مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | تعداد جلد =' به '| تعداد جلد =')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
| عنوان‌های دیگر =
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[اسکندرلو، محمدجواد]] (نويسنده)
[[اسکندرلو، محمدجواد]] (نویسنده)
| زبان = فارسی
| زبان = فارسی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏65‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏5‎‏م‎‏5  
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏65‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏5‎‏م‎‏5  
خط ۱۸: خط ۱۸:
| شابک =964-2534-01-0
| شابک =964-2534-01-0
| تعداد جلد =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =21732
| کتابخانۀ دیجیتال نور =13241
| کتابخوان همراه نور =13241
| کد پدیدآور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پس از =
خط ۲۴: خط ۲۵:
}}
}}


'''مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن'''، اثر محمدجواد اسکندرلو، پژوهشی است در خصوص تاریخ‌گذاری قرآن از دیدگاه مستشرقینی چون‌: گوستاو‌ وایل‌؛ [[نولدکه، تئودور|تئودور نولدکه]]؛ بلاشر؛ گریم؛ ریچارد بل؛ ویلیام مویر و هرشفلد.
'''مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن'''، اثر [[اسکندرلو، محمدجواد|محمدجواد اسکندرلو]]، پژوهشی است در خصوص تاریخ‌گذاری قرآن از دیدگاه مستشرقینی چون‌: [[گوستاو‌ وایل‌]]؛ [[نولدکه، تئودور|تئودور نولدکه]]؛ [[بلاشر، رژیس|بلاشر]]؛ [[گریم]]؛ [[ریچارد بل]]؛ [[ویلیام مویر]] و [[هرشفلد]].


گفتنی است تاریخ‌گذاری‌ (کرونولوژی) قرآن عبارت است از اینکه به کمک روایات مختلف مکی و مدنی، اسباب نزول، ترتیب‌ نزول، ناسخ و منسوخ، تاریخ پیامبر اسلام(ص) و تصریحات قرآن درباره رویدادهای زمان‌مند‌ تاریخ‌ رسالت آن حضرت، زمان و ترتیب تاریخی نزول‌ هریک‌ از سوره‌های قرآن (اعم از یک‌ سوره‌ تمام یا بخشی از آن) شناسایی و معین گردد<ref>معرفی‌های گزارشی، ص137</ref>.
گفتنی است تاریخ‌گذاری‌ (کرونولوژی) قرآن عبارت است از اینکه به کمک روایات مختلف مکی و مدنی، اسباب نزول، ترتیب‌ نزول، ناسخ و منسوخ، تاریخ پیامبر اسلام(ص) و تصریحات قرآن درباره رویدادهای زمان‌مند‌ تاریخ‌ رسالت آن حضرت، زمان و ترتیب تاریخی نزول‌ هریک‌ از سوره‌های قرآن (اعم از یک‌ سوره‌ تمام یا بخشی از آن) شناسایی و معین گردد<ref>معرفی‌های گزارشی، ص137</ref>.
خط ۳۴: خط ۳۵:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه نویسنده، گزارش مختصری از محتوای فصول، ارائه گردیده است <ref>ر.ک: پیشگفتار، ص13-19</ref>. در بخشی از این مقدمه آمده: «رساله حاضر، به نقد و بررسی پژوهش خاورشناسان در خصوص ترتیب نزول آیات و سور قرآن پرداخته است. این موضوع، شامل مباحثی است مانند فواید شناخت ترتیب نزول آیات و سور، تاریخ نزول سور، جدول‌های ترتیب نزول سور، مقایسه ترتیب موجود با ترتیب نزول، نخستین و آخرین آیه، ترتیب نزول قرآن در مکه و مدینه، سور مکی و مدنی و ناسخ و منسوخ در قرآن، ولی نگارنده تنها به نقد و بررسی و تبیین دیدگاه خاورشناسان در باب ترتیب نزول سوره‌ها و مبانی و معیارهای آن‌ها پرداخته است. قرآن برحسب مقتضیات، شرایط و نیازها، به‌صورت تدریجی نازل شده است؛ بنابراین، پرداختن به تاریخ‌گذاری واحدهای نزول قرآن امری ضروری به نظر می‌رسد و بهترین روشی که می‌تواند برای تفسیر روشن و درست قرآن کریم به کار آید، روش تاریخی است»<ref>پیشگفتار، ص16</ref>.
در مقدمه نویسنده، گزارش مختصری از محتوای فصول، ارائه گردیده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص13-19</ref>. در بخشی از این مقدمه آمده: «رساله حاضر، به نقد و بررسی پژوهش خاورشناسان در خصوص ترتیب نزول آیات و سور قرآن پرداخته است. این موضوع، شامل مباحثی است مانند فواید شناخت ترتیب نزول آیات و سور، تاریخ نزول سور، جدول‌های ترتیب نزول سور، مقایسه ترتیب موجود با ترتیب نزول، نخستین و آخرین آیه، ترتیب نزول قرآن در مکه و مدینه، سور مکی و مدنی و ناسخ و منسوخ در قرآن، ولی نگارنده تنها به نقد و بررسی و تبیین دیدگاه خاورشناسان در باب ترتیب نزول سوره‌ها و مبانی و معیارهای آن‌ها پرداخته است. قرآن برحسب مقتضیات، شرایط و نیازها، به‌صورت تدریجی نازل شده است؛ بنابراین، پرداختن به تاریخ‌گذاری واحدهای نزول قرآن امری ضروری به نظر می‌رسد و بهترین روشی که می‌تواند برای تفسیر روشن و درست قرآن کریم به کار آید، روش تاریخی است»<ref>پیشگفتار، ص16</ref>.


