به جرح و تعدیل راویان آن شناخته شود<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
البته ابن سعد | البته ابن سعد چهل‌وپنج سال قبل از ترمذی در کتاب [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|الطبقات الكبری]] به شمائل النبي(ص) پرداخته و بعضی صفات ظاهری حضرت را مثل «أبيض العنق، گردنش چون جام سیمین بود»، «قص الشارب، موهای سبیل خود را کوتاه می‌کرد»، «حسن الوجه، نیکروی بود»، «أزهر اللون، رخسارش گلفام بود»، «ضخم القدم، پاهای ستبر»، «يبلغ شمحته أذنيه، موهای سرش به لاله‌های گوشش آویخته بود»<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
این کتاب بارها به چاپ رسیده و شروح متنوع و مختلفی بر آن نوشته شده و روایات آن در کتب شیعه و سنی آمده است. | |||
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. مترجم، فهرست راهنمای | فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. مترجم، فهرست راهنمای واژه‌های کتاب را پس از مقدمه خود ارائه کرده است. | ||
معرفی اعلام و توضیحات پاورقی به قلم مترجم اثر است. | معرفی اعلام و توضیحات پاورقی به قلم مترجم اثر است. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۱: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)]] | [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)]] | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۷: | ||
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۱۶
| شمائل النبي(ص) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ترمذی، محمد بن عیسی (نویسنده) مهدوی دامغانی، محمود (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | شمائل النبي صلي‌الله‌عليه‌وآله شمائل النبوية و الخصائل المصطفوية. فارسی |
| ناشر | نشر ني |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1383ش، |
| شابک | 964-312-004-x |
| موضوع | احاديث اخلاقي - قرن 3ق.
احاديث اهل سنت - قرن 3ق. محمد(ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - اخلاق محمد(ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - فضايل |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 22/2 /ت4 ش8041 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شمائل النبي(ص)، تألیف ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی (متوفی 275ق)، از جمله آثار در موضوع شمایل‌نگاری است. این اثر که به نام الشمائل النبوية، الشمائل المحمدية و الخصائل المحمدية نیز ذکر شده، دومین اثر مهم ترمذی و اولین کتابی است که به‌صورت مستقل درباره شمایل نوشته شده است. ترجمه و استخراج احادیث و حواشی به قلم محمود مهدوی دامغانی انجام شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه مترجم در معرفی نویسنده و آثار او آغاز شده است. متن کتاب در پنجاه‌وشش باب تنظیم شده است. سی‌ودو باب در جلد اول و بیست‌وچهار باب در جلد دوم ذکر شده است. در جلد اول 206 حدیث و در جلد دوم 187حدیث و در جمع 393 حدیث است و حدود ده حدیث مکرر است که در ابواب مختلف آمده است[۱].
گزارش محتوا
ازآنجاکه وقوف بر شکل ظاهری پیامبر اکرم(ص) مانند سیره رفتاری آن حضرت برای مسلمانان اهمیت فراوانی دارد، توصیف شکل ظاهری حضرت نیز شایسته توجه بسیار است. در طی قرون گذشته علمای شیعه و سنی اهتمام زیادی به شرح شمایل پیامبر اکرم(ص) داشته‌اند؛ به‌طوری‌که کتاب‌های فراوانی در این رشته به تألیف درآمده است. در بین کتاب‌های موجود، بهترین کتاب باقی‌مانده در شمایل‌نگاری، کتاب شمائل النبي ترمذی است[۲].
در کتاب ترمذی شمایل به دو معنای: ویژگی‌های بدنی رسول خدا(ص) و خوی و خصلت نبوی به‌کار رفته است. البته بخش مهم کتاب درباره ویژگی‌های ظاهری حضرت(ص) است[۳].
پنج باب اول کتاب درباره ویژگی‌های جسمانی رسول خدا(ص) است و دارای چهلوچهار حدیث است که در آنها به تناسب اندام، زیبایی چهره، رنگ پوست، موها و نحوه آراستن موها اشاره شده است. در بین این احادیث، دو حدیث از حضرت علی(ع) درباره خصائص جسمی پیامبر(ص) دیده می‌شود و حدیثی نیز از امام حسن مجتبی(ع) است که صحت آن جای تردید دارد.
دو باب مربوط به خضاب کردن، سرمه کشیدن و استعمال عطر توسط پیامبر اکرم(ص) است که نه حدیث را در بر دارد. در خضاب بستن پیامبر(ص) حدیثی از ابورمثة ذکر شده و سپس تأکید گشته، روایت ابورمثة بهترین حدیث در این مورد است. هفت باب [از باب 8-14] در مورد لباس، کفش، عمامه و انگشتری حضرت است که در این مورد پنجاه‌ویک حدیث نقل گردیده است. درباره لباس پیامبر(ص) از امسلمه نقل شده که می‌گفته است: در نظر رسول خدا(ص) دوست‌داشتنی‌ترین جامه، پیراهن بود: «كان أحبّ الثياب إلی رسول‌الله(ص) القميص». سپس روایات متعدد دیگری را آورده مبنی بر اینکه لباس عمومی حضرت قمیص بوده و به هنگام پوشیدن لباس نیز دعا می‌فرموده است.