اصلی‌ترین مسئله‌ای که نویسنده در این پژوهش به دنبال آن می‌باشد، یافتن این سؤال است که «اعتبار تحقیقات خاورشناسان در زمینه تاریخ‌گذاری قرآن چه اندازه است»؟. در این زمینه، پرسش‌های فرعی نیز وجود دارد که عبارتند از:
اصلی‌ترین مسئله‌ای که نویسنده در این پژوهش به دنبال آن می‌باشد، یافتن این سؤال است که «اعتبار تحقیقات خاورشناسان در زمینه تاریخ‌گذاری قرآن چه اندازه است»؟. در این زمینه، پرسش‌های فرعی نیز وجود دارد که عبارتند از:
خط ۶۲: خط ۶۳:
# یکی از معیارهای تفکیک سوره‌ها را در هر دوره، «سبک» آن‌ها دانسته و حال آنکه سوره‌های قرآن برحسب سبک و اسلوب چندان متمایز از یکدیگر نیستند که بتوان آن‌ها را به‌صورت قطعی طبقه‌بندی نمود<ref>همان، ص237</ref>.
# یکی از معیارهای تفکیک سوره‌ها را در هر دوره، «سبک» آن‌ها دانسته و حال آنکه سوره‌های قرآن برحسب سبک و اسلوب چندان متمایز از یکدیگر نیستند که بتوان آن‌ها را به‌صورت قطعی طبقه‌بندی نمود<ref>همان، ص237</ref>.


نویسنده به این نکته اشاره دارد که نوع قلم و نگارش پاره‌ای از خاورشناسان به‌گونه‌ای است که به ابهام مفهومی، اغلاق در بیان و پراکندگی در مطالب آمیخته است؛ برای مثال، می‌توان پژوهش «هرشفلد» را ذکر کرد که افزون بر اغلاق‌گویی، در موارد زیادی، به‌جای تعیین تاریخ نزول آیات و سور، در ضمن بحث، به اتهام‌هایی همچون تحریف قرآن یا اقتباس قرآن از عهدین یا دخل و تصرف پیامبر(ص) در آیات و مانند آن پرداخته و حاشیه‌روی کرده است؛ ازاین‌رو، نگارنده، این‌گونه مطالب را در بخش پیشنهادهای فصل آخر جای داده تا اولا: در متن اصلی رساله، انسجام و نظم صحیح مطالب حفظ شود و ثانیا: در پایان رساله، پژوهشگران دیگر بتوانند پس از آشنایی اجمالی به پاسخ آن، آن دسته از مطالب را در قالب تحقیقاتی مفصل و مستقل پیگیری نمایند<ref> پیشگفتار، ص18-19</ref>.
نویسنده به این نکته اشاره دارد که نوع قلم و نگارش پاره‌ای از خاورشناسان به‌گونه‌ای است که به ابهام مفهومی، اغلاق در بیان و پراکندگی در مطالب آمیخته است؛ برای مثال، می‌توان پژوهش «هرشفلد» را ذکر کرد که افزون بر اغلاق‌گویی، در موارد زیادی، به‌جای تعیین تاریخ نزول آیات و سور، در ضمن بحث، به اتهام‌هایی همچون تحریف قرآن یا اقتباس قرآن از عهدین یا دخل و تصرف پیامبر(ص) در آیات و مانند آن پرداخته و حاشیه‌روی کرده است؛ ازاین‌رو، نگارنده، این‌گونه مطالب را در بخش پیشنهادهای فصل آخر جای داده تا اولا: در متن اصلی رساله، انسجام و نظم صحیح مطالب حفظ شود و ثانیا: در پایان رساله، پژوهشگران دیگر بتوانند پس از آشنایی اجمالی به پاسخ آن، آن دسته از مطالب را در قالب تحقیقاتی مفصل و مستقل پیگیری نمایند<ref>پیشگفتار، ص18-19</ref>.