البته بعد از ذکر سه باب [16-15-14] درباره شمشیر، زره و کلاه‌خود پیامبر(ص) که نه حدیث را شامل می‌شود، مجدداً دو باب [18-17] را به عمامه و ازار حضرت اختصاص داده و در این‌باره نه حدیث دیگر آورده است. یک باب را به نحوه راه رفتن رسول خدا(ص) اختصاص داه و در آن سه روایت آورده که دو روایت آن از حضرت علی(ع) است.
در باب بیستم تنها یک روایت از انس بن مالک درباره تقنع (دستار به سر بستن) پیامبر(ص) نقل کرده است، سپس سه باب را به نشستن و تکیه دادن حضرت اختصاص داده و ده روایت در این‌باره ذکر کرده است. سیوسه باب دیگر درباره غذاها، نحوه غذا خوردن حضرت، آشامیدن، دست شستن، خوابیدن، سلوک و معاشرت با مردم، خلق و خوی و عبادت رسول خدا(ص) است[۴].
مؤلف خاطرنشان ساخته سزاوار است عموم مسلمانان همان طوری که خصال ظاهری او را دوست دارند، به اوصاف حمیده و نحوه معاشرت حضرت که اسوه حسنه است اطلاع پیدا کنند و از آنها پیروی کنند. لازم به ذکر است که بعضی از اوصاف ظاهری ائمه اطهار(ع)، نیز مثل اوصاف پیامبر اکرم(ص) در کتب روائی شیعه ذکر شده است. چنان‌که سلوک و آداب معاشرت آنان نیز تحت عنوان «أحكام العشرة» در کتاب وسائل الشيعة آمده است[۵].
روش ترمذی در استخراج احادیث شمایل چنین است که گاهی نامهای مبهم را گویا می‌کند؛ مثلا حدیثی را از ابورمثه ذکر می‌کند، سپس می‌گوید: اسم ابورمثه رفاعة بن یثربی است. گاهی نیز اشاره به ضعف و علت حدیث می‌کند؛ مثلا حدیث 204 درباره چگونگی آب آشامیدن حضرت است. سپس اشاره به ارسال حدیث دارد. گاهی نیز درباره متن حدیث قضاوت می‌کند؛ مثلاً در حدیث 103 می‌گوید: «هذا حديث غريب»، هم درباره سند حدیث مثل حدیث 302 که می‌گوید: «هذا إسناد صحيح».
ترمذی برخی از احادیث شمائل را که در کتب قبل یا بعد از او مثل طبقات ابن سعد، نهاية العرب نویری و دلائل النبوة بیهقی بوده، به جهت عدم اعتماد بر سند آنها نیاورده است[۶].
کتاب شمائل ترمذی از جهاتی قابل توجه است: یکی از این جهت که قبل از او کتاب مستقلی در شمایل نوشته نشده است؛ بنابراین کتاب او قدیمی‌تر از سایر متون است؛ دیگر محدث بودن مؤلف آن است که در هر باب روایات موجود را جمع کرده و متعرض سند روایات نیز شده است تا صحت و سقم متن روایات با توجه به جرح و تعدیل راویان آن شناخته شود[۷].
البته ابن سعد چهل‌وپنج سال قبل از ترمذی در کتاب الطبقات الكبری به شمائل النبي(ص) پرداخته و بعضی صفات ظاهری حضرت را مثل «أبيض العنق، گردنش چون جام سیمین بود»، «قص الشارب، موهای سبیل خود را کوتاه می‌کرد»، «حسن الوجه، نیکروی بود»، «أزهر اللون، رخسارش گلفام بود»، «ضخم القدم، پاهای ستبر»، «يبلغ شمحته أذنيه، موهای سرش به لاله‌های گوشش آویخته بود»[۸].
وضعیت کتاب
این کتاب بارها به چاپ رسیده و شروح متنوع و مختلفی بر آن نوشته شده و روایات آن در کتب شیعه و سنی آمده است.
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. مترجم، فهرست راهنمای واژه‌های کتاب را پس از مقدمه خود ارائه کرده است.
معرفی اعلام و توضیحات پاورقی به قلم مترجم اثر است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- محمدی، رمضان، «شمایلشناسی رسول خدا(ص) (جمال آفتاب)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، آبان و آذر 1381، شماره 61 و 62، صفحه 162 تا 169.