نگارنده پس از ذکر دیدگاه‌ خاورشناسان‌ یادشده، از دیدگاه آنان‌ درباره‌ جابه‌جایی‌ در‌ آیات‌ قرآن یاد می‌کند. صرفاً به‌ این‌ بهانه که هیچ ربط و تناسبی میان آن آیات با قبل و بعدشان مشاهده‌ نمی‌شود. دیگر آنکه برخی از‌ آنان، پیامبر(ص) را مؤلف‌ قرآن‌ معرفی می‌کرده‌اند.
نگارنده پس از ذکر دیدگاه‌ خاورشناسان‌ یادشده، از دیدگاه آنان‌ درباره‌ جابه‌جایی‌ در‌ آیات‌ قرآن یاد می‌کند. صرفاً به‌ این‌ بهانه که هیچ ربط و تناسبی میان آن آیات با قبل و بعدشان مشاهده‌ نمی‌شود. دیگر آنکه برخی از‌ آنان، پیامبر(ص) را مؤلف‌ قرآن‌ معرفی می‌کرده‌اند.
خط ۶۸: خط ۶۹:
# یکی از اشتباهات مشترک همه خاورشناسانی که به اظهار نظر در تاریخ‌ قرآن‌ پرداخته‌اند، این است که‌ معتقدند‌ وحی‌ مکی با وحی‌ مدنی‌ در اسلوب متفاوت است‌؛ بدین‌ معنا که اسلوب سوره‌های مکی شدت و خشونت، ولی سوره‌های مدنی دارای ویژگی‌‌هایی‌ از قبیل نرمش، گذشت و مهربانی است‌. واقعیت‌ این است‌ که‌ قرآن‌ کریم در هر دو‌ قسم مکی و مدنی، شامل شدت و خشونت، ولی سوره‌های مدنی دارای ویژگی‌هایی مانند نرمش‌، گذشت‌ و مهربانی است؛
# یکی از اشتباهات مشترک همه خاورشناسانی که به اظهار نظر در تاریخ‌ قرآن‌ پرداخته‌اند، این است که‌ معتقدند‌ وحی‌ مکی با وحی‌ مدنی‌ در اسلوب متفاوت است‌؛ بدین‌ معنا که اسلوب سوره‌های مکی شدت و خشونت، ولی سوره‌های مدنی دارای ویژگی‌‌هایی‌ از قبیل نرمش، گذشت و مهربانی است‌. واقعیت‌ این است‌ که‌ قرآن‌ کریم در هر دو‌ قسم مکی و مدنی، شامل شدت و خشونت، ولی سوره‌های مدنی دارای ویژگی‌هایی مانند نرمش‌، گذشت‌ و مهربانی است؛
# از دیگر خطاهای مهم‌ آنان‌ این‌ است‌ که‌ احتمال‌ها و ذهنیات‌ خویش‌ را در مقام تاریخ‌گذاری آیات و سور همچون حقایقی قطعی و مسلم پنداشته‌اند؛
# از دیگر خطاهای مهم‌ آنان‌ این‌ است‌ که‌ احتمال‌ها و ذهنیات‌ خویش‌ را در مقام تاریخ‌گذاری آیات و سور همچون حقایقی قطعی و مسلم پنداشته‌اند؛
# یکی از‌ نقاط‌ ضعف‌ خاورشناسان این است که برای اثبات سخنانشان‌ یا‌ اصلاً‌ دلیل‌ و مدارکی‌ ندارند‌ یا به منابع و مطالب خاورشناسانی دیگر همچون [[نولدکه، تئودور|نولدکه]]، وایل و بلاشر استناد می‌کنند و در مواردی هم که به منابع اسلامی ارجاع می‌دهند، هرگز به منابع‌ شیعی توجه نمی‌کنند <ref>معرفی‌های گزارشی، ص137</ref>.
# یکی از‌ نقاط‌ ضعف‌ خاورشناسان این است که برای اثبات سخنانشان‌ یا‌ اصلاً‌ دلیل‌ و مدارکی‌ ندارند‌ یا به منابع و مطالب خاورشناسانی دیگر همچون [[نولدکه، تئودور|نولدکه]]، وایل و بلاشر استناد می‌کنند و در مواردی هم که به منابع اسلامی ارجاع می‌دهند، هرگز به منابع‌ شیعی توجه نمی‌کنند<ref>معرفی‌های گزارشی، ص137</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
خط ۷۷: خط ۷۸:
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص53</ref> و درج عبارت لاتین برخی از اسامی<ref>ر.ک: همان، ص57</ref> و ترجمه آیات و روایات<ref>ر.ک: همان، ص86</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص121</ref>.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص53</ref> و درج عبارت لاتین برخی از اسامی<ref>ر.ک: همان، ص57</ref> و ترجمه آیات و روایات<ref>ر.ک: همان، ص86</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص121</ref>.


==پانویس ==
==پانویس==
<references />
<references />


خط ۸۴: خط ۸۵:
#[[:noormags:378952|«معرفی‌های گزارشی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: آینه پژوهش، شماره 105 و 106، مرداد و آبان 1386 (22 صفحه، از 128 تا 149)]].
#[[:noormags:378952|«معرفی‌های گزارشی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: آینه پژوهش، شماره 105 و 106، مرداد و آبان 1386 (22 صفحه، از 128 تا 149)]].


== وابسته‌ها ==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
 
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
   
   
خط ۹۴: خط ۹۵:
   
   
[[رده:درباره قرآن]]
[[رده:درباره قرآن]]
[[رده:جدید تیرماه]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش